Σιγοτραγουδάς τα τραγούδια του, χωρίς να ξέρεις από ποιο ντουλαπάκι της μνήμης ανασύρθηκαν ξαφνικά για να μετουσιωθούν σε ήχο. Καταλαβαίνεις ότι εδώ και 40 χρόνια έχει συνδεθεί με κάθε είδος μουσικής. Συνειδητοποιείς πως η φωνή του μοιάζει σαν να υπήρχε από πάντα εδώ,κουβαλώντας μνήμες από την ανατολή, μπλέκοντας την παράδοση με τις πολιτικές ανησυχίες, το ρεμπέτικο με τις σύγχρονες μελωδίες.
Η σπάνια διαδρομή του Γιώργου Νταλάρα ξεκινά από τον Πειραιά, όπου γεννιέται στις 29 Σεπτεμβρίου 1949 από πατέρα ρεμπέτη, τον Λουκά Νταράλα – όπως ήταν το πατρικό επώνυμο πριν το αλλάξει επίσημα – καιμητέρα Σμυρνιά, τη Σουλτάνα.
Ο Γιώργος και ο αδερφός του Χρήστος θυμούνται τον πατέρα να παίζει ρεμπέτικα και έτσι οι πρώτες του μνήμες είναι στενά δεμένες με το σμυρνέικο, το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι.
Αυτές ακριβώς οι πρώτες μνήμες άφησαν το αποτύπωμά τους και καθόρισαν τα είδη της μουσικής που τον επηρέασαν ως καλλιτέχνη, με το ρεμπέτικο να αποτελεί μεγάλο μουσικό κεφάλαιο στην καριέρα του.
Η αρχή της καριέρας του λόγω ενός… λάθους
Αφού βγαίνει στο μεροκάματο από πολύ μικρός, καθώς η οικογένειά του ήταν φτωχή, κάνοντας διάφορες δουλειές, από παγοπώλης και βοηθός καφενείου στο Πρωτοδικείο της Αθήνας, μέχρι οξυγονοκολλητής και εργάτης σε οικοδομή, η μουσική «μιλάει» μέσα του κι έτσι σε ηλικία 15 χρονών, αρχίζει να παίζει κιθάρα και να τραγουδάει στο πάλκο «Στου Στελλάκη», με τον βετεράνο Στέλιο Περπινιάδη και τον γιο του Βαγγέλη στο Χαϊδάρι.
Όπως έχει παραδεχτεί και ο ίδιος, το όνομα του πατέρα του διευκόλυνε σημαντικά τα πρώτα του βήματα και του άνοιξε πόρτες, αλλά του άφησε και πληγές καθώς τους εγκατέλειψε. Αρχίζει να εμφανίζεται σε διάφορα λαϊκά μαγαζιά παίζοντας κιθάρα καιτραγουδώντας με ονόματα όπως την Καίτη Γκρέυ, τον Νίκο Καλλέργη και άλλους.
Πώς, όμως, έγινε το καθοριστικό βήμα στην καριέρα του, που μάλιστα οφειλόταν σε ένα… λάθος;
Τόσο η Καίτη Γκρέυ όσο και ο Σπύρος Ζαγοραίος, αδελφικός φίλος του πατέρα του, καλούν το Μάκη Μάτσα στα μαγαζιά τους για να ακούσει μια «νέα φωνή» όπως του λένε. Ο Μάτσας δεν προλαβαίνει να επισκεφθεί το μαγαζί της Γκρέυ γιατί κλείνει, αλλά πάει στο μαγαζί του Ζαγοραίου στηνΠλάκα.
Για την πρώτη αυτή συνάντηση λέει ο Μάτσας σε παλαιότερη συνέντευξη του στη ΒΗmagazino: «Θα είναι κοντά 2.00 τα ξημερώματα όταν ο Γιώργος Νταλάρας ανοίγει το στόμα του και τραγουδάει “Είμ’ αϊτός χωρίς φτερά”. Αυτό που άκουσα με έκανε να αισθανθώ μια ανατριχίλα, την οποία σπάνια θα νιώσω τα επόμενα σαράντα χρόνια. Αισθάνθηκα ότι ακούω έναν φρέσκο Μπιθικώτση, όμως μια φωνή που δεν ήταν μόνο Δύση (ο Μπιθικώτσης ήταν Δυτικός, δωρικός), αλλά είχε μέσα της και τα “γυρίσματα” της Ανατολής».
