Η δολοφονία του Φιλίππου. Γράφει ο Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος Ωραιοκάστρου Παύλος Παπαδόπουλος.
Ο Φίλιππος ήταν έτοιμος να βαδίσει προς την Ασία. Πριν από το σπουδαίο αυτό εγχείρημα που σχεδίαζε να ξεκινήσει, ο βασιλιάς της Μακεδονίας, είχε καταφέρει να ενοποιήσει τη Μακεδονία και να επεκτείνει την κυριαρχία του σε όλο το μακεδονικό χώρο, να κυριαρχήσει στα γειτονικά βασίλεια, να ενοποιήσει τον ελληνικό χώρο συμφιλιώνοντας τους Έλληνες, και να κατακτήσει τη Θράκη. Όλα ήταν ρυθμισμένα και το μόνο που έμενε ήταν ένας γάμος.
Λίγο πριν την έναρξη της εκστρατείας, θα πάντρευε την κόρη που είχε αποκτήσει με την Ολυμπιάδα, με το βασιλιά της Ηπείρου και αδελφό της Ολυμπιάδας Αλέξανδρο. Επρόκειτο να παντρέψει δηλαδή την κόρη του με το θείο της.
Το γεγονός του γάμου της Κλεοπάτρας με τον Αλέξανδρο της Ηπείρου, εντασσόταν στην προσπάθεια ρύθμισης των εκκρεμοτήτων του με γειτονικά βασίλεια, λίγο πριν την αναχώρηση του για την Ανατολή. Με το γάμο ο Φίλιππος θα έκλεινε ένα μέτωπο, που αναπάντεχα είχε ανοίξει, ύστερα από το επεισόδιο που είχε λάβει χώρα κατά την τέλεση του δικού του γάμου με την ανιψιά του Άτταλου και που είχε προκαλέσει τη φυγή του Αλεξάνδρου και της Ολυμπιάδας δυτικά, στο βασίλειο της Ηπείρου. Σε εκείνο το επεισόδιο παραλίγο ο Φίλιππος να δολοφονήσει το γιο του Αλέξανδρο. Έτσι λοιπόν με αυτό το γάμο, ο βασιλιάς θα ρύθμιζε και την τελευταία εκκρεμότητα, και έχοντας ήσυχο το κεφάλι του (από ενδεχόμενο κίνδυνο από δυτικά) θα μπορούσε άνετα να εξαπολύσει την επίθεση του στα περσικά εδάφη. Σκοπός, λοιπόν, του Φιλίππου ήταν να εξευμενίσει τον Αλέξανδρο της Ηπείρου, δίνοντας του την κόρη του Κλεοπάτρα.
Η τελετή θα γινόταν στο θέατρο των Αιγών, πενήντα μέτρα δίπλα από το ανάκτορο της Βεργίνας, τέλη Ιουλίου ή αρχές Αυγούστου του 336 π.Χ. Οι εκδηλώσεις επρόκειτο να έχουν φαντασμαγορικό χαρακτήρα, εντασσόμενες στο πλαίσιο μεγάλων εορτών, οι οποίες θα λάμβαναν χώρα, στην παλιά πρωτεύουσα της Μακεδονίας προς τιμήν των θεών.
Ο γάμος, καταρχήν, ήταν μια οικογενειακή γιορτή του βασιλικού οίκου. Στις Αιγές είχαν όμως κληθεί ευγενείς, φίλοι αλλά και εχθροί. Έφτασαν επίσης αντιπρόσωποι από όλη την Ελλάδα, καθώς επίσης και άρχοντες από κατακτημένους Αγριανούς, Παίονες και Οδρύσες (σκοπός του Φιλίππου ήταν να αποκτήσει νέους συμμάχους από τη Θεσσαλία και τη Θράκη). Όλοι τους, εκτός της Σπάρτης, έφεραν, για το βασιλιά της Μακεδονίας τιμητικά χρυσά στεφάνια. Εκεί θα ήταν και η άλλη Κλεοπάτρα, η σύζυγος του Φιλίππου με τα δύο της παιδιά (ένα αγόρι και ένα κορίτσι την Ευρώπη).
