Η κίνηση του Αλέξανδρου προς το Γρανικό ποταμό. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.
Άμεσος στόχος του Αλέξανδρου μετά την αποβίβαση του στην Ασία ήταν να έρθει σε επαφή με τον περσικό στρατό. Η κατεύθυνση του μακεδονικού στρατού, στο ασιατικό πλέον έδαφος, ήταν αρχικά βορειοανατολική και κατόπιν ανατολική. Η συγκεκριμένη κίνηση κρίθηκε επιβεβλημένη από τους Μακεδόνες προκειμένου να μην αποκοπούν από τους Πέρσες στον Ελλήσποντο. Το δρομολόγιο που ακολούθησε δεν απείχε πολύ από τις ακτές της Προποντίδας και του Ελλήσποντου, ενώ πρωταρχικό στόχο του Αλεξάνδρου αποτελούσαν οι ελληνικές πόλεις που βρισκόταν κοντά στα παράλια.
Ο βασικός κίνδυνος που ελλόχευε για το μακεδονικό στράτευμα, εάν άφηνε την προαναφερθείσα περιοχή στην κυριαρχία των Περσών, ήταν να τη χρησιμοποιήσουν εκείνοι ως βάση για την αποκοπή της επικοινωνίας του εκστρατευτικού σώματος με τη Μακεδονία αλλά και επίσης ως βάση για διενέργεια επιθέσεων εναντίων της.
Οι λόγοι που επέβαλλαν την άμεση σύγκρουση ήταν αρκετοί. Καταρχήν η απαλλαγή για το ελληνικό στράτευμα από επισιτιστικά και οικονομικά προβλήματα. Η εξασφάλιση της περιοχής του Ελλήσποντου ως βάσης εξόρμησης και οδού ανεφοδιασμού. Ένας ακόμη λόγος ήταν η αποφυγή πιθανού εγκλωβισμού στη μικρασιατική ενδοχώρα σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις δεν εξελίσσονταν καλά. Τέλος, έπρεπε να θέσει υπό τον έλεγχο του τα παράλια της Ιωνίας και συνεπώς να αποκλείσει την πιθανή μεταφορά του πολέμου στην Ευρώπη.
Σε γενικές γραμμές, εάν δεν πήγαινε στο Γρανικό και άφηνε στα νώτα του την κύρια δύναμη του εχθρού κατευθυνόμενος νότια προς την Ιωνία θα κινδύνευε ανά πάσα στιγμή. Δεν μπορούσε λοιπόν να προχωρήσει αφήνοντας τους Πέρσες στο Γρανικό. Το προγεφύρωμα του Παρμενίωνα, το οποίο δημιουργήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, με εντολή του Φιλίππου, επέτρεψε να γίνει απρόσκοπτα η πορεία προς το Γρανικό.
Η συγκέντρωση των περσικών δυνάμεων είχε γίνει αρχικά στη Ζέλεια, περίπου 110 χιλιόμετρα ανατολικά του Ελλήσποντου. Η αρχαία αυτή πόλη της Τρωάδας ήταν χτισμένη στους πρόποδες του βουνού Ίδη, ακριβώς πίσω από το Γρανικό ποταμό. Ο Αλέξανδρος έμαθε το σημείο όπου βρισκόταν καθώς ο περσικός στρατός ενόσω ήταν στην Τροία και κινήθηκε προς τα εκεί.
Ενώ ο Αλέξανδρος βρισκόταν στην Τροία ο στρατός είχε στρατοπεδεύσει στην Αρίσβη. Ο γιος του Φιλίππου έφτασε από το Ίλιον στην Αρίσβη και επιθεώρησε τις δυνάμεις. Χωρίς να καθυστερήσει καθόλου εκεί ο Μακεδόνας μονάρχης ξεκίνησε την αρχικά βορειοανατολική κίνηση του.