Την ίδια εβδομάδα ο Νταλάρας υπογράφει το πρώτο του συμβόλαιο συνεργασίας στην Minos, που κράτησε από το 1968 έως το 2005. «Όμως», συνεχίζει τη διήγησή του ο Μάτσας, «λίγο καιρό μετά με παίρνει τηλέφωνο η Γκρέυ και της λέω «Καιτούλα μου, να σε φιλήσω, μου έστειλες τον σπουδαίο αυτόν τραγουδιστή, τον Νταλάρα». «Ποιον;» φωνάζει. «Καλά, τον Νταλάρα πήγες και άκουσες; Εγώ σε έστειλα να ακούσεις τον Ντουνιά!». Όταν έκλεισα το τηλέφωνο ήμουν παγωμένος. Λαμβάνω στη συνέχεια και ένα γράμμα από έναν πολύ σημαντικό παράγοντα της εποχής. Μου γράφει: «Καλά, με την κληρονομιά του πατέρα σου και τη δική σου εμπειρία, στον Νταλάρα ξοδεύεις χρήματα και κόπο;».
Τα πρώτα τραγούδια που ηχογραφεί στη «Μίνως», ανήκουν σ έναν άγνωστο συνθέτη, τον Γρηγόρη Φούντα, αλλά έχουν στίχους του – πολυγραφότατου τότε και με μεγάλες επιτυχίες – Κώστα Βίρβου. Παράλληλα όμως, τον χρησιμοποιεί ο Μάνος Λοίζος… Λέει ένα τραγούδι στον «Σταθμό», τον πρώτο μεγάλο δίσκο που παρουσιάζει ο συνθέτης, στα τέλη εκείνης της χρονιάς.
Θα συμμετάσχει ακόμα στο δίσκο «Θαλασσογραφίες» του Μάνου Λοίζουκαι του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ενώ ο Απόστολος Καλδάρας θα είναι ο πρώτος που θα διαλέξει να ηχογραφήσει σε σύγχρονες εκτελέσεις, με τη φωνή του νεαρού τραγουδιστή, μια σειρά από τα πιο γνωστά τραγούδια της μέχρι τότε πορείας του.
Ο πρώτος δίσκος
Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του πρώτου δίσκου, που κυκλοφορεί το 1969 με τίτλο το όνομά του, τον οποίο ηχογράφησε σε ηλικία 20 χρόνων, ήταν το«Πού ΄ναι τα χρόνια» και το «Ο ουρανός φεύγει βαρύς» τα οποία ακούγονται μέχρι σήμερα.
Αμέσως μετά την κυκλοφορία του πρώτου αυτού δίσκου συνεργάστηκε με την ήδη καταξιωμένη τότε Μαρινέλλα στο «Στορκ» για 3 χρόνια. Με αυτό τον τρόπο η Μαρινέλλα σύστησε στο κοινό τον Γ. Νταλάρα, του μετέδωσε τη στόφα του σταρ κι εκείνος την αποκαλούσε «μάνα».
Συνεργασία – σταθμός με τον Κουγιουμτζή
Η γνωριμία με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, αποτελεί σημείο – σταθμό στην πορεία του. Όπως ο ίδιος ο Νταλάρας έχει τονίσει σε κατά καιρούς συνεντεύξεις, χρωστά μεγάλο μέρος της επιτυχίας του στον Σταύρο Κουγιουμτζή.
Η δισκογραφική συνεργασία με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, περιλαμβάνει τους δίσκους «Να ‘τανε το 21» – τραγούδι που γίνεται επιτυχία και έχει τη δική του ιστορία – και «Όταν ανθίζουν πασχαλιές».
