Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε το βράδυ της Παρασκευής επιχειρεί να βάλει μια τάξη στο χαώδες τοπίο των ακινήτων των Ενόπλων Δυνάμεων – Το μεγάλο ενδιαφέρον της Θεσσαλονίκης και οι στόχοι.
ο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, που κατατέθηκε το βράδυ της Παρασκευής στη Βουλή, είναι από τα πλέον κρίσιμα και για τη Θεσσαλονίκη, δεδομένης της πολυετούς συζήτησης (και σχεδιασμών) για τα ανενεργά στρατόπεδα εντός του αστικού ιστού.
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΤΑΣΟΣ ΤΑΣΙΟΥΛΑΣ
Εάν το σχέδιο νόμου διευκολύνει ή δυσκολεύει αυτά τα σχέδια είναι προς το παρόν ένα ζήτημα, το οποίο είναι εξαιρετικά κρίσιμο ως επόμενο βήμα.
Το πρώτο βήμα είναι ο στόχος του νομοσχεδίου «Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας Ενόπλων Δυνάμεων – Σύσταση Ταμείου Ακινήτων Εθνικής Άμυνας και Φορέα Αξιοποίησης Ακινήτων Ενόπλων Δυνάμεων – Σχέδιο δράσεων για τη διαχείριση των στεγαστικών αναγκών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων».
Πρώτα από όλα τα τρία ταμεία, Άμυνας (Στρατού), Στόλου και Αεροπορίας συγχωνεύονται σε ένα για να διαχειριστούν τη σημαντική αυτή ακίνητη περιουσία. Δεύτερον συστήνεται ένας Φορέας αξιοποίησης. Τρίτον αντιμετωπίζεται ίσως για πρώτη φορά οργανωμένα και μεθοδικά το ζήτημα στέγασης των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Τρεις είναι και οι βασικές επιδιώξεις του νομοσχεδίου, προσαρμοσμένες στα συμφέροντα των Ενόπλων Δυνάμεων: η αξιοποίηση των ακινήτων να αποτελέσει σημαντική πηγή εσόδων και να αντιμετωπιστεί ως τέτοια, τα έσοδα να καλύψουν ένα μέρος των αμυντικών δαπανών και να καλυφθούν οι στεγαστικές ανάγκες του ένστολου προσωπικού.
Αντιλαμβάνομαι ότι από τη στιγμή που το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, σε συμφωνία πιστεύω με τη φυσική ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, μπήκε σε αυτή τη διαδικασία, είναι αδύνατον να μη δει τη διαχείριση και αξιοποίηση των «χακί» ακινήτων ως real estate.
Ο υπουργός, Νίκος Δένδιας, προσπάθησε να πετάξει τέτοιους χαρακτηρισμούς πάνω από το νομοσχέδιο με το καλημέρα. Είπε χαρακτηριστικά ότι «ο Φορέας αυτός δεν θα λειτουργεί ως κερδοσκοπικός μηχανισμός “Real Estate”, αλλά ως επιχειρησιακός βραχίονας για την παραγωγική αξιοποίηση της περιουσίας υπέρ του προσωπικού όλων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, χρηματοδοτώντας το Οικιστικό Πρόγραμμα». Και επίσης: «Η αξιοποίηση της περιουσίας δεν είναι σκοπός. Είναι μέσο. Σκοπός παραμένει η υποστήριξη της αποστολής των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης του προσωπικού και η ενίσχυση της διαρκούς διασύνδεσης μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας και των Ενόπλων Δυνάμεων, που αποτελούν τμήμα της αλλά και αρωγό της».
Αυτές οι επισημάνσεις του κ. Δένδια δεν είναι τυχαίες. Γνωρίζει πολύ καλά ότι μέχρι σήμερα τα σημαντικά ακίνητα των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν αντικείμενο αξιοποίησης από εκείνους στους οποίους δεν ανήκαν, με πρωτεργάτη την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πάγιος τρόπος αξιοποίησης ήταν η παραχώρηση έναντι πενιχρών ανταλλαγμάτων ή και καθόλου σε ορισμένες περιπτώσεις των στρατοπέδων σε αστικές περιοχές, προκειμένου να υλοποιηθούν πρότζεκτ, που είτε βοηθούν τον οικείο δήμο, είτε βοηθούν την τοπική κοινωνία με κοινωφελείς χρήσεις.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επίσης έχει αποδείξει ότι το αίτημά της για παραχώρηση των ανενεργών στρατοπέδων δεν έχει τίποτα το κερδοσκοπικό. Αντιθέτως, όλα τα σχέδια αξιοποίησης των «χακί» ακινήτων (ειδικά στη Θεσσαλονίκη) είχαν πάντοτε μια κατεύθυνση υπέρ του συλλογικού συμφέροντος, υπέρ των αναγκών της τοπικής και όχι μόνο κοινωνίας.
