Λίμνη Κερκίνη: Το βασίλειο της άγριας ζωής

Η ομίχλη τρέχει πάνω στην επιφάνεια της λίμνης και από μακριά ακούγεται ένας θόρυβος από χιλιάδες πτηνά. Τα νέφη διαλύονται και οι νεροβούβαλοι εμφανίζονται να τσαλαβουτάνε στα υγρολίβαδα με τα νούφαρα. Η Κερκίνη αποτελεί ένα μείγμα χιλιάδων εικόνων της άγριας ζωής.

Στα βόρεια του Nομού Σερρών, σε απόσταση 34 χλμ. από την πόλη των Σερρών και μόλις 7 χλμ. από τα σύνορα με τη Βουλγαρία, απλώνεται με μεγαλοπρέπεια η λίμνη Κερκίνη. Με μία πρώτη ματιά, η λίμνη μοιάζει με μια μικρή, αποκομμένη και ήρεμη θάλασσα που γύρω της απλώνονται χωράφια, λόφοι και βουνά.

Στην πραγματικότητα η λίμνη έχει ένα θαυμαστό «πατέρα» που την κρατάει ζωντανή, τον ατίθασο ποταμό Στρυμόνα. Θεός για τους αρχαίους Ελληνες, ο Στρυμόνας ήταν γιος της Τηθύος και πατέρας του βασιλιά της Θράκης, Ρήσου. Οταν το 480 π.Χ. έφθασαν εδώ τα περσικά στρατεύματα κατασκεύασαν μία ξύλινη γέφυρα για να περάσουν το ποτάμι. Αναφέρεται, μάλιστα, πως χρειάστηκε να κοπούν από τα τριγύρω δάση δεκάδες χιλιάδες δέντρα για την κατασκευή της γέφυρας που σήκωσε τον μεγάλο περσικό στρατό. Το ποτάμι και οι λίμνες που τα νερά του δημιουργούσαν, αποτελούσαν, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, ένα ενιαίο οικοσύστημα που σχημάτιζε έναν μοναδικό υγρότοπο παγκόσμιας σημασίας.

Ο ποταμός Στρυμόνας εισέρχεται από τη Βουλγαρία στο ύψος των στενών του Προμαχώνα, στρίβει προς τα δυτικά στο Στρυμονοχώρι και αδειάζει τα νερά του λίγα χιλιόμετρα μετά στην Κερκίνη. Παλιότερα ο ποταμός κυριαρχούσε στην πεδιάδα κατακλύζοντας με τα νερά του τεράστιες εκτάσεις που μετατρέπονταν σε αχανείς βαλτότοπους. Κατά τα βυζαντινά χρόνια, μάλιστα, οι εποχικές πλημμύρες του ποταμού καθόριζαν και τα διοικητικά όρια στην περιοχή. Η εποχική λίμνη της περιοχής ονομαζόταν λίμνη Μπουτκόβου, αλλά και Πρασιάς, ενώ το τωρινό όνομά της το πήρε από το αρχαιότατο έλος Κερκινίτιδα που βρισκόταν περίπου στο σημείο της σημερινής λίμνης. Η πεδιάδα των Σερρών, συνολικής έκτασης 1,2 εκατομμυρίων στρεμμάτων, με τη δράση του Στρυμόνα μετατρεπόταν κατά 63% σε έλη και λίμνες και μόνο το 37% παρέμενε απρόσβλητο από τα νερά.

Το 1932, και με αφορμή την εγκατάσταση στην περιοχή πληθυσμών από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, κατασκευάστηκε ένα μικρό φράγμα κοντά στο χωριό Λιθότοπος με σκοπό την ανάσχεση των μεγάλων πλημμυρών, την άρδευση της πεδιάδας των Σερρών και τη συγκράτηση των φερτών υλικών. Μαζί με το φράγμα κατασκευάστηκε και ένα δίκτυο διαφόρων εγγειοβελτιωτικών έργων με τεράστια αναχώματα και παράλληλους υδάτινους δρόμους, ενώ το 1982 με νέες παρεμβάσεις, η λίμνη Κερκίνη απέκτησε τη σημερινή της μορφή. Πολλοί θεωρούν τον πλούσιο υγρότοπο απόρροια των τεχνικών έργων, εντούτοις οι παλιοί κάτοικοι μιλάνε ακόμη για έλη με υγρολίβαδα και παρόχθια δάση που έφταναν μέχρι εκεί που πήγαινε το μάτι.

Η Κερκίνη χωρίζεται σε δύο διακριτά τμήματα: το βόρειο τμήμα όπου εκβάλλει ο Στρυμόνας, όπως έρχεται από τη Βουλγαρία και όπου σχηματίζεται ένα πανέμορφο δέλτα και το νότιο και κεντρικό τμήμα όπου απλώνεται η μόνιμη λίμνη. Στα βόρεια υψώνεται, παράλληλα με τη λίμνη, η κορυφογραμμή του όρους Μπέλες και τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στα ανατολικά απλώνεται η κοιλάδα του Στρυμόνα που φτάνει μέχρι τις Σέρρες και τη Νιγρίτα και στα νότια και στα δυτικά βρίσκονται τα Κρούσια Ορη που χωρίζουν τον Νομό Σερρών με τον Νομό Κιλκίς. Ο Στρυμόνας μετά το φράγμα του Λιθότοπου συνεχίζει, άλλοτε οφιοειδώς και άλλοτε σε ευθεία γραμμή, προς τα νοτιοανατολικά και εκβάλλει στον κόλπο Ορφανού, ή Στρυμονικό Κόλπο, στο ύψος των Νέων Κερδυλίων.

