Από τους πρώτους εθελοντές που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καίτοι θα μπορούσαν να το αποφύγουν, ήταν οι Κωνσταντινουπολίτες.

Το Σεπτέμβριο του 2006, ο Αχιλλέας Ζαχαρόπουλος, από τους πρώτους εθελοντές, παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα ‘ΑΝΑΤΟΛΗ’ του Γρηγόρη Κεσίσογλου ( Τεύχος 37), όπου παρατίθενται άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία. Το δημοσίευμα, με τίτλο «Η συμβολή των εθελοντών Κωνσταντινουπολιτών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», έχει ως εξής:

«Στα χρόνια που έχουν περάσει, οι εθνικές και κοινωνικές περιπέτειες που μεσολάβησαν, έριξαν ένα πέπλο λησμονιάς σε κάποια ξεχωριστά γεγονότα εκείνης της περιόδου.

Ευτυχώς όμως που υπάρχουν οι άνθρωποι οι οποίοι τα έζησαν και είναι σε θέση να μας πληροφορήσουν γι΄ αυτές τις λιγότερο γνωστές σελίδες της ιστορίας μας.

Σε  όλες τις  σύγχρονες αναφορές που γίνονται για την 28^η Οκτωβρίου προβάλλεται ο ενθουσιασμός με τον οποίο υποδέχτηκε ο ελληνικός λαός το ΄ΟΧΙ΄ στο τελεσίγραφο της φασιστικής Ιταλίας και η ανταπόκριση στην επιστράτευση.‘Όμως εκείνο  που δεν είναι γνωστό στο ευρύτερο κοινό είναι ο αντίστοιχος ενθουσιασμός και η αυθόρμητη μαζική παρουσία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης μπροστά στο Ελληνικό Προξενείο με την επιθυμία να καταταγούν εθελοντές για να πολεμήσουν στο αλβανικό μέτωπο.

Ο Ελληνισμός της Πόλης, ήταν η πρώτη εκτός Ελλάδας ελληνική κοινότητα από την οποία έσπευσαν εθελοντές για το μέτωπο. Σε εκατοντάδες υπολογίζονται οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης που πολέμησαν εθελοντικά μαζί με τον ελληνικό στρατό. Αυτός ο αριθμός αυξάνεται κατά πολύ αν υπολογίσουμε και αυτούς που πολέμησαν σε όλα τα μετέπειτα εθνικά μέτωπα, όπως της Μέσης Ανατολής και της Εθνικής Αντίστασης στα βουνά της Ελλάδας. Από αυτούς οι 123 δεν γύρισαν ποτέ στα σπίτια τους. Εκατοντάδες άλλοι κουβάλησαν στο σώμα τους για μια ζωή τα ίχνη του πολέμου.

 

Σήμερα, χρόνια μετά την έναρξη του αντιφασιστικού και απελευθερωτικού αγώνα για την Ελλάδα, ο ηρωισμός των εθελοντών παραμένει αφανής και η προσφορά τους αγνοημένη, καθώς η ελληνική πολιτεία ποτέ δεν σκέφτηκε την ανέγερση ενός ηρώου για τους εθελοντές Κωνσταντινουπολίτες. Έχουμε αναφερθεί στην εθελοντική προσφορά των Ελλήνων της Πόλης, όπως και της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας, σε όλους τους εθνικούς αγώνες της Ελλάδας: Από τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 έως τους Βαλκανικούς και φυσικά την Μικρασιατική εκστρατεία.

Ένας άνθρωπος ο οποίος γνωρίζει καλά την προσφορά των Κωνσταντινουπολιτών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ο κ. Αχιλλέας Ζαχαρόπουλος. Η συμβολή του για την ανάδειξη του θέματος αυτού είναι καθοριστική. Συνομιλήσαμε μαζί του και μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες.

– «Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος το 1940, οι Κωνσταντινουπολίτες, συγκεντρωθήκαμε μαζικά μπροστά στο Ελληνικό Προξενείο με σκοπό να καταταγούμε ως εθελοντές. Μεταξύ μας υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός Κωνσταντινουπολιτών Εφέδρων οι οποίοι είχαν υπηρετήσει την θητεία τους στον ελληνικό στρατό και στην συνέχεια επέστρεψαν στην Πόλη. Την εποχή εκείνη στην Κωνσταντινούπολη ζούσαν περί τις 62.000 Έλληνες υπήκοοι. Οι εθελοντές προέρχονταν από αυτή την κατηγορία των Ρωμιών.

