Φανταστείτε το εξής: Φτάνετε στη δουλειά και μια κάμερα εστιάζει πάνω σας και ανοίγει αυτόματα την πόρτα. Κάθεστε στο γραφείο σας και ο υπολογιστής σας ανοίγει χωρίς να κουνήσετε ούτε το δάχτυλό σας. Γυρνάτε σπίτι και αρκεί να ακουμπήσετε το χέρι σας στο πόμολο της πόρτας για να ανοίξει αυτή. Κοιτάζετε το πρόσωπό σας στον καθρέφτη και εκείνος δεν σας λέει αν είστε ο ομορφότερος ή η ομορφότερη του κόσμου, αλλά ότι χρειάζεστε ενυδάτωση. Η επομένη θα είναι μια ζεστή μέρα, επομένως σας συνιστά να φορέσετε αντηλιακό. Προσφέρετε μάλιστα να παραγγείλει μέσω διαδικτύου ένα για εσάς, το οποίο θα σας παραδοθεί μέσα σε ένα 24ωρο από την Amazon φυσικά. Ακούγεται πολύ καλό;
Τώρα φανταστείτε κι αυτό: Περπατάτε στο δρόμο και διασταυρώνεστε με έναν αστυνομικό. Οι κάμερες που φέρει αναβοσβήνουν σημαίνοντας κόκκινο συναγερμό. Εκείνος τραβάει όπλο και σας λέει να πέσετε στο έδαφος και ότι συλλαμβάνεστε. Μετά από λίγες μέρες στη φυλακή, σας ενημερώνουν ότι απελευθερώνεστε γιατί το λογισμικό σας αναγνώρισε ως έναν καταζητούμενο εγκληματία αλλά πέσατε στην πιθανότητα του 1,3% που έσφαλε. Ανεξάρτητα από την αθωότητά σας, βρίσκεστε όμως πια καταχωρημένος στο σύστημα. Τώρα όπου κι αν πάτε, οι κάμερες που καταγράφουν θα αυξάνουν αυτόματα το «σκορ κινδύνου» της περιοχής και θα προειδοποιούν την αστυνομία να έχει το νου της για εσάς. Ακόμη χειρότερα, καθώς εισέρχεστε στα καταστήματα, το σύστημα αναγνώρισης προσώπου επιτρέπει στο προσωπικό να γνωρίζει ότι ένα άτομο που πρόσφατα συνελήφθη έχει εισέλθει στο κτίριο. Σας υποπτεύονται όπου και να πάτε. Αυτό δεν ακούγεται και τόσο καλό;
Τα οφέλη της τεχνολογίας χρησιμοποιούνται ήδη από τις αεροπορικές εταιρείες, όπως φαίνεται από την αμερικανική JetBlue Airways. Αντί να σκανάρετε την κάρτα επιβίβασης σας ή να δείξετε το διαβατήριό σας, κοιτάζετε απλά μια κάμερα και το λογισμικό επαληθεύει την ταυτότητά σας. Το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας παρέχει πλουσιοπάροχα τη βάση δεδομένων για τα πρόσωπα των πολιτών στην JetBlue. Οι πολίτες δεν ερωτώνται καν, η εικόνα του προσώπου τους απλώς παραδίδεται στην εταιρεία. Αυτό εξοικονομεί χρόνο και βελτιστοποιεί τις διαδικασίες προ πτήσης, αλλά εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: έχει δικαίωμα ο πολίτης στο ίδιο του το πρόσωπο; Ποιος είναι υπεύθυνος για την προστασία αυτών των πληροφοριών; Μπορεί κάποιος να αφαιρέσει το πρόσωπό του από αυτή τη βάση δεδομένων και να ταξιδέψει με τον παλιομοδίτικο τρόπο; Κανείς δεν έχει ιδέα!
