Οι ανασχηματισμοί στην εγχώρια πολιτική σκηνή έχουν τη δική τους ιστορία. Μετά τη μεταπολίτευση υπολογίζονται σε περίπου 30, από οκτώ πρωθυπουργούς.
Οι ανασχηματισμοί στην εγχώρια πολιτική σκηνή έχουν τη δική τους ιστορία. Μετά τη μεταπολίτευση υπολογίζονται σε περίπου τριάντα, από συνολικά οκτώ πρωθυπουργούς, εξαιρουμένων των υπηρεσιακών ή των πρωθυπουργών… ειδικού σκοπού (Τζαννετάκης, Ζολώτας, Παπαδήμας). Απ’ αυτούς τους τριάντα οι περισσότεροι ξεχάστηκαν μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες και αφού τροφοδότησαν προηγουμένως κυρίως παραπολιτικές στήλες καθώς ο πολιτικός τους αντίκτυπος ήταν μηδαμινός. Ορισμένοι κατέληξαν σε φιάσκο, ενώ υπήρξαν και κάποιοι, μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού οι οποίοι πράγματι άφησαν στο στίγμα τους, καθορίζοντας τις πολιτικές εξελίξεις.
Οι λόγοι για τους οποίους οι πρωθυπουργοί προχωρούν σε ανασχηματισμό ποικίλουν. Λόγοι ανάγκης, όταν έχουν προηγηθεί σοβαροί τριγμοί (σκάνδαλο Κοσκωτά, υπόθεση Οτσαλάν, κουμπάροι, Βατοπέδι, Μάτι κ.ο.κ.), λόγοι επικοινωνιακοί, προκειμένου μια ασθμαίνουσα κυβέρνηση να πάρει τα πάνω της, λόγοι εκλογικοί, συνήθως λίγους μήνες ή έναν χρόνο πριν από εκλογές και τέλος, λόγοι αξιολογικοί όταν τα κυβερνητικά στελέχη κρίνονται με βάση τις επιδόσεις τους, αν και στην Ελλάδα, τέτοιου είδους ανασχηματισμοί είναι ζήτημα εάν ήταν δυο με τρεις.
Η υπουργοποίηση του Κων. Μητσοτάκη
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν μάλλον φειδωλός στις αλλαγές των κυβερνητικών στελεχών. Απέφευγε τους λεγόμενους ευρείς ανασχηματισμούς, περιοριζόμενος σε κάποιες στοχευμένες προσθήκες. Κάτι τέτοιο συνέβη τον Μάιο του 1978 όταν προσέθεσε στην κυβέρνησή του δύο σημαντικά στελέχη, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, επικεφαλής του κόμματος των Φιλελευθέρων και τον κεντρώο Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ο ανασχηματισμός εκείνος απεδείχθη σημαντικά επιδραστικός καθώς έστειλε το μήνυμα της διεύρυνσης της Νέας Δημοκρατίας προς τον κεντρώο χώρο, ενώ αποτέλεσε ουσιαστικά και την απαρχή της μεταπήδησης του Κ. Καραμανλή στην προεδρία της Δημοκρατίας.
Μετρ του είδους ο Αν. Παπανδρέου
Μετρ των ανασχηματισμών ή αναδομήσεων όπως τις έλεγε ο ίδιος, υπήρξε ο Ανδρέας Παπανδρέου ο οποίος έκανε καμιά δεκαριά στη διάρκεια της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας του (1981-1989). Ήδη, από τον επόμενο κιόλας χρόνο του εκλογικού θριάμβου του, το 1982, προχώρησε σε αλλαγές στην κυβέρνησή του οι οποίες ήταν μάλιστα σαρωτικές καθώς άλλαξε περισσότερους από είκοσι υπουργούς και υφυπουργούς.
Ωστόσο, ο πλέον σαρωτικός ανασχηματισμός στη μεταπολιτευτική ιστορία έγινε περίπου ενάμιση μήνα μετά τη δεύτερη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, τον Ιούλιο του 1985, όταν ο Παπανδρέου προχώρησε σε αλλαγή συνολικά 35 μελών της κυβέρνησής του. Και εκείνος ο ανασχηματισμός θεωρείται σημαντικός, όχι τόσο λόγω του εύρους του, όσο επειδή ανέλαβαν για πρώτη φορά καθήκοντα δύο στελέχη που έμελλε στη συνέχεια να γίνουν πρωθυπουργοί. Ο ένας ήταν ο Κώστας Σημίτης ο οποίος αντικατέστησε τον Γεράσιμο Αρσένη στο υπουργείο Οικονομικών, συμβολίζοντας έτσι και τη στροφή σε μια πιο ορθολογική δημοσιονομική διαχείριση και ο δεύτερος ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου ο οποίος ορίστηκε υφυπουργός Πολιτισμού.
Η αποπομπή Σαμαρά
Στα σχεδόν τριάμισι χρόνια της πρωθυπουργίας του ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πρόλαβε και έκανε τρεις ανασχηματισμούς. Οι περισσότερες αλλαγές προσώπων ήταν αδιάφορες πλην δύο που συζητήθηκαν. Η πρώτη αφορά τον τότε υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά ο οποίος αποπέμφθηκε από την κυβέρνηση μετά τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, εξ αιτίας των διαφωνιών του στο ζήτημα των Σκοπίων. Η δεύτερη περίπτωση αφορά την παραίτηση του Σταύρου Δήμου, έπειτα από επικριτικά σχόλια σε βάρος του από τη σύζυγο του πρωθυπουργού Μαρίκα Μητσοτάκη.