Ο Πρόξενος μας είπε ότι θα ενημερώσει την κυβέρνηση για τον μεγάλο αριθμό των Ελλήνων της Πόλης που θέλουν να καταταγούν ως εθελοντές. Έτσι πηγαίναμε κάθε μέρα με μια κουβέρτα και καθόμασταν απέναντι στην είσοδο του Προξενείου περιμένοντας την απάντηση.Μετά από  μερικές μέρες βγήκε ο Πρόξενος και μας ενημέρωσε ότι έγινε δεκτό το αίτημά μας. Όλοι σπεύσαμε να μπούμε στο κτίριο για να γραφτούμε στους καταλόγους. Εγώ ήμουν από τους πρώτους. Όμως, ο υπάλληλος στην είσοδο μας σταμάτησε και κάλεσε έξι ονόματα. Αυτοί ήταν μόνιμοι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού που είχαν καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη μετά το κίνημα του 1935. Έτσι έχω το υπ΄ αριθμόν 7 φύλλο πορείας.

                                            Πάνω από 400 εθελοντές στο Αλβανικό Μέτωπο 

Η πρώτη αποστολή ήταν τέσσερα βαγόνια, περίπου 180 εθελοντές. Το σύνολο των εθελοντών Κωνσταντινουπολιτών που πήγε στο αλβανικό μέτωπο πρέπει να ξεπέρασε τα 400 άτομα. Στο σταθμό είχε έρθει η ελληνική κοινότητα να μας αποχαιρετήσει, ενώ οι Τούρκοι είχαν στείλει μια μπάντα που έπαιζε εμβατήρια. Όταν η Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα η μόνη κίνηση της Τουρκίας ήταν να επιτρέψει την μετάβαση εθελοντών Ελλήνων Κωνσταντινουπολιτών στο ιταλικό μέτωπο, με απώτερο σκοπό βέβαια και έχοντας σαν στόχο την αποδυνάμωση της ελληνικής μειονότητας.

Με το τρένο φτάσαμε στην Αλεξανδρούπολη. Εκεί, αφού τακτοποιηθήκαμε σε καταλύματα, την επόμενη παρελάσαμε μπροστά από τον στρατηγό διοικητή της 5^ης Ανωτέρας Στρατιωτικής Διοίκησης, σαν οι πρώτοι εθελοντές που ήρθαν να πολεμήσουν.

Για τον ίδιο λόγο την επόμενη όταν ξεκινήσαμε για  την Δράμα, είχε παραταχθεί στις δύο πλευρές των γραμμών το ιππικό και μας χαιρετούσε με γυμνά ξίφη. Στην Δράμα μας υποδέχτηκε ο Ντέμος, ένας Κωνσταντινουπολίτης από την Ήπειρο, που υπηρετούσε ως έφεδρος. Αυτός μας οδήγησε στην Ελευθερούπολη, στο στρατόπεδο του 25^ου Συντάγματος πεζικού. Το σύνταγμα είχε αποχωρήσει για το μέτωπο και εμείς εγκατασταθήκαμε στους στρατώνες. Εκεί άρχισε η εντατική εκπαίδευση μας.

Στις αρχές Φεβρουαρίου η 4^η Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση ζήτησε κάποιον που να μιλά πολύ καλά τούρκικα. Έστειλαν εμένα επειδή ήμουν πολύ καλός  στην τουρκική. Η αποστολή  που μου ανέθεσαν μαζί με έναν λοχαγό ήταν η εξάρθρωση ενός δικτύου κατασκόπων. Σύμφωνα με πληροφορίες κάποιοι Πομάκοι μουλαράδες, που υπηρετούσαν στον στρατό, συνεργάζονταν με την ιταλική κατασκοπεία και μετέφεραν έγγραφα σχετικά με τις κινήσεις του ελληνικού στρατού.

