Σκιτσάροντας τα χάνια της Κωνσταντινούπολης
Μέρος Α: Το Μεγάλο Χάνι της Μητέρας του Σουλτάνου (Büyük Valide Han)
Δύο περιπλανήτριες της Πόλης, η Emilie Varlet και η Gabrielle Reeves ξεκίνησαν να ανακαλύπτουν τα διάφορα χάνια της Κωνσταντινούπολης το καλοκαίρι του 2014. Έτσι άρχισε και το ταξίδι τους στην Πόλη σκιτσάροντας διάφορα τοπία/κτίρια και θέλοντας να αποτυπώσουν την σύγχρονη ιστορία της, μέσα από τα κτίρια και τις εικόνες του παρελθόντος. Είναι γεγονός ότι τα χάνια της Πόλης είναι κάτι ιδιαίτερο, κάτι που χαρακτηρίζει την Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας έκπληξη στον επισκέπτη μιας που πάνω τους αποτυπώνεται και μέρος της ιστορίας, των λαών της, αλλά και της πολυπολιτισμικότητάς της Πόλης των Πόλεων.
Το Μεγάλο Χάνι της Μητέρας του Σουλτάνου Σκίτσο (Gabrielle Reeves)
Το Μεγάλο Χάνι της Μητέρας του Σουλτάνου (Büyük Valide Han)
Καθόμαστε στην ταράτσα του χανιού πάνω σε μαξιλάρια που δανειστήκαμε από τα εργαστήρια που βρίσκονται στο εσωτερικό του και γύρω μας βλέπουμε -σαν βολβούς κρεμμυδιών- τις προεξοχές των κτιρίων. Κοιτώντας κάτω βλέπει κανείς τους μικρούς πλακόστρωτους δρόμους ενώ το βλέμμα δεν μπορεί να μην πέσει στο πανόραμα της παλιάς Πόλης που βρίσκεται μπροστά μας. Κι είναι αλήθεια πως το πανόραμα αυτό, όσες φορές και να το δεις, δεν το χορταίνεις. Η ομορφιά του είναι και θα μείνει ανεξίτηλη στους αιώνες των αιώνων. Και ενώ η θέα έχει απορροφήσει την σκέψη, η ησυχία ‘ταράζεται’ ξαφνικά από έναν τεχνίτη που μιλάει στα περιστέρια. Αυτά λες και του απαντάνε, ξεκινούν και κάνουν κινήσεις σε κυκλικούς σχηματισμούς στον αέρα, ενώ δεν μπορείς να μην παρατηρήσεις τα φτερά στα πόδια τους που μοιάζουν με χειμερινές κάλτσες.
Το ταξίδι στο χάνι μοιάζει με το κυνήγι του θησαυρού. Ξεκινάει έξω από το χάνι, στους απότομους δρόμους του Εμίνονου, ενώ το αποτύπωμα της ιστορίας είναι παντού στα κτίρια, στους ανθρώπους, στις πέτρες. Κάθε φορά χρησιμοποιούμε και άλλο δρόμο, μέχρι να μπούμε στο εσωτερικό του χανιού. Ερχόμενες εδώ, πάντα το ίδιο συναίσθημα: το χάνι είναι ένα από τα μεγάλα μυστικά της Πόλης. Ποτέ δεν αποκαλύπτεται ολόκληρο, ενώ πρέπει να αφήσεις τον εαυτό σου ελεύθερο προκειμένου να σου αποκαλύψει τις πτυχές του.
Ανεβαίνοντας στον δεύτερο όροφο, μας καθοδηγεί ο ήχος του σφυριού και πηγαίνουμε ευθύς αμέσως να βρούμε τον κλειδοκράτορα, τον κύριο Μεχντί, προκειμένου να μας ανοίξει την πόρτα της ταράτσας. Εδώ δεν χρειάζεται password, μόνο μερικές λίρες.
Το Μεγάλο Χάνι της Μητέρας του Σουλτάνου Σκίτσο (Εmilie Varlet)
Καθόμαστε με τα μολύβια μας και σκιτσάρουμε αυτά που βλέπουμε. Τους μοναδικούς θόλους που μοιάζουν να φτάνουν στον ουρανό, την Γέφυρα του Βοσπόρου και τις συστάδες των κτιρίων που κυριολεκτικά μας ζώνουν από κάθε κατεύθυνση. Παντού το βλέμμα πέφτει σε μια κακοφωνία από γωνίες που ωστόσο μοιάζουν να αποτελούν ένα ομοιογενές σύνολο, ένα όμορφο χάος, το χάος της Κωνσταντινούπολης. Πως είναι άραγε να ‘κάθεσαι’ πάνω σε τόσο μακρόχρονη κ βαριά ιστορία; Απλά συγκινητικό!
