Η πρόταση για τη θέσπιση του «πιστοποιητικού φερεγγυότητας», το οποίο σχεδιάζεται να εισαχθεί στην Ελλάδα από το 2026 μέσω του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, έχει πυροδοτήσει έντονη συζήτηση για το αν θα προστατεύει πραγματικά τους ιδιοκτήτες ακινήτων ή αν θα δημιουργεί νέες κοινωνικές ανισότητες. Ο Πρόεδρος της E-Real Estates Θεμιστοκλής Μπάκας, ειδικός στο ζήτημα, μιλά για τους κινδύνους και τις υπάρχουσες λύσεις.
ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΚΟΛΕΜΗ
«Η ιδέα του πιστοποιητικού φερεγγυότητας μπορεί να έχει μια λογική βάση μόνο στις περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών», εξηγεί. «Οι ιδιοκτήτες έχουν ήδη τη δυνατότητα να «καλυφθούν» μέσα από τον λεγόμενο Τειρεσία των ενοικιαστών, μια πρωτοβουλία που προωθεί η κυβέρνηση από τον Σεπτέμβριο του 2024». Πρόκειται για μια «μαύρη λίστα» κακοπληρωτών που θα ενταχθεί στο Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων και θα ενημερώνεται αυτόματα κάθε φορά που λύνεται μια μίσθωση.
Ο ίδιος τονίζει ότι το νέο εργαλείο «θα στοχεύει σε περιπτώσεις ατόμων που έχουν συστηματοποιήσει την αθέτηση των υποχρεώσεών τους», αλλά προειδοποιεί: «Ο Τειρεσίας ενοικιαστών θα πρέπει να λειτουργεί με σαφείς προϋποθέσεις και αυστηρές δικλείδες ασφαλείας, ώστε να αποφεύγεται η άδικη καταχώριση ενοικιαστών ως κακοπληρωτών».
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, η κοινωνική πραγματικότητα είναι περίπλοκη: «Πόσοι ελεύθεροι επαγγελματίες, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, εργαζόμενοι ή δανειολήπτες έχουν σήμερα ληξιπρόθεσμες οφειλές όχι επειδή δεν θέλουν, αλλά επειδή αδυνατούν να ανταποκριθούν; Είναι λιγότερο «άξιοι» αυτοί οι άνθρωποι να νοικιάσουν μια κατοικία;»
Χρέη, προστασία ιδιοκτητών και κίνδυνοι κοινωνικού αποκλεισμού
Η εικόνα των χρεών στη χώρα είναι σημαντική: Ληξιπρόθεσμα χρέη προς τον ΕΦΚΑ 45 δισ. ευρώ, προς την Εφορία 115 δισ. ευρώ, «κόκκινα» δάνεια 10,43 δισ. ευρώ στις τράπεζες και 59,43 δισ. στα Services, ενώ πάνω από 3,5 εκατομμύρια φορολογούμενοι έχουν υποστεί ή απειλούνται με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
«Ένα πιστοποιητικό φερεγγυότητας δεν θα ξεχωρίζει τον συνεπή από τον ασυνεπή, αλλά τον οικονομικά ενήμερο από τον οικονομικά πιεσμένο», προειδοποιεί. «Ο κίνδυνος είναι να δημιουργηθεί μια νέα μορφή κοινωνικού αποκλεισμού, όπου η πρόσβαση στην κατοικία θα εξαρτάται από αριθμούς σε ηλεκτρονικά μητρώα και όχι από την πραγματική συνέπεια του ενοικιαστή».
Ο Θεμιστοκλής Μπάκας επισημαίνει επιπλέον ότι υπάρχουν ήδη εργαλεία προστασίας των ιδιοκτητών: «Με τις πρόσφατες αλλαγές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο ιδιοκτήτης που αντιμετωπίζει οφειλές από ενοικιαστή έχει πλέον το δικαίωμα να προσφύγει στη νέα διαδικασία Διαταγής Απόδοσης Μισθίου. Είναι ταχύτερη και απαλλάσσει τον ιδιοκτήτη από τον κίνδυνο πολυετούς καθυστέρησης».
Παράλληλα, εξελίσσεται και η ιδέα της ασφάλισης ενοικίου: «Τα προγράμματα αυτά αποζημιώνουν τον ιδιοκτήτη σε περίπτωση μη καταβολής ενοικίου είτε λόγω κακόβουλης πρόθεσης, απώλειας εργασίας ή απρόβλεπτων γεγονότων», σημειώνει, «και υπάρχουν προγράμματα που καλύπτουν τον ίδιο τον ενοικιαστή, διασφαλίζοντας την πληρωμή του ενοικίου σε περίπτωση ανεργίας».
Προσωπικά δεδομένα και πρόσβαση στη στέγη
Σχετικά με τη χρήση προσωπικών δεδομένων για την έκδοση του πιστοποιητικού ο Θεμιστοκλής Μπάκας, προειδοποιεί: «Αν από την αγορά γίνει υποχρεωτικό, τότε πρακτικά καθίσταται μονόδρομος και καθοριστικός παράγοντας για τον ιδιοκτήτη. Όμως, το αν κάποιος έχει οφειλές στην Εφορία, στον ΕΦΚΑ ή σε μια τράπεζα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν θα πληρώνει το ενοίκιό του».
Συγκρίνοντας με άλλες χώρες, επισημαίνει τις διαφορές: «Στις ΗΠΑ, τον Καναδά ή άλλες χώρες της ΕΕ, η εφαρμογή του πιστοποιητικού γίνεται σε ένα διαφορετικό πλαίσιο, με κοινωνικές κατοικίες, πλαφόν στα ενοίκια και αυξημένη προστασία των ενοικιαστών. Στην Ελλάδα τίποτα από αυτά δεν υφίσταται».
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, ο Θεμιστοκλής Μπάκας τονίζει: «Η ουσία δεν είναι να χτίζουμε νέους φραγμούς, αλλά να αξιοποιούμε υπάρχοντα εργαλεία που μπορούν να προστατεύσουν και τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές με τρόπο δίκαιο και ισορροπημένο. Η στέγη είναι κοινωνικό δικαίωμα. Και αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να το μετράμε με πιστοποιητικά».
