Η δράση του Μακεδονομάχου οπλαρχηγού Βλάχμπεη στο Πετρίτσι Βουλγαρίας. Γράφει ο Διοικητής του ΑΤ Ωραιοκάστρου Παύλος Παπαδόπουλος.
Η προηγούμενη Κυριακή συνέπεσε με την επέτειο των Βαλκανικών Πολέμων. Στο σημερινό άρθρο μου θα αναφερθώ στη δράση του ηρωικού σερραίου οπλαρχηγού Στέργιου Βλάχμπεη. Λίγοι σήμερα γνωρίζουν ότι ο Βλάχμπεης, επικεφαλής αντάρτικου ένοπλου σώματος, έδρασε και εντός εντός του σημερινού βουλγάρικου εδάφους, ανακουφίζοντας τους ελληνικούς πληθυσμούς που διαβιούσαν εκεί από την ληστρική δράση των Βούλγαρων Κομιτατζήδων.
Λίγα λόγια για το Στέργιο Βλάχμπεη.
Ο Στέργιος Βλάχμπεης γεννήθηκε στην Ηράκλεια Σερρών. Υπήρξε ένας από τους πρώτους αντάρτες του Μακεδονικού αγώνα. Εντάχθηκε αρχικά στο Σώμα του καπετάν Δούκα Γκαϊτατζή και ύστερα στην ομάδα του καπετάν Παπαπασχάλη. Μετά το φόνο του Θ. Χατζηπανταζή (Σεπτέμβριος 1906) τον διαδέχεται στην αρχηγεία του Σώματος Τζουμαγιάς (Ηράκλειας). Η δικαιοδοσία του, με έδρα την Τζουμαγιά, εκτείνονταν στους Καζάδες Ντεμίρ-Ισάρ (Σιδηροκάστρου), Μελενίκου, Πετριτσίου (Βουλγαρίας) και σ’ ένα τμήμα του Καζά Σερρών.
Έξυπνος, τολμηρός και άριστος σκοπευτής, εξουδετέρωσε πρώτα τη ρουμανική προπαγάνδα, αρχηγία του που δρούσε επικίνδυνα στις περιοχές Τζουμαγιάς και Ποροΐων, κι ύστερα λύτρωσε την περιφέρεια του απ’ τις ομάδες των κομιτατζήδων (Σαντάνσκι, Σίτσου Ατσεφ, Ντόντσιου, Σαράφωφ, βοεβόδα Τάκα, Ντίνα Αραμπατζή, Μανούσωφ) και απ’ τους πράκτορές τους, που τρομοκρατούσαν τα χωριά. Έτσι αναπτέρωσε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων και ξανάφερε στην ορθοδοξία πολλούς από κείνους που με τη βία είχαν γίνει σχισματικοί.Το φθινόπωρο του 1907 κατέβηκε στην Αθήνα να ξεκουραστεί και μετά τρίμηνο ανέλαβε δράση στη Χαλκιδική, λίγο δε αργότερα στην περιοχή της λίμνης Αχινού.
Μετά την επανάσταση των Νεότουρκων και τη χορήγηση γενικής αμνηστίας, κατέβηκε με τους άντρες του απ’ το Χολομώντα στο Αηδονοχώρι και Νιγρίτα (18-7-1908).Την επόμενη μέρα, Κυριακή, τον υποδέχεται θριαμβευτικά, με ανεπανάληπτες σκηνές εθνικής φρενίτιδας και πατριωτικής έξαρσης, η Ηράκλεια. Την Τετάρτη 22-7-1908 φτάνει με τους άντρες του στις Σέρρες. Είναι η πρώτη αντάρτικη ομάδα που παραδίνεται επίσημα στην πόλη.
Επιτροπές από αξιωματικούς και μπέηδες Νεότουρκους και ομογενείς, με τη φιλαρμονική του «Ορφέα» βγήκαν ως το Λευκώνα να την προϋπαντήσουν. Από κει πάνω σε καταστόλιστα αμάξια, ένα για κάθε αντάρτη, μπαίνουν στην πόλη, που έκλεισε τα μαγαζιά και περίμενε αγωνιώντας. Μετά τις προσφωνήσεις του Φερίκη (στρατιωτικού διοικητή) έξω απ’ τους στρατώνες, του μουτεσαρίφη (νομάρχη) και του αρχηγού των Νεότουρκων Φερίτ μπέη στο διοικητήριο, η συνοδεία τραβάει για το Μπέη-μπαξέ. Κατά τη διαδρομή, ο ενθουσιασμός του πλήθους έφτασε στο κατακόρυφο. Τα τραγούδια και οι ζητωκραυγές δονούν την πολιτεία ολάκερη. Στεφάνια, λουλούδια, ανθοδέσμες, περιστέρια, μύρτα και δάφνες ρίχνονται απ’ τα μπαλκόνια και τα παράθυρα βροχή. Στο Μπέη-μπαξέ, όπου νέο πλήθος στριμώχνεται με δάκρυα να τους αποδώσει τιμές ηρώων, το νεοτουρκικό κομιτάτο «Ένωση – Πρόοδος» παραθέτει πλούσιο γεύμα. Κάθονται και οι Βούλγαροι αντάρτες Ντίμκο, Γιώργα και Στογιάνωφ. Έτσι συμφιλιωμένοι οι πριν από λίγο θανάσιμοι εχθροί διασκεδάζουν για την τόσο ψεύτικη δυστυχώς ισοπολιτεία και ελευθερία τους.
