Μια διεθνής ομάδα ειδικών επιστημόνων του κλίματος από όλη την Ευρώπη συνεργάζεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PREVENT HORIZON, με στόχο την ανάπτυξη ενός καινοτόμου μοντέλου εποχικής πρόγνωσης για τη Μεσόγειο. Το έργο, υπό τον συντονισμό της καθηγήτριας Κλιματολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Χριστίνας Αναγνωστοπούλου, αναμένεται να παραδώσει το νέο εργαλείο την άνοιξη του 2026.
Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη δημιουργία ενός δυναμικού μοντέλου πρόγνωσης που θα εκτιμά με επιστημονική ακρίβεια τις κλιματικές τάσεις των επόμενων μηνών, όπως αν ένα καλοκαίρι ή ένας χειμώνας θα είναι θερμότερος, ψυχρότερος, πιο υγρός ή ξηρότερος από το συνηθισμένο. «Αυτήν την περίοδο πραγματοποιούμε προγνώσεις και εκπαιδεύουμε το μοντέλο με νέα δεδομένα, ώστε να επιτύχουμε αξιόπιστες κλιματικές προβλέψεις για διάστημα τριών έως έξι μηνών», εξηγεί η κ. Αναγνωστοπούλου. «Με αυτόν τον τρόπο, θα γνωρίζουμε αν ένα καλοκαίρι αναμένεται πιο θερμό ή ξηρό ή αν προβλέπονται περισσότερες ή λιγότερες βροχοπτώσεις».
Η κ. Αναγνωστοπούλου διευκρινίζει ότι το νέο εργαλείο δεν έχει ως στόχο να προβλέπει τον καιρό συγκεκριμένων ημερών, όπως αν θα βρέξει στις 15 Ιουλίου, αλλά παρέχει εκτιμήσεις για τη συνολική τάση της εποχής. «Έτσι, οι αγρότες θα μπορούν να προγραμματίζουν έγκαιρα τις καλλιεργητικές τους δραστηριότητες, γνωρίζοντας αν το καλοκαίρι θα είναι πιο θερμό ή ξηρό. Αντίστοιχα, ο τουριστικός τομέας και οι υπηρεσίες πολιτικής προστασίας θα προετοιμάζονται πιο αποτελεσματικά», προσθέτει.
Το εργαλείο πρόγνωσης αναμένεται να εφαρμοστεί σε κρίσιμους τομείς όπως η αγροτική παραγωγή, ο τουρισμός, η διαχείριση υδάτων, η δημόσια υγεία και οι δασικές πυρκαγιές, ενισχύοντας την πρόληψη και την ανθεκτικότητα απέναντι σε ακραία φαινόμενα.
Η ερευνητική ομάδα του PREVENT HORIZON περιλαμβάνει πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από την Κύπρο, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, το Μαρόκο και το Ισραήλ, με το ΑΠΘ να έχει τον συντονιστικό ρόλο. Το έργο βρίσκεται στη φάση αξιολόγησης και βαθμονόμησης του μοντέλου, βασισμένο σε ιστορικά κλιματικά δεδομένα και πραγματικές παρατηρήσεις. Ήδη υπάρχουν αρχικές εκτιμήσεις για το ποσοστό επιτυχίας του μοντέλου στην αναπαραγωγή ακραίων καιρικών φαινομένων.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιείται ειδική μελέτη για την κοιλάδα του Νέστου, με στόχο την εκτίμηση κινδύνου πλημμυρών και την ανάπτυξη εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης μέσω διαγραμμάτων και αναλυτικών δεδομένων. Οι χρήστες του συστήματος θα έχουν πρόσβαση σε αναφορές, συγκριτικά στοιχεία και οπτικοποιήσεις σε πραγματικό χρόνο.
Το PREVENT HORIZON ξεκίνησε στα τέλη του 2023 και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2026. Ήδη προγραμματίζονται θερινά σχολεία και εξειδικευμένα workshops για την εκπαίδευση νέων επιστημόνων και φορέων. Στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του έργου, προγραμματίζεται η δημόσια παρουσίαση του συστήματος πρόγνωσης εντός του 2027, ενώ η Agrotica στη Θεσσαλονίκη αποτελεί έναν από τους βασικούς υποψήφιους χώρους παρουσίασης, δεδομένης της θεματολογικής συνάφειας με τους στόχους του προγράμματος.
