Οι ελίτ των δύο υπερδυνάμεων ποντάρουν στην ακροδεξιά

Μια ματιά τόσο στην εξωτερική πολιτική του «απομονωτισμού» του Τραμπ, όσο και στις διασυνδέσεις των ακροδεξιών κομμάτων με τις αμερικάνικες συντηρητικές πλατφόρμες όπως και στο Κρεμλίνο, φανερώνει τις νέες ισορροπίες και τους κανόνες του παιχνιδιού της διεθνούς πολιτικής σκακιέρας.

Η πολιτική του Τραμπ «America First» εμφανίζεται με παράδοξο τρόπο στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ αποσύρει τα στρατεύματα από τη Συρία και το Αφγανιστάν, η παρεμβατική του πολιτική εξακολουθεί να κινεί τα νήματα στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ.

Γιατί δεν αποσύρονται άραγε αντιστοίχως  τα στρατεύματα στο Ιράκ και στην Υεμένη, όπως ψήφισαν στις 14 Φεβρουαρίου οι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο; Διότι, με την απόσυρση των στρατευμάτων από το Ιράκ, όπως δήλωσε ο Τραμπ, δεν θα μπορούν οι ΗΠΑ να «παρακολουθούν» το Ιράν, ενώ η απεμπλοκή από τον διαμεσολαβητικό πόλεμο της Υεμένης θα επέτρεπε την νίκη των Χούθις, που υποστηρίζονται από το Ιράν.  

Παρομοίως, οι σκέψεις για παρέμβαση των ΗΠΑ στην Βενεζουέλα, θύμισε περισσότερο πολιτικές  Κάρτερ και Ρήγκαν στην Λατινική Αμερική με την εγκαθίδρυση φίλο-αμερικανικών κυβερνήσεων για την προστασία οικονομικών συμφερόντων, παρά απομονωτισμό. Τα παραδείγματα του Ιράκ, της Υεμένης και της Βενεζουέλας αποδεικνύουν  την α λα καρτ πολιτική απομονωτισμού της κυβέρνησης Τραμπ που ενίοτε επισκιάζεται από ισχυρά οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα.

Αντιστοίχως, ο «απομονωτισμός» του Τραμπ στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταφράζεται με συγκεκαλυμμένο τρόπο, δηλαδή με την υποστήριξη και χρηματοδότηση ακροδεξιών ευρωσκεπτικιστικών κινημάτων, στοχεύοντας στην αποδυνάμωση των Βρυξελλών. Έτσι, οι φιλελεύθερες αξίες, οι φιλο-μεταναστευτική στάση και οι πολιτικές και οικονομικές διαφορές μπορούν να «λυθούν» με την αποδυνάμωση της ΕΕ και την άνοδο της λαϊκιστικής (άκρο)δεξιάς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρηματοδότηση του Κόμματος Ελευθερίας του Γκέρτ Βίλντερς στην Ολλανδία από το ίδρυμα του Αμερικανού Χόροβιτζ, ανοιχτού υποστηρικτή του Τραμπ,  «μέντορα» του Μίλλερ που σχεδίασε την αντι-μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ, και συγγραφέα του βιβλίου «Big Agenda: President Trump’s Plan to Save America». Το 2018, η ολλανδική κυβέρνηση απαγόρεψε την χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων από μη-ευρωπαϊκούς παράγοντες για να διακόψει την επιρροή των συντηρητικών αμερικανικών συμφερόντων στην ολλανδική πολιτική.