Κι αν αυτά είναι τα προτερήματα των τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου, τα μειονεκτήματα μπορεί να τα δει κανείς καθαρά στην Κίνα, σημειώνει ο βρετανικός Guardian. Kάμερες παρακολούθησης με εύρος εστίασης 200 μέτρων σε όλη τη χώρα κάνουν τα πάντα. Σε κάθε περίπτωση δεν παρακολουθούν μόνο τους πελάτες στα καταστήματα ώστε να εντοπίσουν τυχόν κλέφτες. Σχεδόν κάθε πολίτης της Κίνας βρίσκεται σε μια μαζική βάση δεδομένων προσώπων και τα ίχνη τους εντοπίζονται σε κάθε διασταύρωση που γίνεται. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το ότι μια κινέζικη startup έχει αναπτύξει λογισμικό που μπορεί να εντοπίσει τους πολίτες οπουδήποτε μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα. Η Κίνα έχει δεχτεί πολλές επικρίσεις για το πόσο σέβεται την ιδιωτική ζωή, αλλά μπορούμε να εμπιστευτούμε οι επικριτές – δυτικές χώρες θα δράσουν διαφορετικά; Όπως έχουμε δει με τα προγράμματα μαζικής επιτήρησης που υλοποιούνται από την NSA και το GCHQ του Ηνωμένου Βασιλείου, προφανώς όχι. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε έναν άνδρα επιβλήθηκε πρόστιμο ακόμη και για το γεγονός ότι κάλυψε το πρόσωπό του, περπατώντας μπροστά από μία από αυτές τις κάμερες σάρωσης προσώπου, αναφέρει η εφημερίδα.
Ως άνθρωποι έχουμε την αδιάκοπη ανάγκη να κάνουμε τα πράματα ευκολότερα, καλύτερα και ταχύτερα. Αυτή η επιθυμία βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να επιτύχουμε την αξιοσημείωτη πρόοδο που επιτύχαμε ως κοινωνία. Ωστόσο, έχουμε φθάσει στο στάδιο όπου τα τεχνολογικά άλματα και τα όρια μας δεν μας σώζουν πλέον ώρες ή ακόμα και λεπτά – αλλά σώζουν μόνο δευτερόλεπτα από τις καθημερινές μας εργασίες. Κάπως έτσι, το κόστος για την ιδιωτικότητά μας δεν ξεπερνά πλέον τόσο σαφώς τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία.
Έχει έρθει λοιπόν η ώρα να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να θέσουμε μερικά ερωτήματα στους εαυτούς μας. Πρέπει να συζητήσουμε εάν χρειάζεται πραγματικά μια εκτεταμένη τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου, ποια θα είναι η νομοθεσία που θα την πλαισιώνει και πώς να διασφαλίσουμε ότι η επιβολή του νόμου δεν θα καταχραστεί αυτή την τεχνολογία.
Εάν δράσουμε τώρα, μπορούμε να επιτύχουμε να εμποδίσουμε τις εταιρείες τεχνολογίας να διεισδύσουν σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Αν δεν το κάνουμε, τα χειρότερα έπονται.
Θέλουμε να ζήσουμε σε ένα μέλλον όπου η τοποθεσία μας καταγράφεται σε κάποια άγνωστη βάση δεδομένων όπου κι αν πάμε ή σε έναν κόσμο όπου οι πολιτικοί αντιφρονούντες σε μια δικτατορία θα έχουν μηδενικές πιθανότητες να διατηρήσουν την ανωνυμία τους; Οι πολίτες που θα περπατούν στους δρόμους σε όλο τον πλανήτη θα έχουν μάτια καμερών στραμμένα πάνω τους, και νευρικά θα αναρωτιούνται αν κάποιος, κάπου, βλέπει το όνομά τους αναβοσβήνει σε μια οθόνη;
Ας ελπίσουμε πως όχι. Αν πάντως συμβεί κάτι τέτοιο, την ευθύνη θα την έχουμε εμείς…