Η συνεργασία δεν σταματά μέσα στα χρόνια: το 1972 κυκλοφορεί ο «Μέτοικος», ο δεύτερος προσωπικός του δίσκος, με τραγούδια και του Κουγιουμτζή μεταξύ άλλων, με κορυφαίο το «Αχ Χελιδόνι μου», ενώ το 1974 με τον νέο δίσκο της συνεργασίας του με τον συνθέτη οι «Μικρές πολιτείες» γίνεται επιτυχία το «Το πουκάμισο το θαλασσί».
Ο ίδιος ο Νταλάρας είχε πει σε συνέντευξή του στο Αθηνόραμα ότι «ο Κουγιουμτζής είναι ίσως το μεγαλύτερο κομμάτι τόσο της μουσικής όσο και της συναισθηματικής μου ζωής, ιδιαίτερα σε εκείνα τα πρώτα χρόνια της αθωότητας».
Και συγκεκριμένα για την πρώτη του συνάντηση είχε δηλώσει: «παρότι ήμουν πολύ μικρός εκείνα τα δύσκολα χρόνια, αν δεν είχα αυτή την τύχη να συναντήσω τον Σταύρο, να με εμπιστευτεί και να μου δώσει φωνή, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είχα συνεχίσει το τραγούδι».
Στη συνεργασία τους χρωστάει μοναδικά τραγούδια όπως το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου», «Άνοιξ’ το παραθύρι σου ξανθέ βασιλικέ μου», «Αχ να ’μουν στο φουστάνι σου», «Ο ουρανός φεύγει βαρύς».
Η σχέση του Νταλάρα με το Σταύρο Κουγιουμτζή υπήρξε πολύ φιλική μέχρι και τον ξαφνικό θάνατο του συνθέτη από καρδιακή ανακοπή, το Μάρτιο του 2005.
Ο Νταλάρας δεν κρύβει τις πολιτικές του ανησυχίες, καθώς τη δεκαετία του ’70 το ελληνικό τραγούδι συμπορεύεται με τους λαϊκούς αγώνες. Τον σφιχταγκαλιάζουν μεγάλοι συνθέτες που του εμπιστεύονται τραγούδια του, ενώ ο κόσμος συρρέει στα μαγαζιά που τραγουδά, όπως το 1973 στα Νέα Δειλινά, όπου εμφανίζεται με τους Πάριο, Αλεξίου, Γαλάνη, με πρόγραμμα που περιλαμβάνει «απαγορευμένα» τραγούδια, αλλά και στοΘεμέλιο της Πλάκας που εμφανίζεται το ’74 μαζί με Αλεξίου, Βίσση και Βαρδή και γίνεται το αγαπημένο της νεολαίας.
Τα «Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας» και ο Μίκης Θεοδωράκης
Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ανάμεσα στους μεγάλους συνθέτες που τον αγκάλιασαν. Μαζί ηχογραφούν τα «18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας» του Γιάννη Ρίτσου με λαϊκή ενορχήστρωση κρυφά το 1972,λόγω δικτατορίας, και όταν τελικά θα κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα το1974 σημειώνουν ρεκόρ πωλήσεων: μέσα σε επτά ημέρες 27.420 δίσκοι και7.500 χιλιάδες κασέτες.
Δημιουργούνται τραγούδια σταθμοί όπως «Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις», «Εδώ το φως», «Κουβέντα με ένα λουλούδι», «Το κυκλάμινο», «Καρτέρεμα» κ.α.
Το 1976, ηχογραφούν δύο τραγούδια («Κόκκινο τριαντάφυλλο» και «Εκείνος ήταν μόνος») στη μνήμη του Αλέκου Παναγούλη. Τα τραγούδια αυτά κυκλοφόρησαν σε δισκάκι 45 στροφών, αλλά αργότερα συμπεριλήφθηκαν και σε μεγάλους δίσκους.