Φειδωλός ο Κ. Σημίτης
Στον Κώστα Σημίτη δεν άρεσαν οι ανασχηματισμοί. Απόδειξη ότι προχώρησε σε μόλις τρεις κατά την οκταετή πρωθυπουργία του. Ο πρώτος μάλιστα έγινε τρία χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του και ήταν αναγκαστικός καθώς η κυβέρνησή του είχε κλονιστεί από την υπόθεση Οτσαλάν. Αναγκάστηκε τότε να πετάξει εκτός κυβερνητικού σχήματος του υπουργούς Εξωτερικών Θόδωρο Πάγκαλο, Εσωτερικών Αλέκο Παπαδόπουλο και Δημόσιας Τάξης Φίλιππο Πετσάλνικο. Σε εκείνον τον ανασχηματισμό ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών ο Γιώργος Παπανδρέου, χαρτοφυλάκιο που κράτησε ως το 2004 και που του επέτρεψε να ανεβάσει ψηλά τις πολιτικές μετοχές του.
Ο ανασχηματισμός των υποκλοπών
Το ίδιο φειδωλός σε ανασχηματισμούς υπήρξε και ο Κώστας Καραμανλής ο οποίος προχωρούσε σε αλλαγές μόνον από ανάγκη. Έτσι, έξι μήνες μετά την εκλογική νίκη του, τον Σεπτέμβριο του 2004, απέπεμψε από την κυβέρνηση τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Σάββα Τσιτουρίδη εξ αιτίας μιας παράτυπης μετεγγραφής του γιου του από το πανεπιστήμιο Κρήτης στο Πάντειο. Ο Τσιτουρίδης μπήκε ξανά στο κυβερνητικό σχήμα, αλλά τον Μάιο του 2007 εξαναγκάστηκε σε παραίτηση εξ αιτίας της υπόθεσης των δομημένων ομολόγων και αφού προηγουμένως είχε καταφέρει να διασωθεί από το σκάνδαλο των κουμπάρων.
Ο πλέον ουσιαστικός ανασχηματισμός της κυβέρνησης Καραμανλή ήταν αυτός του Φεβρουαρίου 2006 ο οποίος ήταν ευρύς και έγινε στη σκιά της υπόθεσης των τηλεφωνικών υποκλοπών. Τότε είχε μπει στην κυβέρνηση η Ντόρα Μπακογιάννη, ως υπουργός Εξωτερικών στη θέση του Πέτρου Μολυβιάτη, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος στο υπουργείο Υγείας και ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης στο υπουργείο Άμυνας, αφήνοντας τη θέση του γραμματέα του κόμματος.
Η περίοδος των μνημονίων
Στα πρώτα μνημονιακά χρόνια συνηθέστερες ήταν οι αλλαγές πρωθυπουργών παρά οι ανασχηματισμοί. Παρόλα αυτά ο Γιώργος Παπανδρέου πρόλαβε να κάνει δύο, πριν να παραδώσει την πρωθυπουργία στον Λουκά Παπαδήμο. Άλλους τόσους επιχείρησε και ο Αντώνης Σαμαράς. Τον πρώτο, το καλοκαίρι του 2013 μετά την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από το κυβερνητικό σχήμα, έπειτα από το “μαύρο” στην ΕΡΤ και τον δεύτερο έναν χρόνο μετά, σε μια προσπάθεια να αντιστρέψει το σε βάρος του κλίμα, χωρίς ωστόσο επιτυχία.
Τέλος, οι αλλαγές στα διάφορα κυβερνητικά σχήματα τις οποίες έκανε ο Αλέξης Τσίπρας ήταν όλες υπό πίεση. Τόσο η αντικατάσταση του Γιάνη Βαρουφάκη από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο στο υπουργείο Οικονομικών, αμέσως μετά το δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015, όσο και η νέα κυβέρνηση που παρουσίασε μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, καθώς είχε προηγηθεί η αποχώρηση από τον ΣΥΡΙΖΑ όλου του Αριστερού Ρεύματος.
Ο τελευταίος ανασχηματισμός του κ. Τσίπρα έγινε τον Αύγουστο του 2018, υπό το βάρος της τραγωδίας στο Μάτι όταν αποχώρησαν από την κυβέρνηση τρεις υπουργοί (Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών). Η διεύρυνση η οποία επιχειρήθηκε με Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου και Φώτη Κουβέλη δεν απέδωσε.
Δύο μήνες μετά, παραιτήθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών ο Νίκος Κοτζιάς, δυσαρεστημένος από τις ίσες αποστάσεις τις οποίες τήρησε ο κ. Τσίπρας, στην κόντρα του με τον Πάνο Καμμένο. Οι τελευταίες αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα έγιναν τον Γενάρη του 2019 μετά την αποχώρηση του Πάνου Καμμένου και μερίδας στελεχών του από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εξ αιτίας της υπερψήφισης της συμφωνίας των Πρεσπών.