Από την πεδιάδα της Αρίσβης ο στρατός κινήθηκε και έφτασε το πρώτο βράδυ στην Περκώτη όπου και στάθμευσε. Η πόλη ανήκε στη Μοισία βρισκόταν βόρεια της Τροίας στην νότια ασιατική πλευρά του Ελλήσποντου. Ο δρόμος του αναγκαστικά περνούσε από την Περκωτή. Την επόμενη μέρα καταλήφθηκε η Λάμψακος. Η πόλη ήταν οι γενέτειρα του Μέμνονα και οι Λαμψακινοί έστειλαν πρέσβεις στον Αλέξανδρο προκειμένου να τον εκλιπαρήσουν να τους λυπηθεί. Επικεφαλής της πρεσβείας ήταν ο διάσημος σοφιστής Αναξιμένης ο οποίος ήταν ευπρόσδεκτος παλιότερα από το Φίλιππο. Χάρη στον Αναξιμένη οι Λαμψακινοί γλίτωσαν. Είχε ήδη φτάσει στον Πράκτιο ποταμό. Ο Αλέξανδρος συνέχισε την πορεία του χωρίς να απομακρύνεται από τα παράλια έχοντας εμπροσθοφυλακή τον Αμύντα το Λυγκιστή με μία Ίλη ιππέων και τέσσερις σαρισσοφόρων (βαρύ και ελαφρύ ιππικό).
Από τη Λάμψακο ο Αλέξανδρος προχώρησε ανατολικά. Πέρασε τις Κολώνες και έφτασε κοντά στον Ερμωτό ποταμό. Φτάνοντας στον Ερμωτό ο Αλέξανδρος πληροφορήθηκε ότι οι Πέρσες είχαν στρατοπεδεύσει στην ανατολική όχθη του Γρανικού ποταμού. Είχε ήδη διανύσει 60 χιλιόμετρα. Την τρίτη μέρα καθώς ζύγωναν παραδόθηκε ο Πρίαπος, πόλη της Προποντίδας κοντά στιςεκβολές του Γρανικού. Η πόλη δέσποζε πάνω από την πεδιάδα της Αδράστειας.
Όλες οι ελληνικές πόλεις δέχθηκαν τον Αλέξανδρο σαν ελευθερωτή ανοίγοντας τις πύλες τους σ’ αυτόν. Την τέταρτη μέρα ο Αλέξανδρος προχώρησε αρκετά βαθιά στο εχθρικό έδαφος. Ο μακεδονικός στρατός πλησίαζε στο Γρανικό δια μέσου της πεδιάδας της Αδράστειας. Τότε ο Αλέξανδρος αποφάσισε να αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας. Ο στρατός κινούταν πλέον σε δύο παράλληλες φάλαγγες, οι πεζοί της φάλαγγας οπλιτών είχαν τοποθετηθεί σε δύο σειρές με το ιππικό να τους καλύπτει ως πλαγιοφυλακή. Διέταξε επίσης τα μεταγωγικά και τους σκευοφόρους να ακολουθούν προστατευόμενοι από ελαφριά στρατεύματα. Τους ανιχνευτές οδηγούσε ο Ηγέλοχος έχοντας μαζί του σαρισσοφόρους ιππεις και 500 ψιλούς. Ο Αλέξανδρος βρισκόταν πολύ κοντά στο Γρανικό όταν έφτασαν οι ανιχνευτές και του ανακοίνωσαν ότι «οι Πέρσες είχαν παραταχτεί πέρα από το ποτάμι σαν να είναι έτοιμοι για μάχη…» Το απόγευμα της 4ης ημέρας οι Μακεδόνες έφτασαν στο Γρανικό. Οι στρατηγοί του Δαρείου είχαν παρατάξει για μάχη τη μεγάλη δύναμη που είχαν συγκεντρώσει στη διάβαση του Γρανικού. Τότε και ο Αλέξανδρος έσπευσε να παρατάξει και το δικό του στρατό επίσης για μάχη.