Στις Αιγές, ο βασιλιάς, ενώπιων όλων, θα ανακοίνωνε τα μελλοντικά του σχέδια και θα ζητούσε τη συγκατάθεση ολόκληρου του ελληνικού αλλά και κατακτημένου από αυτόν βαρβαρικού κόσμου, εκ πρώτης όχι ως δικτάτορας ή τύραννος αλλά ως ίσος προς ίσους.
Η περίπτωση Παυσανία.
Περίπου επτά ή οχτώ χρόνια πριν τη δολοφονία του Φιλίππου, ένα ομορφόπαιδο από την Ορέστιδα, ο Παυσανίας προσβάλλει ένα συνονόματο του, ο οποίος έχει εδώ και καιρό κατακτήσει την εύνοια του Φιλίππου. Ο Παυσανίας της Ορέστιδας αποκάλεσε την άλλο Παυσανία δημόσια «ερμαφρόδιτο». Με το χαρακτηρισμό αυτό ο Παυσανίας «εκθήλυνε», καταρχήν το νέο, υπονοώντας και ερωτική του σχέση με το Φίλιππο. Τον εξίσωνε μεταφορικά με υποτιθέμενη προθυμία και δεκτικότητα του σε πλείονες εραστές. Έθιγε την ταυτότητα του ως άνδρα-πολίτη εξισώνοντας τη συμπεριφορά του με τυπική συμπεριφορά γυναίκας. Στη συμπεριφορά αυτή οι αρχαίοι απέδιδαν περιττά ερωτική ασυγκράτητη αδυναμία. Σε καμία περίπτωση ο Παυσανίας δε θα δεχόταν αυτήν την ντροπή και ως λύση σκέφτηκε την αυτοκτονία.
Η ύβρης του Παυσανία της Ορέστιδας, προς το συνονόματο του είχε σαφή πολιτικό περιεχόμενο, πράγμα που προκύπτει από το μετέπειτα παράδοξο της αυτοκτονίας του δεύτερου, όπως εξηγεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης. Ο νεαρός δεν αντέχει την ύβρη. Αν και την υπομένει σιωπηρά για λίγο καιρό, εντούτοις διατρανώνει την αφοσίωση στο βασιλιά, και ενδεχομένως εραστή του, παίρνοντας την απόφαση να αυτοκτονήσει με ένα πρωτότυπο τρόπο. Στον τελευταίο πόλεμο του Φιλίππου εναντίων του Πλευρία και των Ιλλυριών, ο βασιλιάς κινδυνεύει να σκοτωθεί. Του επιτίθενται 2-3 βουνήσιοι και ο προσβεβλημένος νεαρός, δέχεται ξεσκέπαστος όλα τα χτυπήματα από τα βέλη που προορίζονταν για το Φίλιππο!
Σίγουρα ο Παυσανίας αυτοκτόνησε από προσωπικά κίνητρα, όμως πιθανότατα να τον παρότρυναν και άλλοι, άγνωστο ποιοι. Ο Αυλάρχης του Φιλίππου, ο Άτταλος, ο οποίος συμπαθούσε το νεαρό, έσπευσε να τον επισκεφθεί ετοιμοθάνατο. Ο Παυσανίας είχε αναγγείλει την επικείμενη αυτοκτονία του στον Άτταλο, ο οποίος δεν έπραξε τίποτα ώστε να την αποτρέψει. Ο Αυλάρχης βλέπει μακριά. Η αυτοκτονία τον εξυπηρετεί.
Ο Άτταλος, διεκδικητής επίσης του μακεδονικού θρόνου, περιμένει υπομονετικά, ώστε να θέσει σε εφαρμογή ένα σατανικό σχέδιο. Η έχθρα του Αυλάρχη με τον Παυσανία της Ορέστιδας εξελίσσεται πλέον σε μακροχρόνια. Ο Άτταλος πρόκειται να εφαρμόσει το οδόντας αντί οδόντος, και να απαντήσει στον ψυχικό βιασμό του αυτόχειρα (η προσβολή- ισοδύναμο της ύβρης, βίαζε συμβολικά και την κοινωνική υπόσταση του λοιδορούμενου, καθώς υπονοούσε ότι πούλησε το σώμα του και όποιος πουλά το σώμα του θα μπορούσε κάλλιστα να πουλήσει και τα συμφέροντα της πόλης) με έναν πραγματικό βιασμό του ηθικού αυτουργού!