Η αποστολή μας έληξε στο Πόγραδετς, όπου η ελληνική αντικατασκοπεία συνέλαβε 3 Πομάκους και 3 Ιταλούς αξιωματικούς σε ένα νεκρό σημείο των συνόρων. Ο διοικητής της 4^ηςΑνωτέρας Στρατιωτικής Διοίκησης γι΄ αυτή την επιτυχία με προήγαγε σε λοχία». Η εισβολή των Γερμανών βρήκε τον κ. Ζαχαρόπουλο υπό τον Κρητικό διοικητή Καμηλάκη. Όταν άρχισε η υποχώρηση μετά από πολλές περιπέτειες μαζί με άλλους τρεις Κωνσταντινουπολίτες φτάνει στην Αθήνα.

Α. Ζαχαρόπουλος: «Στην Αθήνα συναντήσαμε και άλλους Κωνσταντινουπολίτες που είχαν έρθει από το μέτωπο. Οι περισσότεροι έψαχναν φορτηγά βαγόνια στο Σταθμό Λαρίσης για να εγκατασταθούν. Αντιληφθήκαμε όμως, ότι αυτό είναι επικίνδυνο και πήγαμε στο στρατόπεδο του 1^ουΣυντάγματος εκεί που είναι σήμερα το Μέγαρο Μουσικής. Μετά μετακινηθήκαμε στο 34^οΣύνταγμα Κατεχάκη, όμως ήμασταν μακριά από το κέντρο και οι συγγενείς μας που διέμεναν σε διάφορες περιοχές της Αθήνας δεν μπορούσαν εύκολα να μας βρουν. Γι΄ αυτό αποφασίσαμε να πάμε στην Ομόνοια. Εκεί συναντήσαμε μεγάλο αριθμό Κωνσταντινουπολιτών εθελοντών.

Κάποιοι από αυτούς ζήτησαν άδεια από τις γερμανικές κατοχικές αρχές να τους επιτραπεί να επιστρέψουν στην Πόλη. Μάλιστα σκέφτηκαν να ναυλώσουν ένα πλοίο, το ναύλο του οποίου θα πλήρωναν οι συγγενείς τους. Πολλοί από αυτούς συμφώνησαν να επιστρέψουν με αυτόν τον τρόπο.

Εγώ διαφώνησα και είπα να μην εμπιστευθούμε την άδεια των κατοχικών αρχών. Να αποφύγουμε την μαζική επιστροφή, αλλά να επιδιώξουμε κατά μονάδα ή δυάδες την φυγή μας. Δυστυχώς τα γεγονότα με δικαίωσαν. Γιατί το πλοίο με τους εθελοντές Κωνσταντινουπολίτες βυθίστηκε από τους Γερμανούς στον Ευβοϊκό και πνίγηκαν όσοι επέβαιναν σε αυτό».

Ο κ. Ζαχαρόπουλος ακολουθώντας την δική του μέθοδο με ένα καΐκι καταφέρνει να περάσει στην Χίο και από εκεί στα παράλια της Ιωνίας. Μαζί του και ένας κύριος μεγάλης ηλικίας με τον οποίο μοιράζεται το φαγητό του, όμως αυτός δεν αποκαλύπτει την ταυτότητά του. Του κάνει εντύπωση ότι και αυτός μιλά καλά τούρκικα. Μετά από ταλαιπωρία πολλών ημερών,  με συνοδεία ενός Τούρκου λοχία φτάνουν στο ελληνικό Προξενείο στην Σμύρνη. Εκεί ο κύριος Ζαχαρόπουλος βρίσκει την ευκαιρία να επικοινωνήσει με την οικογένειά του για να τους πει ότι είναι εν ζωή.

Στο προξενείο ο άγνωστος συνοδοιπόρος αποκαλύπτεται. Είναι ο Αθανασιάδης Μποδοσάκης, ο οποίος το έσκασε από την Αθήνα με ένα πουκάμισο.

Στη συνέχεια, ο κ. Ζαχαρόπουλος, συναντά στην Πέργαμο μονάδες του ελληνικού στρατού που πέρασαν  τον Έβρο για να γλυτώσουν την αιχμαλωσία. Από εκεί με τρένο μετακινούνται στην Αττάλεια και με ένα πολωνικό οπλιταγωγό κατεβαίνουν στην Μέση Ανατολή. Πρώτος σταθμός η Χάιφα. Μετά σιδηροδρομικώς στην Αίγυπτο στο στρατόπεδο της Τζενέιφα. Οι Ελληνες της Αιγύπτου και των άλλων αφρικανικών χωρών εκπαιδεύονταν εκεί από Έλληνες αξιωματικούς. Όταν είδαν τους Κωνσταντινουπολίτες που είχαν πολεμήσει και ορισμένοι μάλιστα είχαν παρασημοφορηθεί, έκλαιγαν.