Η Σύσκεψη της Ζέλεια.
Ο Αρσίτης, διοικητής της Ελλησποντικής Φρυγίας είχε απευθύνει έκκληση για στρατιωτική βοήθεια στους άλλους κυβερνήτες της Μικράς Ασίας. Στη Ζέλεια έλαβε χώρα σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν οι σατράπες της Κιλικίας Αρσάμης, της Ιωνίας Σπιθριδάτης, της Καππαδοκίας Μαρσαβαγάνης και ο στρατηγός Μέμνονας.
Ο Μέμνονας εκτιμούσε την επιθετική δύναμη της μακεδονικής φάλαγγας, σε σύγκριση μ’ αυτή τα μισθοφορικά του τμήματα φάνταζαν αβέβαια. Ο Ρόδιος στρατηγός ζήτησε οι δυνάμεις του ναυτικού και της ξηράς να μεταφέρουν τον πόλεμο στην Ευρώπη τα πειστικά του επιχειρήματα όμως αντιμετωπίστηκαν με εχθρότητα από τους Πέρσες. Οι δυνάμεις του περσικού στρατού και ναυτικού, σύμφωνα με το σχέδιο του Έλληνα στρατηγού, θα μεταφερόταν από την Ασία στην Ευρώπη (η ίδια στρατηγική έσωσε τη Ρωσία δύο φορές, από το Ναπολέων και το Χίτλερ). Ο Ρόδιος, όντας συνετός στρατηγός, τους συμβούλευσε να καταστρέψουν τους καρπούς της γης, και να μη φεισθούν ακόμη και τις πόλεις τους ώστε ο Αλέξανδρος να μη μπορεί να μείνει στη χώρα. Συνέστησε την τακτική της καμένης γης για να ταλαιπωρήσουν τους Μακεδόνες. Συνέστησε την τακτική της καμένης γης ώστε να ταλαιπωρήσουν τις μακεδονικές δυνάμεις με την καταστροφή σοδιών και πόλεων, έτσι ο Αλέξανδρος θα υπέφερε μη βρίσκοντας τρόφιμα και θα αναγκαζόταν να υποχωρήσει. Οι Έλληνες θα έμεναν με λίγες προμήθειες έτσι θα ξέμεναν και θα καταστρέφονταν. Οι σατράπες τελικά δεν άκουσαν την προτροπή του Μέμνονα για καμένη γη, να κάψουν δηλαδή τις σοδειές, να σκοτώσουν τα ζώα και να καταστρέψουν τις πόλεις, ώστε ο Αλέξανδρος να αναγκαστεί να υποχωρήσει.
Ο Μέμνονας είχε αντιμετωπίσει πριν δύο χρόνια τον Παρμενίωνα και είχε τρομοκρατήσει τους Μακεδόνες. Ο Αλέξανδρος, έξυπνα, είχε δώσει κατά την κατάληψη της Λάμψακου εντολή να μην πειραχτούν τα κτήματα του Μέμνονα. Αυτό θεωρήθηκε κάτι σαν συναλλαγή από τους Πέρσες. Ο περσικός στόλος, του οποίου ηγούταν ο Μέμνονας, απαριθμούσε 300 πλοία τα οποία είχε επανδρώσει ο Ρόδιος. Ο στόλος των Περσών αποχώρησε ξαφνικά από τον Ελλήσποντο λίγο πριν περάσει ο Αλέξανδρος. Ο Μέμνονας τότε κατηγορήθηκε από τους σατράπες ότι ήθελε να παρατείνει τον πόλεμο για να δείξει στο Δαρείο ότι ήταν αναντικατάστατος.
Η απόρριψη του σχεδίου του Μέμνονα.
Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι ο Μέμνονας πέρα από το στρατό του Αλεξάνδρου είχε να αντιμετωπίσει και τις φιλοδοξίες των Περσών σατραπών. Στην αντίδραση πρωτοστάτησε ο Αρσίτης ο οποίος αναμφίβολα ζήλευε τον Μέμνονα. Ο σατράπης είπε ότι δε θα επέτρεπε να καεί κανένα σπίτι υπηκόου του, καθότι η περιοχή του ήταν εκείνη που κατά βάση θα καταστρεφόταν. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ντόπιοι σατράπες είχαν δημιουργήσει επίγειους παραδείσους γι’ αυτούς στις περιοχές που διοικούσαν. Σίγουρα οι Πέρσες αντιμετώπισαν το Μέμνονα καχύποπτα επειδή ήταν Έλληνας, επιπρόσθετα δεν τους άρεσε η ευθύτητα και η ευφυΐα του. Από τη σύσκεψη προέκυψε έντονη δυσαρέσκεια για το Μέμνονα και αποκαλύφθηκαν οι οξύτατες διαφωνίες ανάμεσα στον Έλληνα και τους σατράπες.
Στην απόρριψη των προτάσεων του Μέμνονα θα διαδραμάτισε ρόλο και η ενημέρωση που είχαν για το μικρό αριθμό των ελληνικών στρατευμάτων. Αποφασίστηκε αντίσταση μέχρις εσχάτων με εκ παρατάξεως μάχη. Που όμως θα δινόταν αυτή η μάχη; Οι σατράπες αποφάσισαν ομόφωνα να αντιμετωπίσουν τον Αλέξανδρο στο Γρανικό. Θα ανάγκαζαν τον Αλέξανδρο να τους επιτεθεί καθώς υστερούσε αριθμητικά. Οι Πέρσες πίστεψαν ότι θα υπερτερούσαν εύκολα. Οι ακτές του ποταμού ήταν απόκρημνες και η φυσική κάλυψη θα τους έδινε υπεροχή. Αποφάσισαν λοιπόν να δώσουν μάχη στο κάτω μέρος του Γρανικού εκεί όπου ο ποταμός εκβάλλει στην Προποντίδα. Πίστεψαν ότι θα κατέστρεφαν τους Έλληνες ενώ διάβαιναν το Γρανικό. Το σχέδιο των Περσών στην πραγματικότητα ήταν γενναίο. Θέλησαν να καταπνίξουν τον πόλεμο στη γένεση του και να σκοτώσουν τον Αλέξανδρο στις απόκρημνες όχθες του Γρανικού, ο οποίος εκείνη την εποχή θα φούντωνε από νερό.
Η επιλογή του Γρανικού.
Οι Πέρσες με την επιλογή της τοποθεσίας θέλησαν να κρατήσουν τον Αλέξανδρο μακριά από τις Σάρδεις, καθώς αντιλήφθηκαν ότι προέλαυνε προς τα εκεί. Θα μπορούσαν να αποκόψουν τις επικοινωνίες του με τη δύναμη του Γρανικού ποταμού. Στο σημείο αυτό η στρατηγική πρωτοβουλία, για μία και μοναδική φορά ήταν στα χέρια των Περσών, οι οποίοι επέλεξαν να την κρατήσουν. Ο Αλέξανδρος ήταν αναγκασμένος να επιτεθεί στη θέση που είχαν διαλέξει οι Πέρσες.
Τι συνέβη όμως στην πραγματικότητα; Οι σατράπες έδωσαν την ευκαιρία στον Αλέξανδρο να εξολοθρεύσει μεγάλο τμήμα του περσικού στρατού με μία μόνο μάχη. Ο ίδιος ο Μέμνονας μετά τη μάχη του Γρανικού διέφυγε, αν και βαριά τραυματισμένος, με κινηματογραφικό τρόπο της σύλληψης του από τους Έλληνες. Οι Πέρσες εκ του αποτελέσματος θα έπεφταν στην παγίδα του Αλέξανδρου και ο δρόμος για την κατάληψη ολόκληρης της Μικράς Ασίας θα είχε ανοίξει…
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