Έπειτα από λίγα χρόνια, το 1981 συναντήθηκαν ξανά στο στούντιο για την ηχογράφηση του δίσκου «Ραντάρ» με νέα πολιτικά και κοινωνικά τραγούδια σε στίχους του Κώστα Τριπολίτη. Ο δίσκος «Ραντάρ», έρχεται σε μία περίοδο ύφεσης του πολιτικού τραγουδιού. Τα ΜΜΕ στην ουσία αγνοούν το «Ραντάρ» και δεν δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην διαφορετικότητα αυτού του πολιτικού λόγου. Παρόλα αυτά, ο δίσκος είχε τεράστια απήχηση και διεισδυτικότητα στον κόσμο και ιδιαιτέρα στη νεολαία.
Τέλος, ακολουθούν τρεις δίσκοι με ζωντανές ηχογραφήσεις έργων του Μίκη Θεοδωράκη. Το 1988 κυκλοφόρησε ο δίσκος με την ζωντανή ηχογράφηση του «Άξιον Εστί» στο Ηρώδειο, το 1995 κυκλοφόρησε ο δίσκος αφιέρωμα στον Μ. Θεοδωράκη και στα κινηματογραφικά τραγούδια του και το 2006 κυκλοφόρησε διπλός δίσκος με ζωντανή ηχογράφηση της «Ρωμιοσύνης» και του «Άξιον Εστί» από τις συναυλίες στο ΜΜΑ.
H «Ρωμιοσύνη» ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια.«Κανείς δεν τόλμησε να την αγγίξει. Όχι μόνο γιατί ο Μπιθικώτσης είχε βάλει τον πήχη πολύ ψηλά αλλά και γιατί το έργο έχει τρομακτικές ερμηνευτικές δυσκολίες. Πολύ σωστά περίμενε ο Νταλάρας τόσα χρόνια ώστε να είναι έτοιμος να κάνει το μεγάλο βήμα», «Πρέπει να υπογραμμίσω την ωριμότητα της ερμηνείας και την πληρότητα της φωνής του Γιώργου Νταλάρα, που μπορεί σήμερα πια να είναι βέβαιος ότι πήγε αυτά τα δύο «μνημειακά» έργα ένα βήμα πιο μπροστά» δήλωσε ο Μίκης Θεοδωράκης.
Η σχέση του με το ρεμπέτικο
Με πατέρα ρεμπέτη ο Γιώργος Νταλάρας δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με αυτό το είδος μουσικής. Το 1975 ηχογραφεί ένα διπλό δίσκο με ρεμπέτικα τραγούδια, το «50 χρόνια ρεμπέτικο», δίσκο με τον οποίο πολλοί είναι οι νέοι που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με το ρεμπέτικο τραγούδι.
Είκοσι πέντε χρονών τότε, αδιαφορώντας για τις επιτυχίες και τα σουξέ, επείγεται να αφήσει μια μουσική παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές – προκαλώντας την έκπληξη του Σταύρου Κουγιουμτζή με αυτήν την αγωνία του.Το ιστορικό, διπλό άλμπουμ πουλά 300.000 αντίτυπα. Η ανταπόκριση του κόσμου είναι παροιμιώδης, τα δε μουσικά σχήματα της εποχής αναπαράγουν στα ζωντανά προγράμματα τους τα ρεμπέτικα τραγούδια.
Δεύτερη πινελιά του στον τομέα αυτό είναι ο δίσκος με τα Ρεμπέτικα της Κατοχής που θα βγάλει αρκετά χρόνια αργότερα. Συνοδοιπόρος και συμπαραστάτης σε αυτήν την προσπάθεια είναι ο φίλος του, ερευνητής και μελετητής του ρεμπέτικου τραγουδιού Κώστας Χατζηδουλής.
Ο Χατζηδουλής έχει το ελεύθερο από τον Νταλάρα να σχεδιάσει όπως θέλει το ένθετο του δίσκου. Σκέφτεται να το εμπλουτίσει με ιστορικά στοιχεία για τα τραγούδια, φωτογραφικό υλικό και δημοσιεύσεις της εποχής. Όμως η άρνηση της εταιρείας με τη δικαιολογία «βιβλίο θα βγάλουμε ή δίσκο;» οδηγεί τον Νταλάρα στην (πρωτόγνωρη) απόφαση να απαγορεύσει την διαφήμιση των δίσκων του από την ίδια του την εταιρεία.