Ο συνομιλητής μας συνεχίζει να αφηγείται:

Α. Ζαχαρόπουλος: «Όταν ο Τσιγάντες άρχισε να ιδρύει τον Ιερό Λόχο πολλοί Κωνσταντινουπολίτες πήγαν μαζί του. Αυτοί συμμετείχαν σε πολύ δύσκολες αποστολές. Στο μεταξύ κατέφθαναν πολλοί Κωνσταντινουπολίτες με τουρκική υπηκοότητα. Αυτοί για να καταφέρουν να έρθουν, γράφονταν στην λεγεώνα των ξένων. Όταν έφταναν στην Μέση Ανατολή, διαγράφονταν από αυτή και κατατάσσονταν στην ελληνική ταξιαρχία. Όχι μόνον στο στρατό ξηράς, αλλά και στην αεροπορία και στο ναυτικό υπηρέτησε ένας αριθμός μεταξύ 500-1000 Κωνσταντινουπολιτών. Η απόδειξη είναι ότι σε όλα τα μέτωπα του πολέμου χάθηκαν 123 Πολίτες.

Ο πρώτος νεκρός του ελληνικού στρατού στο Ελ Αλαμέιν, 11 Σεπτεμβρίου 1942, ήταν ο παιδικός μου φίλος Βύρων Ποταμιάνος. Ο Ανθυπίλαρχος τεθωρακισμένων Νίκος Μαργαρίτης, που είχε έρθει από την Κωνσταντινούπολη, παρ΄ όλο που είχε χάσει το δεξί του χέρι, δεν έφυγε από μάχιμη μονάδα. Το 1943 σκοτώθηκε σε μια αποστολή.

Θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι εμείς οι Κωνσταντινουπολίτες, γι΄ αυτούς τους αγώνες που πολεμήσαμε στην Ελλάδα. Γι΄ αυτό η ελληνική πολιτεία και κυρίως η κοινότητα των Κωνσταντινουπολιτών που ζει στην Ελλάδα, να μην εγκαταλείψουν αυτούς τους εθελοντές στην λησμονιά».

Σημαντικά έγγραφα-ντοκουμέντα από το ιστορικό διπλωματικό αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών και το αρχείο του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού), επιβεβαιώνουν την αφήγηση του κ. Ζαχαροπούλου.

Στις 14-11-1941 ο Ελληνας πρέσβης στην Άγκυρα Ρ. Ραφαήλ σε επιστολή του προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών (Λονδίνο) αναφέρει ότι: «Το βενζινόπλοιον «Ευαγγελίστρια», το οποίο απέπλευσε εκ Πειραιώς με προορισμό την Κωνσταντινούπολη μεταφέροντας 77 απολυθέντες στρατιωτικούς εκ Κωνσταντινουπόλεως καταγόμενους και παλιννοστούντες, βομβαρδισθέν υπό αεροπλάνου εβυθίσθη αύτανδρο. Πολλοί των εν λόγω Κωνσταντινουπολιτών τυγχάνουν γνωστοί της Πρεσβείας».

Επίσης, στο αρχείο του ΓΕΣ (ΔΙΣ) βρέθηκαν αρκετά στοιχεία για τους πεσόντες Κωνσταντινουπολίτες στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μεταξύ αυτών βρίσκεται και ο παιδικός φίλος του κ. Ζαχαρόπουλου που σκοτώθηκε στην μάχη του Ελ- Αλαμέιν.

            ΑΤΟΜΙΚΟ  ΔΕΛΤΙΟ  ΠΕΣΟΝΤΑ

Από την 1^η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΑΞΙΙΑΡΧΙΑ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΡΗΜΟΥ ΕΛ- ΛΑΜΕΪΝ

Επίσης στον κατάλογο των πεσόντων Κωνσταντινουπολιτών υπάρχουν και οι κάτωθι:

·       ΑΤΟΜΙΚΟ  ΔΕΛΤΙΟ  ΠΕΣΟΝΤΑ

ΤΗΣ 3^ης   ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑΣ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΜΑΧΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΟΝΤΕΤΣΕΛΙ ΙΤΑΛΙΑΣ

·       ΑΤΟΜΙΚΟ  ΔΕΛΤΙΟ  ΠΕΣΟΝΤΑ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΤΕΠΕΛΕΝΙ ΣΕ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΠΕΝΤΣΕ.

 

·       ΑΤΟΜΙΚΟ  ΔΕΛΤΙΟ  ΠΕΣΟΝΤΑ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ 3^η ΟΡΕΙΝΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ

ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΡΙΜΙΝΙ ΙΤΑΛΙΑΣ

·       ΑΤΟΜΙΚΟ  ΔΕΛΤΙΟ  ΠΕΣΟΝΤΑ

·       ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ‘’ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ’’ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ.

                                                            Επιδόματα

Υπάρχουν πολλά ακόμα στοιχεία για την συμμετοχή εθελοντών Κωνσταντινουπολιτών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως έγγραφο του Υπουργείου Εξωτερικών, με ημερομηνία 1^ηΜαρτίου 1941,με θέμα:

«Περί χορηγήσεως επιδόματος εις τας εν Κωνσταντινουπόλει οικογενείας στρατευθέντων.»

Η ημερομηνία και το περιεχόμενο του ανωτέρω εγγράφου αποδεικνύουν περίτρανα πως οι Κωνσταντινουπολίτες ήταν οι πρώτοι εθελοντές εκτός Ελλάδος που ήλθαν να πολεμήσουν στο αλβανικό μέτωπο. Ακόμα και μετά την κατάρρευση του μετώπου και την κατοχή της χώρας από τους Γερμανούς – Ιταλούς – Βούλγαρους, συνέχισαν με κάθε μέσο την μεταφορά τους στην Μέση Ανατολή για να πολεμήσουν σε όλα τα μέτωπα. Τον μεγάλο αριθμό εθελοντών Κωνσταντινουπολιτών που πήραν μέρος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνουν και τα κατωτέρω τηλεγραφήματα:

——————————————————————————————————-

Στον  Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκτός από το μέτωπο της Αλβανίας πολλοί Κωνσταντινουπολίτες έλαβαν μέρος και σε ένα άλλο μέτωπο αυτό των σαμποτάζ, πληροφοριών, διαφυγών κ.λ.π.. Στρατολογήθηκαν από τις συμμαχικές υπηρεσίες εν γνώσει πάντοτε, και με την συνδρομή της κυβέρνησης του Καϊρου, έλαβαν μέρος σε πολλές επικίνδυνες αποστολές.

Επειδή γνώριζαν την τουρκική επάνδρωσαν πολλά από τα καΐκια της διαφυγής, κυρίως στην ακτογραμμή της Αττικής προς το Τσεσμέ μέσω Χίου. Εκπαιδεύτηκαν και διενεργούσαν σαμποτάζ στις γερμανικές εγκαταστάσεις σε όλη την Ελλάδα. Ένας εξ αυτών ήταν και ο Σωκράτης Στεφανάκης, ο οποίος πήρε μέρος σε αποστολές διαφυγών από την ακτογραμμή της Αττικής προς το Τσεσμέ και Μέση Ανατολή.

Σε μια από αυτές οι Γερμανοί εντόπισαν το καΐκι και προσπάθησαν να το χτυπήσουν. Ο καπετάνιος με διάφορους ελιγμούς οδήγησε το σκάφος κοντά σε κάποια βραχονησίδα και το βούλιαξε, ώστε να νομίζουν οι Γερμανοί ότι το χτύπησαν. Όλοι κολύμπησαν ανάμεσα στα βράχια και περίμεναν μέσα στο νερό τρεις ημέρες μέχρι να έρθει άλλο σκάφος της οργάνωσης να τους μαζέψει.

Μετά από αρκετό διάστημα στις διαφυγές για να μην εντοπίζονται στις ίδιες αποστολές κατόπιν υπηρεσιακής εντολής (και μετά από κλήρωση) ο Σωκράτης Στεφανάκης έπιασε δουλειά, σαν ηλεκτρολόγος στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Εκεί μαζί με άλλους έκαναν δολιοφθορές στα γερμανικά πλοία.

