Η Θεσσαλονίκη δεν ήταν ποτέ για τον κινηματογράφο, ξεχασμένο σκηνικό που τραβήχτηκε σε ένα ασήμαντο πλάνο. Αντίθετα, η πόλη «χτίστηκε» με φιλμ και προβολές, που συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό, στη διαμόρφωση της ταυτότητάς της. Οι περισσότεροι μπορεί να μην γνωρίζουν πως κάποτε, στην Πλατεία Αριστοτέλους λειτουργούσαν έξι θερινά σινεμά ταυτόχρονα ή την ιστορία των δώδεκα Drive-in που στα τέλη του ’70 έως τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, βρίσκονταν περιμετρικά της πόλης.
ΓΡΑΦΕΙ Η ΜΑΡΙΝΑ ΤΟΜΠΑΖΗ
Η αμερικανική «μόδα» της παρακολούθησης ταινιών μέσα από το αυτοκίνητο, έφτασε με μία καθυστέρηση και στις απομακρυσμένες από το κέντρο περιοχές. Ήδη, από τα τέλη του 1970, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα Drive-in, σε ανοιχτωσιές κοντά στο αεροδρόμιο, στην Περαία, μέχρι και στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης – Καβάλας. Το τελευταίο Drive-in της Θεσσαλονίκης, το SKY LINE DRIVE IN, έκλεισε λίγο πριν την αλλαγή της χιλιετίας, το 1996, «σβήνοντας » έτσι, το πλάνο της μεγάλης οθόνης αντίκρυ στα οχήματα των θεατών. Βέβαια, η βαθιά αγάπη και αφοσίωση των Θεσσαλονικέων στην έβδομη τέχνη αποδεικνύεται εντυπωσιακά από τον αριθμό των κινηματογράφων που έφτασαν περισσότερους από 150, την περίοδο της ακμής τους.
Συγκεκριμένα, την πενταετία από το 1945 έως το 1950, στην πόλη λειτουργούσαν 36 σινεμά, αριθμός που την επόμενη δεκαετία αυξήθηκε στους 61. Μεταξύ των δεκαετιών του 1960 με του 1980, η Θεσσαλονίκη μετρούσε περίπου 160 κινηματογράφοι, με την Εγνατία και τον Βαρδάρη να αποτελούν ένα νοητό σύνορο που χώριζε τις κεντρικές αίθουσες α’ προβολής με τις συνοικιακές β΄ προβολής. Όταν όμως, γύρω στη δεκαετία του ’80, η τηλεόραση μπήκε εντονότερα στην καθημερινότητα των θεατών, τα σινεμά άρχισαν να χάνουν έδαφος -και στην κυριολεξία.
Μέχρι το 1990, οι κινηματογράφοι της Θεσσαλονίκης μειώθηκαν σε διψήφιο πλέον αριθμό, καθώς οι συνοικιακές αίθουσες ξεκίνησαν να κλείνουν. Έτσι, μέχρι το 2000, από τους 97 καταγεγραμμένους κινηματογράφους της προηγούμενης δεκαετίας, κατάφεραν να επιβιώσουν 46, μόλις δέκα περισσότεροι από το 1960. Κάνοντας σήμερα μια βόλτα στα σημεία που τις προηγούμενες δεκαετίες, χάριζαν λίγο φως στα σκοτεινά βράδια της πόλης, μέσα από τις εικόνες και τις ιστορίες που αφηγούνταν, βλέπεις πως τα περισσότερα από αυτά τα μέρη κατέληξαν να γίνονται σούπερ μαρκετ ή παρκινγκ.
Με αφορμή αυτήν την άρρηκτη σχέση ανάμεσα στο σινεμά και την πόλη, το Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ παρουσιάζει τη χαρτογράφηση των κινηματογραφικών αιθουσών της Θεσσαλονίκης, από το 1945 έως το 2000, μέσω της ιστοσελίδας thessalonikicinemas.gr, που είναι πλέον διαθέσιμη στο κοινό. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος του Εργαστηρίου Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΜΕΚΤ) και μέσα από τεκμηριωμένο αρχειακό υλικό, χάρτες και ιστορικές αναφορές, επιχειρείται η ανάδειξη της παρουσίας του κινηματογράφου στην καθημερινότητα της πόλης. «Η παρουσία του Εργαστηρίου στο Τμήμα Κινηματογράφου είναι καθοριστική για όλα όσα βλέπετε, με το θεσπισμένο ένα εργαστήριο για τη μελέτη του ελληνικού κινηματογράφου και της τηλεόρασης στο Τμήμα μας. Οπότε υπάρχει μια δομή μέσα στο τμήμα που έχει ως στόχο να μελετήσει», αναφέρει η Διευθύντρια ΕΜΕΚΤ και Καθηγήτρια Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ, Ελευθερία Θανούλη, η οποία έχει την εποπτεία και καθοδήγηση της ερευνητικής ομάδας.