Ανεξάντλητος βιότοπος
Αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος, αναφέρουν ότι στην περιοχή υπήρχαν πυκνότατα δάση από πεύκα, βαλανιδιές, καστανιές και οξιές. Μέσα στην πλούσια βλάστηση ζούσαν, στα αρχαία χρόνια, μεγάλα θηλαστικά, όπως ελάφια, αγριογούρουνα, αρκούδες, λύκοι, βουβάλια, λύγκες, αλλά και λιοντάρια και λεοπαρδάλεις. Σήμερα η Κερκίνη αποτελεί έναν από τους έντεκα ελληνικούς Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας (της Σύμβασης Ραμσάρ) και μία από τις 113 Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κερκίνης είναι το μικρό βάθος της λίμνης με τα πολλά αβαθή σημεία, τα παρόχθια υγρολίβαδα και η συνεχής ανανέωση των νερών της από τον Στρυμόνα. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της πιο πλούσιας σε ιχθυοαποθέματα λίμνης της Ελλάδας με τους ψαράδες των χωριών Λιθότοπος, Κερκίνη, Λιμνοχώρι και Χρυσοχώραφα πάντα να γυρνούν στα μικρά τους λιμάνια με γεμάτα τα δίχτυα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι αργυροπελεκάνοι που ζουν στις Πρέσπες κάποιες εποχές του χρόνου πετάνε καθημερινά για τέσσερις ώρες κι έρχονται στην Κερκίνη για να τραφούν. Εδώ απαντώνται 32 είδη ψαριών, από τα οποία ξεχωρίζουν το γριβάδι, τo σίρκo, o θρακικός ποταμοκέφαλος, τo τσιρόvι, η μπριάvα του Στρυμόνα, το ηλιόψαρο, η τούρνα και η πέρκα.

Ομως, ο μεγάλος θησαυρός της Κερκίνης είναι η ορνιθοπανίδα της. Στη λίμνη έχουν καταγραφεί πάνω από 300 είδη πουλιών, από τα οποία τα 70 είναι προστατευόμενα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρουσία μεγάλων αποικιών από αργυροπελεκάνους και ροδοπελεκάνους. Τα λιβάδια της λίμνης επισκέπτονται κάθε χρόνο μικρά κοπάδια από σπάνιες νανόχηνες και μεγαλύτεροι αριθμοί από εντυπωσιακές κοκκινόχηνες. Αλλα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά είναι οι λαγγόνες, οι κορμοράνοι που εδώ ζουν κατά εκατοντάδες, πολλά είδη ερωδιών (σταχτοτσικνιάδες, πορφυροτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, λευκοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, κρυπτοτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες), οι χουλιαρομύτες, τα τρία είδη κύκνων της Ελλάδας (βουβόκυκνοι, αγριόκυκνοι, νανόκυκνοι), οι χαλκόκοτες, οι αβοκέτες, οι καλημάνες και πολλά είδη γλαρονιών.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα πολλά είδη από πάπιες καταφθάνουν και από τη Βόρεια Ευρώπη (η πρασινοκέφαλη, το γκισάρι, το κιρκίρι, η ψαλίδα κ.ά.).

Στα δάση φωλιάζουν οι μαυροπελαργοί, ενώ τα χωριά είναι γεμάτα από φωλιές λευκών πελαργών. Οι μεγάλοι πληθυσμοί παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών προσελκύουν και πολλά αρπακτικά είδη: στικταετοί, βασιλαετοί, σταυραετοί, κραυγαετοί, σπιζαετοί, τσίφτηδες, σφηκιάρηδες, σαΐνια, φιδαετοί, ξεφτέρια, πετρίτες, χρυσογέρακα και μπούφοι απλώνουν με περηφάνια τα φτερά τους πάνω από τη λίμνη.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Κερκίνη
«Οικο-περιηγητής» (23270 41450, www.oikoperiigitis.gr),
«Morfi Hotel» (23270 41036, www.morfihotel.gr)

Κορυφούδι
«Ιχνηλάτης» (6932 031940, 23270 41000, www.ixnilatis.gr)

Ακριτοχώρι
«Villa Belles» (23230 71200, www.villabelles.gr)

Λιθότοπος
«Ξενώνας Κερκινίτις» (6937 409301, 23250 41035, www.kerkinitis.gr)

Χρυσοχώραφα
«Ξενώνας Λιμναίο» (23250 51581, www.limneokerkini.gr)

ΦΑΓΗΤΟ

Κερκίνη
Στο εστιατόριο του ξενώνα «Οικο-περιηγητής», στο εστιατόριο του ξενώνα «Μορφή» και στην ταβέρνα «Διόνυσος», μία από τις παλαιότερες της περιοχής.

Ανω Πορόια
Στην ταβέρνα «Οαση» στην πλατεία, στην ταβέρνα «Οι Πέστροφες» δίπλα από το ποτάμι και κάτω από τα πλατάνια και στην ταβέρνα «Ακρώρεια».

Βυρώνεια
Στο παραδοσιακό καφέ-μεζεδο-παντοπωλείο στον ιστορικό «Μεθοριακό Σταθμό».

Λιθότοπος
Στις ψαροταβέρνες «Το Φράγμα» και «Πανόραμα» με θέα στη λίμνη.

ΔΑΥΙΔ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΗΛΑΣ

Μοίρασε το άρθρο!