Τα στρατόπεδα που ήδη παραχωρήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπως το Παύλου Μελά, μπορεί να εξυπηρετούν τις δημοτικές υπηρεσίες, όμως συνολικά η ανάπλασή τους και οι υποδομές που δημιουργούνται αφορούν στην κοινωνία και δεν παράγουν έσοδα, αλλά απαιτούν έξοδα για τη συντήρηση, τη λειτουργία κτλ.
Συνεπώς, κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι κάποιος κερδίζει από τη σημερινή διαδικασία έναντι των Ενόπλων Δυνάμεων. Από την άλλη δεν μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι δεν χάνουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Αλλά αυτή η λογική είναι λογική real estate.
Κάπου στη μέση βρίσκεται η χρυσή τομή. Και η αλήθεια είναι ότι δυσκολεύονται να τη βρουν Αυτοδιοίκηση και Ένοπλες Δυνάμεις ή ακόμα και κυβέρνηση (η εκάστοτε) διότι δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο και μια σαφής εικόνα των ακινήτων.
Θα δώσω τρία τοπικά παραδείγματα. Το στρατόπεδο στο Κορδελιό, όπου η μεν κυβέρνηση και η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων κατάρτισε ένα σχέδιο αξιοποίησης, στο οποίο ο δήμος είναι αντίθετος και τίποτα δεν προχώρησε. Το στρατόπεδο Κόδρα στην Καλαμαριά όπου ακόμα συζητούμε την παραχώρηση του μεγαλύτερου τμήματος όπου το ιδιοκτησιακό δεν είναι μόνον ζήτημα των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και ιδιωτών. Το στρατόπεδο Καρατάσιου, όπου έγινε η παραχώρηση, αποφασίστηκε η ανέγερση του νέου Ογκολογικού Νοσοκομείου, αλλά υπάρχουν εκκρεμότητες, επειδή υπάρχει η δικαστική διαμάχη ανάμεσα σε δυο φορείς (υπουργείο Εθνικής Άμυνας και υπουργείο Οικονομικών) για την ιδιοκτησία της έκτασης.
Αυτά τα ζητήματα φιλοδοξεί να επιλύσει το νομοσχέδιο, καθώς στον Φορέα αξιοποίησης συμμετέχουν και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το υπουργείο Οικονομικών (δεν είναι μόνον ένα το αμφισβητούμενης κυριότητας ακίνητο…).
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο τα ακίνητα που είναι προς αξιοποίηση είναι συνολικά 2.529. Στη Θεσσαλονίκη έχω γράψει κατ’ επανάληψη για την πορεία αξιοποίησης των ανενεργών στρατοπέδων, ακόμα και ορισμένων ενεργών, για τα οποία έγινε ένας πρώτος σχεδιασμός, ερήμην όμως των ιδιοκτητών, που δεν έθεσαν ποτέ θέμα παραχώρησης. Θα μου πεις οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν έδειξαν ποτέ μεγάλη διάθεση να εκχωρήσουν περιουσιακά στοιχεία τους στις τοπικές κοινωνίες (κι ας με αμφισβητήσουν πολλοί) και αυτό είναι πολύ λογικό με όρους αγοράς. Όχι όμως με όρους κοινωνίας. Διότι οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν λειτουργούν έξω από την κοινωνία. Ο τρόπος απόκτησης της κυριότητας ακινήτων είναι ενδεικτικός. Γι’ αυτό καλό είναι να μπαίνει στην εξίσωση η ελληνική Πολιτεία, διότι αυτή είναι η ιδιοκτήτρια των ακινήτων επί της ουσίας.
Αυτή είναι μεγάλη συζήτηση και τρόπον τινά ιστορική μέχρι και φιλοσοφική. Η ουσία είναι ότι το νομοσχέδιο είναι το πρώτο που φιλοδοξεί να βάλει μια τάξη στην ιστορία των «χακί» ακινήτων και έχει σαφή στόχευση, η οποία επαναλαμβάνω πρέπει να ικανοποιεί τους στρατιωτικούς. Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν παίρνω όρκο… Αν και οι στρατιωτικοί έχουν αποδειχθεί σκληροί διαπραγματευτές στα ανταλλάγματα από τις παραχωρήσεις των ακινήτων του υπουργείου Εθνικής Άμυνας στις τοπικές κοινωνίες. Στη Θεσσαλονίκη έχουμε μακρά εμπειρία από αυτό.