Ήταν η εποχή λίγο πριν την πρώτη εκστρατεία των μακεδονικών δυνάμεων στη Μικρά Ασία όπου θα επιχειρούνταν το πρώτο προγεφύρωμα στην Ανατολή. Ο Παυσανίας της Ορέστιδας παρασύρεται από τον Άτταλο σε μία καλύβα στο βουνό. Εκεί μεθοδεύεται ο βιασμός του. Ο Άτταλος τον υποβάλλει σε μέθη, αποχωρεί και τον παραδίδει αναίσθητο σε τρεις επίσης μεθυσμένους αχαλίνωτους μουλαράδες (αυτοί που μετέφεραν εφόδια για το στρατό). Εκείνοι τον βιάζουν μέσα στην καλύβα ομαδικά!
Ο νέος όταν συνήλθε από το μεθύσι έτρεξε αμέσως στο Φίλιππο γυρεύοντας εκδίκηση. Ο βασιλιάς δεν τιμώρησε τον Άτταλο, καθώς τον προόριζε να πλαισιώσει, ως στρατηγός, τον αρχιστράτηγο Παρμενίωνα στη Μικρά Ασία. Σαν παρηγοριά προήγαγε το Παυσανία στη σωματοφυλακή του. Ο Φίλιππος δεν μπόρεσε να αποκαταστήσει την τιμή και το γόητρο του νεαρού. Δε χρειάζεται να αναζητήσει κανείς άλλα κίνητρα και συνεργάτες για τη δολοφονία του Φιλίππου από τον Παυσανία. Είναι όμως βέβαιο πως κάποιοι τον επηρέασαν και τον ¨όπλισαν¨ …
Ο Παυσανίας είχε σπουδάσει δίπλα σε ένα σοφιστή και γραμματικό, κάποιον Ερμοκράτη. Ύστερα από αυτά που πέρασε, σίγουρα είχε σαλέψει και έψαχνε να βρει τρόπο να δοξαστεί. Ο σοφιστής του μήνυσε: «Μπορείς να γίνεις σπουδαίος και ξακουστός στις επόμενες γενιές εάν σκοτώσεις εκείνον που έκανε τα μέγιστα».
Ο γάμος.
Στο θέατρο είχε μαζευτεί πολύς λαός από νωρίς. Η εμφάνιση του Φιλίππου ήταν λαμπρή, καθώς ο βασιλιάς ήταν ασπροντυμένος φορώντας τη λευκή στολή του. Ο Φίλιππος είχε δώσει διαταγή να τοποθετηθούν δώδεκα αγάλματα των θεών στο θέατρο. Αφού στήθηκαν τα αγάλματα έδωσε διαταγή να στήσουν και ένα δέκατο-τρίτο, το δικό του. Αυτό θεωρήθηκε ως ύβρις και αλαζονεία, καθώς ο Φίλιππος αυτοκατατασσόταν ως θεός ανάμεσα στους θεούς.
Ο Φίλιππος μπήκε στο θέατρο και ο λαός τον αποθέωσε. Κατά την είσοδο του συνοδευόταν από δύο Αλεξάνδρους (γιο και γαμπρό). Γύρω-γύρω του μαζεύτηκαν αρχοντόπουλα και τον στεφάνωσαν με χρυσό στέφανο. Ένας κήρυκας έκραζε: «Αν κάποιος επιβουλευτεί τη ζωή του βασιλιά και καταφύγει στην Αθήνα να παραδοθεί και να τιμωρηθεί!» Ένας ηθοποιός, ο Νεοπτόλεμος, απήγγειλε στίχους από μια χαμένη τραγωδία του Αισχύλου: «Τα μυαλά σας πετούνε τώρα πάνω από τους αιθέρες (φρονείτε νυν αιθέρος υψηλότερον) κι ονειρεύεστε απέραντα χωράφια, κι όλο ψηλότερα να κτίσετε τα σπίτια σας στοχάζεστε, άφρονες που νομίζεται ατελείωτη μπροστά σας η ζωή. Μα να που φτάνει γρήγορα, έρποντας στου δρόμου το σκοτάδι κι άξαφνα δίχως να φαίνεται αρπάζει και ξεριζώνει τις τρανές ελπίδες των θνητών, ο Άδης ο πολύμοχθος». Το έργο φάνταζε επίκαιρο με την εκστρατεία, καθώς οι στίχοι έπλητταν την ευδαιμονία του πέρση βασιλιά ήταν όμως και ανατριχιαστικά προφητικό ως προς τα γεγονότα που θα ακολουθούσαν…
Ετοιμάστηκε ένας ταύρος για θυσία. Ο Απόλλωνας μέσω του μαντείου των Δελφών είχε δώσει τον εξής χρησμό: «Ο ταύρος είναι έτοιμος για θυσία και υπάρχει εκείνος που θα τον θυσιάσει…». Ο μάντης ερμήνευσε το χρησμό λέγοντας τους ότι ο ταύρος συμβόλιζε την περσική αυτοκρατορία, και χαρακτήρισε τα σημάδια ευοίωνα. Η ερμηνεία του χρησμού υπήρξε απόλυτα εναρμονισμένη με την ατμόσφαιρα της έντονης αναμονής που κυριαρχούσε στην ατμόσφαιρα εκείνες της ημέρες, εξαιτίας της εισβολής στην Ασία. Όλες οι λεπτομέρειες της εκστρατείας είχαν προγραμματιστεί και τα πάντα ήταν έτοιμα. Ο μάντης μετά την εξέλιξη που ακολούθησε σταυρώθηκε αυθημερόν.
Η πομπή ξεκίνησε, μπροστά προπορεύτηκαν τα δεκατρία αγάλματα, ακολουθούσαν ο νεόνυμφος, οι συγγενείς, οι αυλικοί και οι εταίροι. Ανάμεσα στους εταίρους ήταν και ο Παυσανίας, καθώς ήταν μακεδόνας αυλικός και άνθρωπος του κύκλου του βασιλιά. Μέχρι τη στιγμή του φόνου δεν είχε προσέξει κανείς τον Παυσανία…
Ο φόνος.
Ο Παυσανίας σκότωσε το Φίλιππο χωρίς κανείς να αντιληφθεί την κίνηση του με ένα κέλτικο μαχαίρι. Μέσα στο θέατρο επικράτησε σιωπή και κατάπληξη. Ο Φίλιππος ανακάλυψε με αυτόν τον τρόπο την αληθινή φύση της αθανασίας του…
Ο δολοφόνος έτρεξε προς τις πύλες της πόλης όπου υπήρχαν τα άλογα που τον περίμεναν. Μία ομάδα νεαρών Μακεδόνων ευγενών τον κυνήγησε. Ο Παυσανίας σκόνταψε σε μια κληματαριά και πριν προλάβει να σηκωθεί τον σκότωσαν επί τόπου με τα ακόντια! Οι δύο ευγενείς ήταν οι Λεονάτος και ο Περδίκκας. Και οι τρεις τους ήταν στενοί φίλοι του Αλεξάνδρου και μέλη της αριστοκρατίας της Ορέστιδας. Έκαναν λάθος όμως που τον σκότωσαν, καθώς κατέστησαν έτσι αδύνατη την έρευνα για το φόνο. Οι τρεις άντρες έπρεπε να συλλάβουν τον Παυσανία και όχι φυσικά να τον σφάξουν επί τόπου, για να ανακριθεί. Η θέση των αλόγων (σχετικά μακριά από το θέατρο), αλλά και ο αριθμός των αλόγων (πέραν του ενός) κινούν ορισμένες υποψίες:
1) Ότι οι επίδοξοι δολοφόνοι ήταν πέραν του ενός ή ότι υπήρχαν και άλλοι συνεργάτες (οι υποψίες στράφηκαν προς αυτούς που τον σκότωσαν) και είχαν ετοιμάσει τα άλογα για τη φυγή τους.
2) Είχαν σκοπό να τον σκοτώσουν καθ’ οδόν προς το θέατρο, όμως ο Φίλιππος άθελα του τους άλλαξε το σχέδιο.