Ο δίσκος κυκλοφορεί παραμονές Χριστουγέννων του 1980 και, κάτω από το καθεστώς της πλήρους απαγόρευσης της διαφημιστικής καμπάνιας, πούλησε περισσότερα από 50.000 αντίτυπα, μέχρι τις 12 Ιανουαρίου. Ο δίσκος, πέρα από το γεγονός ότι αποτελούσε μια αξιόλογη μουσική έκδοση, ταυτόχρονα ήταν και μια μουσική πρόταση. Και αυτό γιατίπεριείχε τραγούδια που κυκλοφορούσαν για πρώτη φορά, μιας και η λογοκρισία φρόντιζε να μην ηχογραφηθούν ποτέ.
Η δεκαετία των συναυλιών
Από τις αρχές της δεκαετίας 1980, ο Γιώργος Νταλάρας βάζει το ελληνικό τραγούδι στα θέατρα της Ελλάδας και όλου του κόσμου. Το 1983 γεμίζει το Ολυμπιακό Στάδιο δυο συνεχόμενες φορές με τα εισιτήρια να εξαντλούνται πέντε μέρες νωρίτερα.
Πραγματοποιεί περιοδείες σε όλο τον κόσμο παίζοντας σε κορυφαίους καλλιτεχνικούς χώρους (θέατρο Olympia στο Παρίσι) και συμμετέχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ, όπως στηνΚούβα (1981), στο Europalia Festival των Βρυξελλών (1982), στο Peace Festival της Βιέννης (1983), στο Youth Festival της Μόσχας (1985), στη συναυλία της Διεθνούς Αμνηστίας στηνΑθήνα (1988).
Οι εμφανίσεις όμως στην Αθήνα, όπως και η κυκλοφορία δίσκων συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό: το 1983 κυκλοφορεί ο διπλός δίσκος «Τα τραγούδια μου», που αγγίζει σε πωλήσεις τις… 700 χιλιάδες αντίτυπα (1996) και βρίσκεται στην πρώτη τριάδα των πλέον εμπορικών δίσκων στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας.
Τα επόμενα χρόνια εμφανίζεται με πλήθος καλλιτεχνών σε διάφορα μουσικά κέντρα, πραγματοποιεί συναυλίες και κυκλοφορεί δίσκους, όπως «Τρελοί και άγγελοι» το 1986, όταν ξανασυναντιέται 10 χρόνια μετά με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, «Τα Λάτιν» το 1987 με τραγούδια της Λατινικής Αμερικής αλλά και ελληνικά τραγούδια της δεκαετίας του ’50 – λαϊκά και ελαφρά – επηρεασμένα από τους ρυθμούς τους, ο δίσκος του 1989 με τραγούδια του Χρήστου Νικολόπουλου, που μέλλει να κάνει ρεκόρ πωλήσεων για την εποχή. Μάλιστα το «Μη μιλάς, κινδυνεύει η Ελλάς» με στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου ξεπερνά πολύ γρήγορα σε πωλήσεις τα 270 χιλιάδες αντίτυπα.
Ακολουθούν συνεργασίες με γνωστούς τραγουδιστές, ζωντανές ηχογραφήσεις, αλλά και συναυλίες σε κάθε γωνιά της γης.
Συναυλίες που έμειναν στην ιστορία
Γίνεται «πρεσβευτής του ελληνισμού», επιδιώκει να συμπορευτεί με μεγάλα κινήματα σε όλο τον κόσμο και οργανώνει συναυλίες αλληλεγγύης, συμπαράσταση και διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο. Μερικές από τις σημαντικότερες είναι οι εξής:
– Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 γίνεται στρατιωτικό πραξικόπημα στη Χιλή. Ο Σαλβαδόρ Αγιέντε, ο εκλεγμένος πρόεδρος δολοφονείται και ο στρατηγός Αουγούστο Πινοσέτ εγκαθιδρύει δικτατορία. Λίγους μήνες μετά (το 1974) διοργανώθηκε στην Ελλάδα η ιστορική συναυλία αλληλεγγύης προς το χιλιανό λαό που πραγματοποιήθηκε στο γήπεδο του Πανιωνίου.
