Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ο βασικός μηχανισμός συγκέντρωσης αποταμιεύσεων και της αποτελεσματικής κατανομής τους, για επενδυτικές ή καταναλωτικές χρήσεις. Σε όλη τη διαδικασία εμπλέκονται οι χρηματοδοτικοί ενδιάμεσοι στους οποίους δανείζουν οι αποταμιευτές από το πλεόνασμά τους και αυτοί με την σειρά τους το δανείζουν σε άλλες επιχειρήσεις ή καταναλωτές που τα έχουν ανάγκη.
Η ομαλή λειτουργία της παραπάνω διαδικασίας, έχει ως συνέπεια τη βελτίωση της κατανομής των πόρων και την αύξηση του παραγόμενου προϊόντος σε μια οικονομία.
Οι οικονομικές μονάδες που εμπλέκονται στην παραπάνω διαδικασία, διακρίνονται στους ιδιώτες-καταναλωτές, στις επιχειρήσεις και στο δημόσιο τομέα. Όλες αυτές οι μονάδες στα πλαίσια της λειτουργίας τους πραγματοποιούν έσοδα και δαπάνες και στο τέλος της περιόδου, ανάλογα με το καθαρό αποτέλεσμά τους, κατατάσσονται στις πλεονασματικές ή τις ελλειματικές μονάδες. Ο σκοπός του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι να διοχετεύσει τα πλεονάζοντα κεφάλαια από τις μονάδες που το κατέχουν, στις μονάδες που το έχουν ανάγκη.
Η διοχέτευση των κεφαλαίων από τις πλεονασματικές μονάδες στις ελλειματικές γίνεται με την μορφή δανεισμού, είτε απευθείας, είτε με την έκδοση χρηματοπιστωτικών τίτλων που εξοφλούνται σε μελλοντική ημερομηνία. Τέτοιοι τίτλοι είναι τα ομόλογα και τα έντοκα γραμμάτια Δημοσίου. Ακόμα ένας τρόπος διοχέτευσης των κεφαλαίων γίνεται με έμμεσο τρόπο, μέσα από τους χρηματοπιστωτικούς ενδιάμεσους. Αυτοί αντλούν κεφάλαια από τα νοικοκυριά, ή και από άλλη οποιαδήποτε πλεονασματική μονάδα και τα διοχετεύουν με τη μορφή δανείων ή επενδύσεων. Τέτοιοι οργανισμοί είναι οι εμπορικές τραπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και διάφοροι οργανισμοί αποταμιεύσεων.
Οι βασικές λειτουργίες που πραγματοποιούν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί σε μια οικονομία είναι οι εξής:
- Συγκέντρωση κεφαλαίων από διάφορες πηγές και τα επενδύουν άμεσα σε διάφορα χρεώγραφα.
- Παρέχουν διαφοροποίηση όσον αφορά τον χρόνο δέσμευσης των κεφαλαίων που δέχονται και που δανείζουν.
- Παρέχουν μεγάλη διαφοροποίηση στην ανάληψη κινδύνων γιατί αγοράζουν χρεώγραφα διαφόρων μονάδων με διαφορετικό βαθμό κινδύνου.
- Τα προϊόντα που προσφέρουν ειναι εύκολα ρευστοποιήσιμα.
Τέλος, το τελευταίο στοιχείο του χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος που πρέπει να αναφερθεί είναι οι διάφορες αγορές που προσφέρονται και ζητούνται τα διάφορα χρηματοπιστωτικά προιόντα.
Οι αγορές αυτές είναι:
- Χρηματογορά (money market), όπου διαπραγματεύονται βραχυπρόθεσμες χρηματοπιστωτικές απαιτήσεις. Αυτοί οι τίτλοι είναι εύκολα ρευστοποιήσιμοι και χαμηλού κινδυνου που εξυπηρετούν προβλήματα και κυρίως ρευστότητας
- Η κεφαλαιαγορά (capital market), όπου οι χρηματοπιστωτικές απαιτήσεις που διαπραγματεύονται είναι μακροπρόθεσμες. Τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται σε αυτή την αγορά διατίθενται κυρίως για παραγωγικές επενδύσεις.
Συντάκτης: Τόκας Γεώργιος