Η ιστοσελίδα λειτουργεί ως ψηφιακό αρχείο και δυναμική βάση δεδομένων, προσφέροντας πρόσβαση σε πληροφορίες για αίθουσες προβολής (ακριβής θέση, έναρξη και παύση λειτουργίας, εποχικότητα, αʹ ή βʹ προβολής) και φωτογραφικό υλικό -αρχειακό, αλλά και αποτύπωση της σημερινής κατάστασης και χρήσης. Ο διαδραστικός χάρτης εμφανίζει τους ενεργούς κινηματογράφους ανά δεκαετία, αναδεικνύοντας τις αλλαγές που υφίσταται η φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Αναλυτικά, οι Κινηματογράφοι που «έζησαν» στη Θεσσαλονίκη από το 1945: ABC, AUTO KINO DRIVE IN, HELLAS DRIVE IN, SKY LINE DRIVE IN, STER CENTURY CINEMAS, VILLAGE CENTRE MULTIPLEX, VIRGO DRIVE IN, ΑΒΑ, ΑΒΕΡΩΦ Θερινός, ΑΒΕΡΩΦ, ΑΓΓΕΛΑ, ΑΓΓΕΛΙΚΑ, ΑΔΩΝΙΣ, ΑΕΛΛΑ, ΑΕΛΛΩ, ΑΘΗΝΑ, ΑΘΗΝΑΙΟΝ, ΑΙΑΣ, ΑΙΓΑΙΟΝ (Ολύμπιον), ΑΙΓΑΙΟΝ, ΑΙΓΛΗ, ΑΚΡΙΤΑΣ, ΑΚΡΟΠΟΛ, ΑΚΤΑΙΟΝ, ΑΛΕΚΑ/ΤΙΤΑΝΙΑ, ΑΛΕΞ (Ολύμπου 106 & Αγ. Σοφίας), ΑΛΕΞ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΑΛΚΑΖΑΡ, ΑΛΚΥΟΝΙΣ, ΑΛΣΟΣ, ΑΛΦΑ, ΑΛΦΑ (Εθ. Αντιστάσεως), ΑΜΑΛΙΑ, ΑΜΙΡΑΛ, ΑΝΑΤΟΛΙΑ, ΑΝΕΣΙΣ, ΑΝΕΤΟΝ, ΑΝΘΗ, ΑΝΝΑ, ΑΝΤΑ, ΑΠΟΛΛΩΝ, ΑΠΟΛΛΩΝ ΘΕΡΙΝΟΣ, ΑΡΓΩ, ΑΡΕΤΗ, ΑΡΖΕΝΤΙΝΑ, ΑΡΙΑ, ΑΡΙΣΤΟΝ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ, ΑΡΙΩΝ, ΑΣΤΕΡΙΑ, ΑΣΤΕΡΙΑ DRIVE IN, ΑΣΤΗΡ, ΑΣΤΟΡΙΑ, ΑΣΤΡΟΝ, ΑΣΤΡΟΝ (25ης Μαρτίου), ΑΣΤΥ, ΑΤΛΑΝΤΙΣ, ΑΤΤΙΚΟΝ, ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ, ΑΥΡΑ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ DRIVE IN, ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ, ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ (Ἁγ. Δημητρίου) ΒΑΚΟΥΡΑ, ΒΑΡΝΑ, ΒΕΡΝΤΕΝ, ΒΙΚΤΩΡΙΑ, ΒΙΛΜΑ, ΒΙΟΛΕΤΤΑ ΓΑΛΑΞΙΑΣ, ΓΑΛΗΝΗ, ΔΑΦΝΗ, ΔΕΛΦΟΙ, ΔΗΜΗΤΡΑ, ΔΙΑΝΑ, ΔΙΑΝΑ (Λαγκαδά-Λεωφόρος Στρατού), ΔΙΑΣ DRIVE IN, ΔΙΟΝ, ΔΙΟΝΥΣΙΑ, ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ, ΕΘΝΙΚΟΝ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ (Λίγο πιο κάτω από το αμαξοστάσιο του ΟΑΣΘ), ΕΛΕΝΑ, ΕΛΕΝΑ (Ηλιούπολις), ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΛΛΑΣ, ΕΛΛΗ, ΕΛΛΗΝΙΣ (Πλ. Αριστοτέλους), ΕΛΛΗΝΙΣ (Λεωφόρος Στρατού), ΕΛΛΗΝΙΣ (Σταμάτη Ρεγκούκου), ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΣ, ΕΛΣΗ, ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ DRIVE IN, ΕΡΑΖ, ΕΡΜΗΣ, ΕΡΜΙΟΝΗ, ΕΣΠΕΡΟΣ, ΕΥΑ, ΕΥΑ (Κασίμη) ΖΕΦΥΡΟΣ ΗΒΗ, ΗΛΕΚΤΡΑ, ΗΛΙΟΥΠΟΛ, ΗΛΥΣΙΑ, ΗΛΥΣΙΑ (Πλ. Αριστοτέλους), ΗΡΑ, ΗΡΑΙΟΝ ΘΕΑΝΩ, ΘΕΡΜΑΪΚΟΝ, ΘΗΣΕΥΣ, ΘΥΜΕΛΗ ΙΛΙΟΝ, ΙΝΤΕΑΛ, ΙΟΝΙΟΝ, ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΚΑΝ ΚΑΝ, ΚΑΠΙΤΟΛ, ΚΑΣΤΕΛΛΟ, ΚΑΣΤΡΑ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΚΑΤΙΑ (Καλλιδοπούλου και Β. Όλγας 57), ΚΑΤΙΑ (Οδός Πέραν), ΚΑΤΙΑ, ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ, ΚΛΕΙΩ, ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ, ΚΟΡΩΝΙΣ, ΚΟΣΜΙΚΟΝ, ΚΟΣΜΟΣ, ΚΡΗΝΗ, ΚΡΟΝΟΣ, ΚΥΒΕΛΕΙΑ, ΚΥΨΕΛΗ, ΚΩΤΟΥΛΑ ΛΑΪΚΟΝ, ΛΑΟΥΡΑ, ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ, ΛΗΤΩ, ΛΙΝΤΟ, ΛΟΥΞ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ, ΜΑΞΙΜ, ΜΑΞΙΜ (Παναγίας Φανερωμένης), ΜΑΞΙΜ (Κρήτης και Παπακυριαζή), ΜΑΡΙ, ΜΑΡΙΑΝΝΑ, ΜΑΡΙΛΕΝΑ, ΜΑΣΚΩΤ, ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, ΜΕΛΠΩ, ΜΕΤΡΟΠΟΛ, ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ, ΜΙΝΙΟΝ, ΜΙΝΩΣ, ΜΟΣΚΩΦ ΝΑΠΟΛΙΤΑΝΑ, ΝΑΠΟΛΙΤΑΝΑ DRIVE IN, ΝΑΤΑΛΙ, ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ, ΝΕΑΠΟΛΙΣ, ΝΕΛΛΗ, ΝΤΩΒΙΛ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΟΛΓΑ, ΟΛΥΜΠΙΑ, ΟΛΥΜΠΙΑ Ή ΕΛΛΑΣ, ΟΛΥΜΠΙΑΣ, ΟΛΥΜΠΙΟΝ, ΟΜΟΝΟΙΑ, ΟΡΦΕΥΣ, ΟΣΚΑΡ ΠΑΛΛΑΣ, ΠΑΝΘΕΟΝ, ΠΑΝΟΡΑΜΑ, ΠΑΡΘΕΝΩΝ, ΠΑΡΙΖΙΑΝΑ DRIVE IN, ΠΑΤΕ, ΠΕΡΑΝ, ΠΛΑΤΕΙΑ ASSOS STER ODEON MULTIPLEX, ΠΟΣΕΙΔΩΝ ΡΑΔΙΟ ΣΙΤΥ, ΡΕΞ (Καλαμαριά), ΡΕΞ (Μ. Μπότσαρη & Β. Όλγας), ΡΕΞ/ΤΙΤΑΝΙΑ, ΡΙΒΟΛΙ, ΡΙΟ (Εγνατίας), ΡΙΟ (Πλ. Αριστοτέλους), ΡΙΟ (Ελ. Βενιζέλου), ΡΟΔΟΝ, ΡΟΖΑΛΙ, ΡΟΥΑΓΙΑΛ ΣΑΛΟΝΙΚΑ DRIVE IN, ΣΕΙΡΙΟΣ, ΣΕΛΗΝΗ, ΣΙΝΕ ΑΛΣΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕ ΑΥΡΑ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕ ΓΑΝΟΥ, ΣΙΝΕ ΔΟΥΚΑΚΗ, ΣΙΝΕ ΕΥΟΣΜΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕ ΚΑΒΑΣΗ, ΣΙΝΕ ΠΑΝΟΡΑΜΑ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ – ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ, ΣΙΝΕ ΠΥΛΑΙΑ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ CINE ΣΥΚΙΕΣ, ΣΙΝΕ ΣΥΚΙΕΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΙΝΕΕΠ/ΣΙΝΕΑΚ, ΣΙΝΕΜΑ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΥΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΣΤΑΡ, ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛ, ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΚΙΝΟ ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ (ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ), ΤΙΤΑΝΙΑ (Τσιμισκή), ΤΙΤΑΝΙΑ (Λαγκαδά) ΦΑΛΗΡΟΝ, ΦΑΝΗ, ΦΑΡΓΚΑΝΗ, ΦΑΡΟΣ, ΦΟΙΝΙΞ
