Ο άνθρωπος που δεν έκλαψε όταν του συνέθλιψαν το πόδι και όταν τον έθαψαν ζωντανό στη Μακρόνησο, όταν τον πέταξαν μέσα σε βόθρο στην Ικαρία, όταν τον πήγαιναν για εκτέλεση στην Τρίπολη, όταν έκανε αιμόπτυση στον Ωρωπό, μόλις έχει τελειώσει την διεύθυνση της «Άρνησης» και ένας λυγμός συγκίνησης του ξεφεύγει. Λυγίζουν και οι Γίγαντες!” Φίλοι του Μίκη Θεοδωράκη
“[…] Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.” Άρνηση, του Γιώργου Σεφέρη
Ο γίγαντας Μίκης Θεοδωράκης (σαν την Ελλάδα κάποτε), καθηλωμένος στην αναπηρική πολυθρόνα (σαν την Ελλάδα τώρα), δεν μπορεί να περπατήσει, να σταθεί όρθιος να διευθύνει την ορχήστρα του (σαν την Ελλάδα που δεν μπορεί να διευθύνει όρθια τη ζωή της).
Και ‘κεί που τελειώνει το τραγούδι [πήραμε τη ζωή μας΄ λάθος! κι αλλάξαμε ζωή] συγκινείται, δακρύζει, σκύβει και κρύβει το πρόσωπό του μέσα στα χέρια του.
Ακόμα και χωρίς να το συνειδητοποιήσει και προφανώς αθέλητα, ο παγκόσμιος έλληνας καλλιτέχνης για άλλη μια φορά, εκφράζει το κοινό αίσθημα ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ του σήμερα, όπως έκανε πάντα με τη μουσική του και την επιλογή των στίχων και των ποιημάτων γι’ αυτήν. Το κοινό αίσθημα που συνθέτει όλα τα συναισθήματα που έχει ζήσει κάθε ένας από μας και όλοι μαζί τα τελευταία χρόνια.
Γι’ αυτό τον τον ευγνωμονούμε, όχι μόνο για όσα μας χάρισε στο παρελθόν, μέσα από την τέχνη, τους αγώνες και τον λόγο του, μα και γι’ αυτή την καθηλωτική και συγκλονιστική στιγμή που θα μείνει στην ιστορία, για να θυμόμαστε, και κυρίως για να μην ξεχνάμε, πόσο πονέσαμε, πόσο αγωνιστήκαμε, αλλά και πόσο καθηλωθήκαμε, χάσαμε το δρόμο μας, πόσο ξεχάσαμε να περπατάμε όρθιοι, αυτή την περίοδο της κρίσης.
Και αν δεν το νιώσουμε αυτό το αίσθημα, κι αν δεν κατανοήσουμε αυτά που έχουμε μέσα μας, δεν πρόκειται “ν’ αλλάξουμε ζωή”, να σταθούμε στα πόδια μας και να γίνουμε οι πραγματικοί μαέστροι τής ζωής μας.
Ας υπήρχε έστω κι ένας πρωθυπουργός αυτής της χώρας, να σκύψει, να δακρύσει, να κρύψει μέσα στα χέρια του το πρόσωπό του για την Ελλάδα (του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος). Έστω ένας. Τότε ίσως να υπήρχε ελπίδα.
Ευχαριστούμε περήφανε μαέστρο μας, που έδειξες με το μεγαλείο της ψυχής σου, απ’ άκρη σ’ άκρη, σε όλο τον κόσμο τι νιώθουμε, τι ζούμε. Που έδειξες ότι δύναμη δεν είναι να κρύβουμε, να ξεχνάμε, να κουκουλώνουμε, αλλά να αποδεχόμαστε, να τιμάμε, να εκφράζουμε, να μοιραζόμαστε, να θυμόμαστε, να νιώθουμε, να σκεφτόμαστε. Ευχαριστούμε!
Κρυσταλία Πατούλη
*Φωτογραφία του Μενέλαου Μυρίλλα, από τη συναυλία αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο στην Αθήνα στις 19 Ιουνίου, 2017