Ο Παυσανίας ίσως να είχε λάβει υποσχέσεις για αμοιβές και τιμές αν συνεργαζόταν με την αριστοκρατία της Ορέστιδας.
Μετά το φόνο ο Αλέξανδρος αναφώνησε μέσα στο θέατρο: «Ότι αποφασίστηκε από τους Έλληνες θα γίνει χωρίς χρονοτριβή! Δε θα αλλάξει τίποτα! Μόνο το όνομα του βασιλιά!». Πραγματικά όλα θα έμεναν όπως πρώτα, το ανακοίνωσε μετά ξανά, αφού στερέωσε την εξουσία του: «Τα ηνία της εξουσίας θα είναι το ίδιο τεντωμένα γερά όπως και στον καιρό του πατέρα μου!»
Ο Φίλιππος πέθανε όπως έζησε, πλημυρισμένος στο αίμα και περιστοιχισμένος από προδότες. Η ταφή του έγινε στη σκιά των εξελίξεων. Έκαψαν γρήγορα-γρήγορα το πτώμα του και οι στάχτες του ενταφιάστηκαν στο βασιλικό νεκροταφείο. Ο Αλέξανδρος σφράγισε τον τάφο του προτού τελειώσουν οι εργασίες στο εσωτερικό, καθώς βιαζόταν να θέσει υπό έλεγχο την κατάσταση στην Ελλάδα…
Η Ολυμπιάδα
Το ίδιο βράδυ της δολοφονίας έβαλαν το πτώμα του Παυσανία κρεμασμένο σε κοινή θέα. Η Ολυμπιάδα του έβαλε στο κεφάλι ένα χρυσό στεφάνι. Μετά από λίγες ημέρες η Ολυμπιάδα ξεκρέμασε το πτώμα, το έκαψε και έριξε την τέφρα πάνω στον τάφο του Φιλίππου. Η ίδια γυναίκα αφιέρωσε το φονικό μαχαίρι στον Απόλλωνα.
Ο Παυσανίας ευρισκόμενος σε κατάσταση μόνιμου θυμού γι αυτό που του είχε συμβεί, δέχθηκε προσέγγιση από την Ολυμπιάδα. Σαφώς και υπάρχουν εις βάρος της Ολυμπιάδας υποψίες για τη δολοφονία του Φιλίππου. Ολόκληρη η βιογραφία της είναι γεμάτη από αβυσσαλέο πάθος και σκοτεινές πράξεις. Επιπρόσθετα, η Ολυμπιάδα είχε ορκιστεί εκδίκηση για το γεγονός ότι ο Φίλιππος είχε πάρει μια άλλη γυναίκα, την Κλεοπάτρα, η οποία μάλιστα την είχε παραμερίσει από το παλάτι. Και άλλες γυναίκες είχε νυμφευθεί ο Φίλιππος, εκείνη όμως την παραγκώνισε. Με αφορμή το γάμο του βασιλιά με την Κλεοπάτρα η μακεδονική αυλή είχε διχαστεί. Το ¨βαθύ κράτος¨ στην Πέλλα, στην πραγματικότητα δεν ήθελε την Ολυμπιάδα. Υπάρχουν όμως και στοιχεία που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι και η Κλεοπάτρα δεν ήθελε τον Αλέξανδρο. Όλα αυτά δημιούργησαν ένα εκρηκτικό κλίμα μέσα στη μακεδονική αυλή.
Η Ολυμπιάδα σκότωσε τα δύο νήπια της Κλεοπάτρας και η νεαρή σε κατάσταση παραφροσύνης αυτοκτόνησε. Όλους μαζί ύστερα η λυσσασμένη βασίλισσα τους έριξε στη φωτιά. Όταν ο Αλέξανδρος έμαθε τι έκανε η Ολυμπιάδα, οργίστηκε. Αργότερα διαφώνησε ρητά και εξέφρασε τον αποτροπιασμό του για το έγκλημα, επί της ουσίας όμως δεν έκανε τίποτα για να την εμποδίσει.
Κάθε χρόνο, η Ολυμπιάδα έκανε χοές στον τάφο του Φιλίππου…
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