Το κτίριο ένα από τα μεγαλύτερα χάνια της Πόλης και θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι τόσο πολύ-επίπεδο, όσο και η Πόλη μέσα στην οποία στεγάζεται. Αρχικά ήταν ένα βυζαντινό οικοδόμημα, ενώ αργότερα έγινε παλάτι. Χτίστηκε το 1651 ως χάνι από την Σουλτάνα Κιοσέμ, που ξεκίνησε ως μια απλή κοπέλα του χαρεμιού και κατέληξε να γίνει η ισχυρή γυναίκα του τότε Σουλτάνου, αλλά και μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αργότερα αποτέλεσε επίσης καραβάν-σεράι και αποθήκη για προμήθειες που ερχόταν από τον Κεράτιο Κόλπο. Επίσης, η ιστορία λέει ότι το χάνι χρησίμευσε για να στεγάσει την ουκ ευκαταφρόνητη περιουσία της Κιοσέμ, η οποία δεν βρέθηκε ποτέ μετά το στραγγαλισμό της. Ιδιαίτερη λεπτομέρεια στο μύθο ότι ο στραγγαλισμός της προήλθε από τα μακριά όμορφα μαλλιά της. Αλήθεια ή ψέματα; Ουδείς γνωρίζει! Μια άλλη εκδοχή για τις χρήσεις του χανιού λέει ότι το χάνι στέγαζε μερικούς από τους πρώτους παράνομους εκδοτικούς οίκους της Πόλης και ότι το πρώτο Κοράνι εκτυπώθηκε εδώ!
Το Μεγάλο Χάνι της Μητέρας του Σουλτάνου Σκίτσο (Gabrielle Reeves)
Σήμερα, το Χάνι σφύζει από ζωή. Δεν αποτελεί μόνο ένα οικοδόμημα γεμάτο μύθους του παρελθόντος, αλλά ένα σύγχρονο, λειτουργικό και ιστορικό κτίριο. Χρυσοχόοι, τεχνίτες, κατασκευαστές φωτιστικών, αλλά και ράφτες και άλλες ειδικότητες μικρο-τεχνιτών, όλοι εργάζονται στα δωματιάκια του.
Σε μια από τις πρώτες επισκέψεις μας μείναμε με το στόμα ανοιχτό, όταν σε έναν από τους χώρους του, ανακαλύψαμε ένα βαφείο υφασμάτων, όπου είδαμε έκπληκτες σε μεγάλες λεκάνες γεμάτες με ροζ και μπλε χρώμα, τιράντες από γυναικεία εσώρουχα που έμοιαζαν σαν τεράστια μακαρόνια … για να μην αναφέρουμε την επίδειξη της αλλαγής χρώματος σε κουμπιά από ασημένια σε χρυσά χρησιμοποιώντας εργαλεία κουζίνας… η πλήρης αλχημεία.
Τελικά από αυτές τις επισκέψεις, πάντα θα μείνουν στην μνήμη μας οι συναντήσεις με τους πολυποίκιλους και ενδιαφέροντες ντόπιους χαρακτήρες που συναντήσαμε στο εσωτερικό του χανιού. Οι συναντήσεις αυτές ήταν σαν να ‘δροσίζεσαι’ με ένα ποτήρι τσάι από τον πλούσιο κόσμο των εργαστηρίων, αλλά και των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτά.
Όμως το σούρουπο είναι πια εδώ. Μετά από ένα ολόκληρο απόγευμα στο χάνι, το φως της ημέρας γίνεται αμυδρό, τα βραδινά φώτα αρχίζουν σιγά -σιγά και ξεπροβάλουν, ενώ έρχεται και η ώρα της προσευχής. Μαζεύουμε τα πράγματά μας μαζί με τα σκίτσα μας, που μοιάζουν με ερωτικά γράμματα δύο εραστών στην Πόλη αυτή, την Κωνσταντινούπολη.
Η Gabrielle Reeves και η Emilie Varlet ζουν και εργάζονται στην Κωνσταντινούπολη. Συνεργάζονται με την αγγλόφωνη ιστοσελίδα των εκπατρισμένων στην Πόλη http://yabangee.com Μπορείτε επίσης να διαβάσετε τις περιπέτειές τους στα αγγλικά στο figsand peaches και στο https://mavilale.wordpress.com
Διαβάστε και το 2ο μέρος
——————————————————————————————————————–
Χαρά Λόκα – Πολιτικός Επιστήμονας