(Πολλοί παρασημοφορήθηκαν από τους Άγγλους, αλλά με τα γεγονότα της Κύπρου το 1955-56 επέστρεψαν τα παράσημα και διπλώματα τους στην αγγλική Πρεσβεία), όπως και ο κ Ζαχαρόπουλος

 

Οι Κωνσταντινουπολίτες με την έναρξη ελληνοιταλικού πολέμου έσπευσαν με ενθουσιασμό και κατέθεσαν εις τον πρόξενο Κωνσταντινουπόλεως μεγάλα χρηματικά ποσά και διάφορα είδη υπέρ του αγώνος. Εκτός από τα παραπάνω, οι Κωνσταντινουπολίτες  χρηματοδότησαν το εμπορικό τούρκικο πλοίο «Κουρτουλούς» για την μεταφορά τροφίμων στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Ναυπηγήθηκε το 1883 στο ναυπηγείο Caird & Purdic στη Βρετανία και είχε μήκος 76,5 μέτρα, πλάτος 10,67 μέτρα και εκτόπισμα 2.735 τόνους, το δε όνομα που του δόθηκε αρχικά ήταν Ευριπίδης.  Έκανε πολλά ταξίδια υπό τις σημαίες της Ελλάδας και πολλών άλλων κρατών και χρησιμοποιήθηκε ως μεταγωγικό του ρωσικού στόλου στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1924 αγοράστηκε από τους αδερφούς Καλκαβάν, της γνωστής στην Τουρκία οικογένειας εφοπλιστών και το 1934 πουλήθηκε στην εταιρία των εφοπλιστών αδερφών Ταβιλζαντέ και πήρε το όνομα Κουρτουλούς, που στα τουρκικά σημαίνει Απελευθέρωση, Απολύτρωση.

Από το 1941 μέχρι το 1944 η Ελλάδα ήταν υπό ναζιστική κατοχή και ο πληθυσμός της υπέφερε από την έλλειψη τροφίμων. Για την αντιμετώπιση της πείνας στη χώρα βοήθησαν διάφοροι διεθνείς οργανισμοί, μεταξύ των οποίων και η Ερυθρά Ημισέληνος, η οποία το 1941 νοίκιασε το Κουρτουλούς για την μεταφορά τροφίμων στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Η κύρια προσπάθεια πάντως χρηματοδοτήθηκε από την Ελληνοαμερικανική Πρωτοβουλία Αποκατάστασης Θυμάτων Πολέμου και την Ελληνική Ένωση Κωνσταντινουπολιτών (δηλαδή από Έλληνες της Κωνσταντινούπολης).[1] Οι Βρετανοί, αν και αρχικά δεν ήταν πρόθυμοι να άρουν τον ναυτικό αποκλεισμό της χώρας, τελικά επέτρεψαν την μεταφορά τροφίμων από την Κωνσταντινούπολη στον Πειραιά.

Το πρώτο ταξίδι του Κουρτουλούς, που έφερε στις δύο πλευρές του τα σύμβολα της Ερυθράς Ημισελήνου, ξεκίνησε στις 6 Οκτωβρίου του 1941. Στο διάστημα 1941-42 έκανε άλλα τέσσερα ταξίδια στην Ελλάδα, μεταφέροντας συνολικά 7.100 τόνους τρόφιμα για τον ελληνικό λαό. Άλλες πηγές υπολογίζουν  17.000 τόνους τροφίμων.

Στις 20 Φεβρουαρίου του 1942, λόγω ισχυρής καταιγίδας στη θάλασσα του Μαρμαρά, έπεσε στα βράχια και βυθίστηκε. Και τα τριάντα τέσσερα μέλη του πληρώματος σώθηκαν.

Η περιοχή όπου βυθίστηκε το τουρκικό πλοίο ονομάστηκε Κουρτουλούς Μπουρνού (Ακρωτήριο Κουρτουλούς). Η ανθρωπιστική βοήθεια από την Τουρκία στην Ελλάδα συνεχίστηκε με άλλα πλοία μέχρι το 1946.

—————————————————-

·       Εφημερίδα «ΑΝΑΤΟΛΗ», τεύχος 37, 2006 του κου Γρηγ. Κεσίσογλου.

·       Ιστορικό Διπλωματικό Αρχείο ΥΠ.ΕΞ.

·       ΓΕΣ (ΔΙΣ)

·       Προφορικές μαρτυρίες: – κ Αχιλλέας Ζαχαρόπουλος.

                                        – κ Σωκράτης Στεφανάκης

·       Δημοσιεύματα εφημερίδος «Απογευματινής» της Κωνσταντινούπολης του έτους 1940.c

 ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ

—————————————————————————————