Μπροστά σε μια δυνητικά επικίνδυνη στρέβλωση της αγοράς κατοικίας βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς οι τιμές των ακινήτων συνεχίζουν την ξέφρενη ανοδική τους πορεία. Την ώρα που τα ελληνικά νοικοκυριά αγωνίζονται να καλύψουν βασικές στεγαστικές ανάγκες, ακόμα και οι επαγγελματίες της αγοράς παραδέχονται πλέον ότι διαμορφώνεται μια «φούσκα» που μοιάζει έτοιμη να σκάσει.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδας, το 41,5% των μεσιτών αναγνωρίζει ότι η άνοδος των τιμών δεν βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα ζήτησης και προσφοράς, αλλά αποτελεί ένδειξη υπερτίμησης. Το 28% χαρακτηρίζει τις σημερινές τιμές «παράλογες», ενώ μόλις το 30,5% τις θεωρεί αναμενόμενες. Η αντίληψη αυτή σηματοδοτεί ριζική αλλαγή σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, όταν η πλειονότητα των επαγγελματιών θεωρούσε την άνοδο των τιμών λογική.
Η ραγδαία αύξηση της ζήτησης –κυρίως λόγω κρατικών επιδοτήσεων μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ» και της εισροής ξένων κεφαλαίων για τουριστικά ακίνητα και Golden Visa– δεν συνοδεύτηκε από ανάλογη αύξηση της προσφοράς. Το αποτέλεσμα είναι ένα «χάσμα τιμών» που, όπως επισημαίνουν μεσίτες, φτάνει σε ορισμένες περιπτώσεις το 20% ανάμεσα στις προσδοκίες των πωλητών και τις δυνατότητες των αγοραστών.
Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και από την Κομισιόν, η οποία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ελληνική αγορά: οι τιμές κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50% από το 2015, με ετήσια άνοδο 8,7% μόνο το 2024. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα καταγράφει έναν από τους υψηλότερους δείκτες στεγαστικής επιβάρυνσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση: το 35,5% των εισοδημάτων πηγαίνει στην κατοικία, έναντι 19,2% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Επιπλέον, το 29% των ελληνικών νοικοκυριών δηλώνει ότι η δαπάνη για στέγη υπερβαίνει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του.
Οι παράγοντες που τροφοδοτούν τη φούσκα είναι γνωστοί: τουριστική πίεση, μετατροπή κατοικιών σε βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb, χαμηλή οικοδομική δραστηριότητα και ελλείψεις νέων αδειών, αύξηση του κόστους κατασκευής. Την ίδια στιγμή, η απουσία στοχευμένων μέτρων για την προσβασιμότητα των πολιτών στη στέγαση επιδεινώνει το πρόβλημα.
Με τις συναλλαγές να αρχίζουν να επιβραδύνονται και τις τιμές να αποκλίνουν επικίνδυνα από τις πραγματικές δυνατότητες της κοινωνίας, η ελληνική αγορά κατοικίας κινδυνεύει να διολισθήσει σε συνθήκες απότομης διόρθωσης. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι σαφές: θα δράσει εγκαίρως η πολιτεία για την αποσυμπίεση της φούσκας ή θα περιμένει την έκρηξη της κρίσης για να αναζητήσει εκ των υστέρων λύσεις;
Η κοινωνία, πάντως, έχει ήδη φτάσει στα όριά της. Η στέγη από δικαίωμα, μετατρέπεται ταχύτατα σε προνόμιο. Και οι προειδοποιήσεις δεν έρχονται πια από οικονομολόγους – έρχονται από τους ίδιους τους μεσίτες.