– Στις 30 Σεπτεμβρίου και στις 3 Οκτωβρίου του 1983, πραγματοποίησε δύο συναυλίες στο ΟΑΚΑ, συγκεντρώνοντας συνολικά 160.000 κόσμου, καθιστώντας τες ως τις μεγαλύτερες διοργανώσεις ελληνικής μουσικής που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.
– Στις 27 Ιουνίου του 1992 το Στάδιο Γουέμπλεϊ του Λονδίνου γεμίζει για πρώτη φορά τόσο ασφυκτικά για μια συναυλία ελληνικής μουσικής, εvώ τo Brendan Byrne Arena (Meadowlands Arena) του Νιου Τζέρσεϊ στις 9 Απριλίου του 1994 κατακλύζεται από 22.000 θεατές. Και οι δύο συναυλίες πραγματοποιήθηκαν με προσωπική πρωτοβουλία του ίδιου με σκοπό για την ανάδειξη του προβλήματος της Κύπρου. Για τον ίδιο σκοπό κυκλοφόρησαν και δυο δίσκοι, «Ες γην εναλίαν Κύπρον», 1992 και «Των αθανάτων», 1994. Επιβράβευση αυτής της προσπάθειας ήταν και το βραβείο John Kenendy που του απονεμήθηκε το 1994.
Στις 8 Απριλίου 1999, την περίοδο που το Βελιγράδι βομβαρδίζεται, ο Γ. Νταλάρας και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης μαζί με 5 μουσικούς πραγματοποίησαν μεγάλη αντιπολεμική συναυλία συμπαράστασης, στην κεντρική πλατεία της Δημοκρατίας, μπροστά στο μουσείο στο κέντρο του Βελιγραδίου.
– Στις 20 Μαΐου 2003 η Πολιτιστική Ολυμπιάδα σε συνεργασία με το American Ballet Theater, στη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκηςπαρουσίασε την παράσταση του Γ. Νταλάρα «Όλα γύρω είναι Φως» – (All Around Is Light), μπροστά σε περίπου 3.000 άτομα σε σκηνοθεσία Κώστα Γαβρά. Η παράσταση αποτέλεσε ένδειξη τιμής και αναγνώρισης της προσφοράς της Ελλάδας στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Ο ξένος τύπος τον αποκαλεί «Ο έλληνας Μπομπ Ντίλαν» και «ο έλληνας Σπρίνγκστιν», ενώ ο ίδιος δείχνει τον θαυμασμό του στον Στινγκ: «Μου αρέσει πολύ ο Στινγκ. Για τον ήχο του, αλλά και τη γενικότερη στάση του σε διάφορα κοινωνικά θέματα. Ξέρω, κάτι τέτοια ξεσηκώνουν κύματα επικρίσεων από ορισμένους, αλλά το προτιμώ από το να βολεύεσαι και να χαριεντίζεσαι με το περιβάλλον σου, τρέφοντας τον εγωισμό και τη ματαιοδοξία σου».
Όλη αυτή η δημοσιότητα γεννά καχυποψία, πολλοί τον κατηγορούν ότι συμπορεύεται με την εξουσία μετά την υφυπουργοποίηση της συζύγου του, Άννας και άλλοι λένε πως ο καλλιτέχνης των εκατομμυρίων αντιτύπων και κερδών θυμίζει ελάχιστα εκείνο το παιδί ενός φτωχοδιάβολου ρεμπέτη που είχε αφοσιωθεί στο λαϊκό τραγούδι.
Όπως είναι φυσικό για κάθε καλλιτέχνη που εκτίθεται, ο Γιώργος Νταλάρας, είχε φανατικούς θαυμαστές αλλά και εχθρούς – γνωστή είναι η σύγκρουσή του με τον Άκη Πάνου-, αλλά και ανθρώπους που δήλωναν πως αν δεν υπήρχε δεν θα είχαν αναδειχθεί ως τραγουδιστές.