Παράλληλα, η ισπανική ακροδεξιά δυναμώνει καθώς τον Δεκέμβριο του 2018 το ακροδεξιό Vox κέρδισε το 10,9% των ψήφων στις τοπικές εκλογές στην Ανδαλουσία. Πρόσφατο δημοσίευμα της El Pais αποκάλυψε ότι το Vox έλαβε ποσά ύψους 1 εκατ. ευρώ από την ιρανική ομάδα αντιπολίτευσης National Council of Resistance of Iran (NCRI) για την προεκλογική εκστρατεία των ευρωεκλογών του 2014. Ίσως το ενδιαφέρον των ιρανών στην ισπανική ακροδεξιά να εξηγείται από την σχέση του με τα ρεπουμπλικάνικα συμφέροντα καθώς το NCRI έχει υποστηριχτεί δημοσίως από τον δικηγόρο του Τραμπ  και πρώην δήμαρχο της Νέας Υόρκης Rudy Giuliani όπως επίσης και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, John Bolton.

 Επίσης, ο Στιβ Μπάνον και το εν εξελίξει σχέδιο του να καταστρέψει την Ευρώπη με το think tank «The Movement» έχει ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον του Σαλβίνι, της Λεπέν, του Όρμπαν και του Βίλντερς εν όψει των ευρωεκλογών. Οι πετυχημένες του επιχειρήσεις για την προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ αλλά και οι φήμες συνεργασίας της Cambridge Analytica  της οποίας ο Μπάνον ήταν αντιπρόεδρος, με τον οργανισμό υπέρ του Brexit, Leave.eu θα πρέπει να μας ανησυχεί. Πλέον η κυβέρνηση Τραμπ εξασφαλίζει τα οικονομικά και πολιτικά της συμφέροντα αποδυναμώνοντας υπογείως τους πολιτικούς και ιδεολογικούς της αντιπάλους, στην συγκεκριμένη περίπτωση, την Ε.Ε. και τις φιλελεύθερες αξίες.

Παρόμοια πολιτική ακολουθεί και το Κρεμλίνο, καθώς ο Πούτιν εξασφαλίζει την πίστη της ακροδεξιάς και την αποδυνάμωση της Ε.Ε. με κομματικές συνεργασίες και δάνεια σε ακροδεξιά κόμματα.  Η προεκλογική εκστρατεία του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν χρηματοδοτήθηκε από δάνεια ρωσικών τραπεζώνύψους 9 εκατ. ευρώ και παράλληλα ο Πούτιν έχει συμφωνήσει  συνεργασίες με την Λέγκα του Βορρά και το ακροδεξιό αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας. Με τις συνεργασίες αυτές αποσκοπεί στην χαλάρωση των οικονομικών κυρώσεων της ΕΕ, την αναγνώριση της Κριμαίας αλλά και την προώθηση του δεξιού λαϊκισμού με αντι-μεταναστευτικές και εθνικιστικές θέσεις.

Η διπολική διεθνής σκακιέρα με τις ΗΠΑ και την Ρωσία να βρίσκονται αντιμέτωπες, σε μεγάλο βαθμό, ανήκει στο ψυχροπολεμικό παρελθόν. Στην εποχή του ψυχρού πολέμου, που η εξωτερική πολιτική και των δύο πόλων ήταν πολλές φορές αδιάκριτη και συγκρουσιακή, τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα καλύπτονταν με τον μανδύα των δύο αντίθετων ιδεολογιών.

Συμπερασματικά, η πολιτική λόγω της δύναμης του καπιταλισμού να επισκιάσει την δύναμη των θεσμών, μεταφράζεται όλο και περισσότερο ως μέσο εξασφάλισης οικονομικών συμφερόντων. Έτσι, δίνεται προτίμηση στο νέο μοντέλο της λαϊκιστικής ακροδεξιάς, που διευκολύνει τις οικονομικές ελίτ όσο θρέφει τους ψηφοφόρους της με αντι-μεταναστευτικές και ευρωσκεπτικιστικές ιδέες. Οι ευρωεκλογές θα είναι κρίσιμη ένδειξη για την συνέχιση αυτού του πολιτικού μοντέλου: Ας φροντίσουμε να κριθεί αποτυχημένο. 

* Η Ιφιγένεια Μουμτζή είναι φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Bristol

Μοίρασε το άρθρο!