Επιπλέον, η προσπάθεια θα πλαισιωθεί με την πραγματοποίηση συνεντεύξεων με παλιούς αιθουσάρχες, απογόνους τους, καθώς και με μέλη του κοινού που υπήρξαν ενεργοί θεατές στις κινηματογραφικές ζωές της πόλης. «Έχουμε κινηματογραφήσει συνεντεύξεις με αιθουσάρχες που βρίσκονται εν ζωή και είχαν να μας μεταδώσουν πολλές μνήμες από παλαιότερες εποχές. Αυτά θα μείνουν στο αρχείο του ΕΜΕΚΤ», επισημαίνει η κ.Θανούλη. Όπως η ίδια εξηγεί, το έργο βασίστηκε σε μια ιδέα του Δρ. Παρασκευά Μουρατίδη, μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος και του Εργαστηρίου, για την ιστορία των κινηματογραφικών αιθουσών της πόλης. «Δεν ήταν εξαρχής η ιδέα να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα. Το αποφασίσαμε ύστερα από ένα στάδιο που είχαμε συγκεντρώσει υλικό και θεωρήσαμε πως θα ήταν χρήσιμο να φτιαχτεί για να παρουσιάσει ένα κομμάτι της δουλειάς μας και έτσι να βοηθήσει και εμάς να οργανωθούμε με όλα αυτά που έχουμε συλλέξει. Επίσης, ήταν ένα βήμα για να δείξουμε στο κοινό την έρευνά μας κυρίως, για δύο λόγους. Πρώτον, ο κόσμος μπορεί να ενημερωθεί και να συμβάλλει ίσως, στην έρευνα και δεύτερον θα μπορέσουμε σε μετέπειτα στάδια να βρούμε χρηματοδότηση», τονίζει η κ.Θανούλη.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε πριν από περίπου έναν χρόνο και αναμένεται η συμμετοχή του κοινού, είτε με την υποβολή πληροφοριών και προσωπικών αναμνήσεων είτε με την αλληλεπίδραση μέσω της διαδραστικής χαρτογράφησης. «Πρόκειται να προστεθεί υλικό και παράλληλα ετοιμάζεται σχετικό ντοκιμαντέρ, το οποίο σκηνοθετεί η προπτυχιακή μας φοιτήτρια, Εύα Σταθεροπούλου». Σημειώνεται πως το έργο υλοποιείται με τη στήριξη της Επιτροπής Ερευνών του ΑΠΘ και δεν θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί χωρίς τη συμβολή των προπτυχιακών φοιτητών/τριών του Τμήματος Κινηματογράφου που εντάχθηκαν στη δράση του ΕΜΕΚΤ και συγκεκριμένα των: Ευαγγελία Σταθεροπούλου (συντονίστρια), Αναστασία Χασάκιοϊλη, Δημήτρης Βαφειάδης, Ιωάννης Μπάης (φοιτητής του Τμήματος Πληροφορικής), Θανάσης Λαγάνης, Άγγελος Γκραντούνης, Ελένη Μπακλαβάρα, Ελευθερία Τζίνα Νεντελκώβ και Άννα Πετρακοπούλου.