Συνεργασίες με έλληνες και ξένους δημιουργούς
Πολλοί έλληvες δημιoυργoί συvαvτήθηκαv μαζί τoυ κατά τη διάρκεια της μoυσικής τoυ διαδρoμής. Εκτός από τους Σταύρο Κουγιουμτζή και Μίκη Θεοδωράκη, o Μάνος Λοΐζος, ο Μάνος Χατζιδάκις, o Απόστολος Καλδάρας, ο Άκος Δασκαλόπουλος, o Πυθαγόρας, o Λευτέρης Παπαδόπουλος, o Μάvoς Ελευθερίoυ, o Νίκος Γκάτσος, ο Μιχάλης Γκανάς, η Λίνα Νικολακοπούλου, o Γιάvvης Μαρκόπoυλoς, o Γιάvvης Σπαvός, Xρήστoς Νικoλόπoυλoς, o Άκης Πάvoυ, o Μιχάλης Γενίτσαρης, o Σταύρoς Ξαρχάκoς, o Θάvoς Μικρoύτσικoς, o Κώστας Τριπoλίτης, o Αντώνης Βαρδής, η Ελένη Καραΐνδρου, o Νότης Μαυρουδής, ο Μάριος Τόκας, o Γιώργος Ζήκας, o Βασίλης Δημητρίου, o Ηλίας Κατσούλης, o Νίκος Αντύπας είναι μερικοί μόνο από τους δημιουργούς που τoυ εμπιστεύτηκαv τα τραγoύδια τoυς.
Ο Γιώργος Νταλάρας έχει συνεργαστεί και με καλλιτέχνες από το διεθνή χώρο όπως τους Γκόραν Μπρέγκοβιτς, Στινγκ, Jethro Tull, Πάκο ντε Λουθία, Al di Meola, Μπρους Σπρίνγκστιν, Sezen Aksu, Peter Paul and Mary, Dulce Pontes, Εmma Shapplin, Joan Faulkner, Jocelyn B. Smith, Deborah Myers, Eddy Napoli, Noa, Yasmin Levy, Zulfü Livaneli, Chico & the Gypsies κ.α.
Στηv πoρεία τoυ πρωτoπαρoυσίασε και στήριξε τη δoυλειά πoλλώv vέωv συvθετώv, τραγoυδoπoιώv και τραγουδιστών, όπως την Χαρούλα Αλεξίου, τον Χάρη και Πάvo Κατσιμίχα, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, τον Μιχάλη Τερζή, τον Αvτώvη Βαρδή, τον Δημήτρη Λάγιo, τον Λαυρέvτη Μαχαιρίτσα, τον Μάριο Φραγκούλη, τους Άγαμους Θύτες, τον Τάκη Μπoυρμά, την Μελίνα Ασλανίδου, την Αρετή Κετιμέ, τον Ανδρέα Κατσιγιάννη αλλά και την ορχήστρα της Εστουδιαντίνας της Ν. Ιωνίας του Βόλου.
Πέρα από το πλήθος των ονομάτων με τα οποία συνεργάστηκε είναι και οι αριθμοί που δείχνουν τη σπάνια διαδρομή του: έχει ηχoγραφήσει πάνω από 85 πρoσωπικoύς δίσκoυς, συμμετείχε στηv ηχoγράφηση περισσότερωv από 80 ως ερμηvευτής, μoυσικός και παραγωγός, ενώ έχουν πουληθεί άνω τωv 18.000.000 δίσκωv του.