Μόλις κηρύχτηκε ο Βαλκανοτουρκικός πόλεμος (Οκτώβριος 1912), κατέλαβε με την ομάδα του και απελευθέρωσε πρώτος αυτός τη Νιγρίτα, καταλύοντας τις τουρκικές Αρχές και υψώνοντας την ελληνική σημαία. Μετά την οριστική απελευθέρωση της Μακεδονίας, οι συμπατριώτες του τον ανέδειξαν πολλές φορές πρόεδρο της Κοινότητας και δήμαρχο, και όταν πέθανε, έστησαν την προτομή του στην κεντρική πλατεία της Ηράκλειας. Η ελληνική κυβέρνηση του απένειμε αναμνηστικό μετάλλιο και τον έγραψε στην επετηρίδα των Μακεδονομάχων 1903-1909, κατηγορία οργάνων Α΄ τάξεως.
Η δράση του οπλαρχηγού στην επαρχία του Πετριτσίου Βουλγαρίας.
Η δράση του Μακεδονομάχου Βλάχμπεη, κινούμενου από τα Πορόια στο Πετρίτσι Βουλγαρίας κατά το Μακεδονικό Αγώνα ανακούφισε τους Έλληνες και Ελληνόφρονες στον Καζά (υποδιοίκηση) του Πετριτσίου (Βουλγαρίας).
Ως γνωστό στον Καζά (υποδιοίκηση) του Πετριτσίου οι Εξαρχικοί (βουλγαρόφρονες) ήταν περισσότεροι αριθμητικά από τους πατριαρχικούς. Οι Βούλγαροι είχαν αποσπάσει από τον Ελληνισμό πολλούς Έλληνες σλαβόφωνους μέσω της προπαγάνδας και κυρίως της τρομοκρατίας.
Οι συμμορίες του Σαντάνσκι και του Σαράφωφ λυμαίνονταν την περιοχή, και οι δύσμοιροι Έλληνες (βουλγαρόφωνοι και ελληνόφωνοι ήταν στο έλεος τους.
Ο καταγόμενος από τα Πορόια οπλαρχηγός Βλάχμπεης τότε ανέλαβε δράση. Πέρασε στην άλλη πλευρά του όρους Μπέλλες μέσα στο βουλγάρικο έδαφος και κατάφερε καίρια πλήγματα στις βουλγάρικες συμμορίες.
Περιχαρής ο πρόξενος αναφέρει τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στην επαρχία Πετριτσίου (αναφερόμαστε πάντα στη σημερινή πόλη Πέτριτασα της Βουλγαρίας:
“Τα αποτελέσματα της επισκέψεως του Σώματος του Βλάχμπεη ανά την περιφέρειαν Πετριτσίου, όπου δέσποζεν η βουλγαρική προπαγάνδα, ήσαν καταφανή. Χωριά τα οποία από δεκαετίας ηναγκάσθησαν να αποσχισθούν της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού δια της βίας των συμμοριών του Σανδάσκυ και Σαράφωφ, μόλις αντελήφθησαν ότι εδημιουργήθησαν προϋποθέσεις ασφαλείας, απεκήρυξαν το σχίσμα και επανλήθον εις την Μητέρα Εκκλησίαν.
Ο διορισθείς τότε πρόξενος Σακτούρης αναγγέλει αργότερον με ιδιαιτέραν χαράν το γεγονός προς το Υπουργείον Εξωτερικών δια του από 24 Δεκεμβρίου 1906 εγγράφου του: “Λαμβάνω την τιμήν να πληροφορήσω ευχαρίστως το Β. Υπουργείον ότι εκ των βουλγαροφώνων χωρίων της πεδιάδος Πετρίτσης τρία, το Μίτινο, το Σιαρμπάνοβο, και Τοπόλνιτσα, σχισματικά από δεκαετίας, δι’ αναφοράς των προς τας Τουρκικάς αρχάς Πετρίτσης και τον Μητροπολίτην Μελενίκου κ. Αιμιλιανόν, εδήλωσαν ότι επανέρχονται εις την Ορθοδοξίαν. Κατόπιν της δηλώσεως ταύτης η Α. Σεβασμιότης ο Άγιος Μελενίκου μεταβάς εις τα εν λόγω χωρία καθηγίασε τας εκκλησίας των και συνεχώρησε και ευλόγησε τους επανελθόντας εις τους κόλπους της Μητρός Εκκλησίας χωρικούς. Προς τοις ανωτέρω χωρίοις, έτερον το Κολάροβον, είχεν προηγουμένως δηλώσει επισήμως, ότι επανέρχεται και αυτό εις την Ορθοδοξίαν.”
(Πέννας, Ιστορία των Σερρών, σ. 239)
Αρκετοί ελληνικής καταγωγής σλαβόφωνοι αλλά και ελληνόφωνοι βουλγαροποιήθηκαν. Απόκτησαν δηλαδή βουλγάρικη εθνική συνείδηση κυρίως εξαιτίας της προπαγάνδας και της τρομοκρατίας. Αυτό είναι φανερό από απειράριθμες αναφορές και πηγές όπως η ανωτέρω.
Οι πληθυσμοί αυτοί σήμερα έχουν βουλγάρικη εθνική συνείδηση καίτοι είναι ελληνικής καταγωγής και διαβιούν κατά κύριο λόγο στη νότια Βουλγαρία.
Πηγές:
1. «Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, Στέργιος Ι. Βλάχμπεης» . Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2011.(https://web.archive.org/web/20110209100920/http://serrelib.gr/vlah mbeis.htm) (http://www.serrelib.gr/vlahmbeis.htm)
2. Ημερολόγιο Μακεδνών
3. Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι,Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 143
4. Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα ειςΘράκην γεγονότα, Αθήνα 1979, σσ. 148, 297, 301
(http://imerologionmakednon.blogspot.com/2010/09/13-1907.html)
Παύλος Παπαδόπουλος, Ανώτερος Αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών.