Δυο σημεία που δείχνουν ότι το νομοσχέδιο έχει στόχευση είναι:
-Πρώτον τα δυο σχέδια αξιοποίησης. Το πενταετές «Στρατηγικό Σχέδιο Αξιοποίησης Ακινήτων», που στοχεύει στην προσέλκυση επενδύσεων, και το δεκαετές για τη διαχείριση των στεγαστικών αναγκών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
-Δεύτερον το οικιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων, όπου επιλεγμένα ακίνητα δεν μπαίνουν υπό τον Φορέα αξιοποίησης, αλλά έχει αποφασιστεί να χρησιμοποιηθούν για τις στεγαστικές ανάγκες των στρατιωτικών/ Αυτό το πρόγραμμα είναι σε εξέλιξη και προβλέπει χίλιες κατοικίες στις οποίες θα κατοικούν στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ σε ένα μέρος τους (κατά περίπτωση μέχρι 30%) θα κατοικούν δημόσιοι υπάλληλοι, όπως εκπαιδευτικοί, νοσοκομειακοί κ.ά. ειδικά σε περιοχές με δεδομένη την αδυναμία ενοικίασης κατοικίας. Προβλέπεται δε ένας σταθερός μηχανισμός χρηματοδότησης για την κατασκευή επιπλέον τέτοιων κατοικιών μέχρι το 2030 για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων.
Από τη μια αποκηρύσσουμε το real estate, από την άλλη όμως αναγκαστικά θα μπούμε σε μια τέτοιου τύπου λογική κι ας μην το θέλουμε. Τα ακίνητα είναι μια αγορά και η αξιοποίησή τους δύσκολα γίνεται με άλλους όρους από εκείνους της αγοράς. Η κυβέρνηση, σε μια χώρα με έντονο το στεγαστικό, ακόμα και εμμέσως (δια αυτού του τρόπου αξιοποίησης των «χακί» ακινήτων) μπορεί να δώσει μια λύση. Ίσως θα μπορούσε ακόμα πιο ριζική, αλλά φαντάζομαι κανείς δεν θα έμπαινε στη διαδικασία να γίνει μαλλιά κουβάρια με τους στρατιωτικούς, που θεωρούν τα ακίνητα περιουσιακό στοιχείο τους και θέλουν να το αξιοποιήσουν ακριβώς όπως κάθε ιδιοκτήτης ακινήτου. Με το μεγαλύτερο όφελος για τις Ένοπλες Δυνάμεις και τον κλάδο τους. Ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει.
Σε κάθε περίπτωση κι επειδή θα ειπωθούν πολλά το επόμενο διάστημα για το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου οφείλω να καταθέσω ως άποψη ότι επιτέλους μπαίνει μια τάξη σε έναν χώρο χαοτικό μέχρι σήμερα. Κι αυτό μόνο θετικό είναι. Θα ήθελα να μπουν περισσότερες δικλείδες ασφαλείας για να μη μετατραπεί όλη αυτή η ιστορία σε ένα αχανές real estate και να αναγκαστούν εκείνοι που θα αναλάβουν τα «χακί» ακίνητα να κάνουν τους καλούς μεσίτες ή εργολάβους, λειτουργώντας μάλιστα ανταγωνιστικά στην υφιστάμενη αγορά ακινήτων. Κι αν μπουν αυτές οι δικλείδες θα ήθελα αντί για το συμφέρον μόνο των Ενόπλων Δυνάμεων, η επόμενη μέρα να έχει ως σχέδιο με επίκεντρο το όφελος της κοινωνίας συνολικά και να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για τον εξορθολογισμό της αγοράς ακινήτων και την αντιμετώπιση του στεγαστικού. Να είναι δηλαδή μέρος μιας συνολικής κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης, που θα λαμβάνει υπόψη τα πολλά τοπικού χαρακτήρα ζητήματα, τα οποία θα ανακύψουν από την αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων στρατοπέδων.
Στη Θεσσαλονίκη επαναλαμβάνω περιμένουμε δεκαετίες με τα σχέδια στο συρτάρι για την αξιοποίηση τέτοιων χώρων, που όπως έγραφα τον Μάιο έχουν κολλήσει στο ιδιοκτησιακό και τη γραφειοκρατία. Απόρροια της σημερινής κατάστασης. Τα στρατόπεδα εντός του αστικού ιστού είναι: Παύλου Μελά, Καρατάσιου, Μ. Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Ζιάκα, Γκόνου, Κόδρα, Νταλίπη, Γ’ ΣΣ, 424 ΓΣΝΕ, Μυστακίδη, Φαρμάκη και Ναυτική Διοίκηση Βορείου Αιγαίου. Σε αυτά μην παραλείπετε άλλα εκτός ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος, ανενεργά ή μερικώς ενεργά, όπως στον Λαγκαδά και αλλού, τα οποία επίσης θα ενταχθούν στον νέο σχεδιασμό προς αξιοποίηση…
Είναι το νομοσχέδιο η λύση; Το ελπίζω. Σίγουρα όμως πλέον θα μιλάμε με σαφείς κανόνες και με συγκεκριμένα πρόσωπα (νομικά και φυσικά) κι όχι τη μια μέρα με τον ένα και την άλλη με τον άλλο. Κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό.