Δισκογραφία
1969: Γιώργος Νταλάρας
1970: Να ‘τανε το 21
1971: Ο Γ. Νταλάρας τραγουδά Απόστολο Καλδάρα
1971: Όταν ανθίζουν πασχαλιές
1971: Ο μέτοικος
1972: Μικρά Ασία
1973: Ηλιοσκόπιο
1973: Βυζαντινός Εσπερινός
1974: 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας
1974: Μικρές πολιτείες
1975: Στα ψηλά τα παραθύρια
1975: 50 χρόνια ρεμπέτικο τραγούδι
1976: Τα τραγούδια μας
1978: Οι Μάηδες οι ήλιοι μου
1979: Σεργιάνι στον κόσμο
1980: Τα ρεμπέτικα της Κατοχής
1981: Ραντάρ
1982: Θέλω να τα πω
1983: Τα τραγούδια μου Live
1983: Ο τραγουδιστής
1984: Καλημέρα κυρία Λύδια
1985: Άπονα μάτια
1986: Ζωντανός στο Περοκέ Live
1986: Τρελοί και άγγελοι
1987: Ζωντανές ηχογραφήσεις Live
1987: Live recordings Live
1987: LatinStudio
1988: Σταύρος Ξαρχάκος – Συναυλία Live
1988: Το ελληνικό πρόσωπο του Γιώργου Νταλάρα Live
1988: Το Άξιον Εστί Live
1989: Misa Criolla Live
1989: Μη μιλάς κινδυνεύει η Ελλάς
1991: Ζωντανή ηχογράφηση στο Αττικόν Live
1991: Ες Γην εναλίαν Κύπρον
1991: Τα κατά Μάρκον
1992: Υπάρχει λόγος Live
1992: Συγγνώμη για την άμυνα
1993: Βαμμένα κόκκινα μαλλιά Studio
1993: Για τα τραγούδια κι εγώ φταίω Συλλογή
1994: Των αθανάτων
1994: Καλώς τους!
1995: Αφιέρωμα στο Μίκη Θεοδωράκη Live
1996: Μεθυσμένα τραγούδια
1996: Νυχτερινός περίπατος στην Ιερά Οδό
1997: Ζωντανή ηχογράφηση στην Ιερά Οδό Live
1997: Θεσσαλονίκη-Γιάννενα με δυο παπούτσια πάνινα Studio
1998: Ύμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων Live
1998: Γ.Νταλάρας & Μ.Φραγκούλης στην Ιερά Οδό (CD single) Live
1998: Φωνή πατρίδας
1998: Live & Unplugged Live
1998: Ζωντανή ηχογράφηση στην Ιερά Οδό ΙΙ Live
1999: George Dalaras & The Israel Philarmonic Orchestra Live
2000: Θα ‘ρθω να σε βρω (CD single)
2001: Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ (CD single) Studio ΟΜΜΑ
2001: Η άσφαλτος που τρέχει
2002: Από καρδιάς – Ζωντανή ηχογράφηση στον Ζυγό Live
2003: Γ.Νταλάρας & Emma Shapplin – Ζωντανή ηχογράφηση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (CD single) Live
2003: Γ.Νταλάρας & Μαρινέλλα – Μαζί Live
2003: Αφιέρωμα στο Μάρκο Βαμβακάρη Live
2004: Αφιέρωμα στο Βασίλη Τσιτσάνη –Ο,τι κι αν πω δεν σε ξεχνώ Live
2004: Στα τραγούδια που σου γράφω
2005: Στα τραγούδια που σου γράφω [επανέκδοση]
2005: Όχι δεν είναι χίμαιρα (CD single)
2005: Μεσόγειος – 30ος – 40ος Παράλληλος Live
2006: Έρημα χωριά
2006: Ρωμιοσύνη – Αξιον Εστί Live
2007: Αχ χελιδόνι μου Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδάει Μάνο Λοϊζο Συλλογή /Live
2007: Με το ‘να πόδι στ΄ άστρα…
2008: Με το ‘να πόδι στ΄ άστρα… [Ειδική Συλλεκτική Έκδοση]
2008: Τραγούδια με ουσίες, Ζωντανή Ηχογράφηση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού
2008: Θα πιω απόψε το φεγγάρι: Αφιέρωμα στον Λευτέρη Παπαδόπουλο|
2008: Το φίλτρο – Deluxe Edition Studio /Συλλογή
2009: Σαν τραγούδι μαγεμένο – Αναφορά στο ρεμπέτικο Live
2009: Γι’ αυτό υπάρχουνε οι φίλοι
2010: Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδάει Σταύρο Κουγιουμτζή
Επιμέλεια: Δέσποινα Καλύβη
Πηγές: dalaras.gr, wikipedia.gr, ogdoo.gr, dalaras.com
