«Σουλτάνο» έκανε τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το 51.3% των πολιτών της χώρας, σε ένα δημοψήφισμα που, όπως άλλωστε αναμενόταν, κρίθηκε στην «τρίχα». Με την αντιπολίτευση να μιλάει ανοιχτά για νοθεία στις εκλογές και τον Ερντογάν να χάνει σημαντικά προπύργια, η ολοκλήρωση της εκλογικής αυτής διαδικασίας αφήνει αποδυναμωμένο τον «σουλτάνο».
Με καταγεγραμμένο το 98% των ψήφων, το στρατόπεδο του «όχι» συγκέντρωσε 48.7, ποσοστό πολύ υψηλότερο από αυτό που ανέμενε – και ήλπιζε- ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Παρότι τα πρώτα στοιχεία έδειχναν σαρωτική νίκη του Ερντογάν, καθώς περνούσε η ώρα η εικόνα αυτή άρχισε να αντιστρέφεται και η διαδικασία εξελίχθηκε σε θρίλερ.
Ο ίδιος ο Ερντογάν, όμως, εμφανίστηκε προκλητικός στις πρώτες του δηλώσεις προς τους στενούς του συνεργάτες. «Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ξεκάθαρο» είπε ο Τούρκος Πρόεδρος, σύμφωνα με πηγές του προεδρικού γραφείου.
Τα στοιχεία που επικαλείται το πρακτορείο «Ανατολή» καταδεικνύουν ότι το «ναι» συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά στα κεντρικά της χώρας, ενώ το «όχι» δείχνουν να επιλέγουν οι ψηφοφόροι στις παράκτιες περιοχές και το νοτιοανατολικό τμήμα, όπου κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο. Στο μεταξύ, το «όχι» προηγείται πλέον στην Κωνσταντινούπολη – εκλογική περιφέρεια κλειδί – με 50, 58% στο 89,94%, αλλά και στην Άγκυρα με 50,49% στο 94,09% των ψήφων.
Περίπου 55 εκατομμύρια ψηφοφόροι είχαν δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία. Οι Τούρκοι που ζουν στο εξωτερικό είχαν ήδη ψηφίσει τις προηγούμενες ημέρες στα κατά τόπους προξενεία ή εκλογικά τμήματα.
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ δήλωσε σε ομιλία που εκφώνησε ενώπιον πλήθους υποστηρικτών του κυβερνώντος κόμματος και του προέδρου Ερντογάν ότι «είμαστε ένα Έθνος», αναφερόμενος στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που διεξήχθη σήμερα.
Ποιες εξουσίες θα δώσει το ναι στον Ερντογάν
Διευρύνονται οι εξουσίες του προέδρου
Βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, ο πρόεδρος Ερντογάν θα συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, ορίζοντας ο ίδιος τους υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και έναν ή δύο αντιπροέδρους.
Καταργείται θώκος του πρωθυπουργού, ενώ βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, ο πρόεδρος θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μπορεί να επιλέγει άμεσα ή έμμεσα έξι μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK), το οποίο είναι αρμόδιο για να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς λειτουργούς. Το κοινοβούλιο θα επιλέγει τα υπόλοιπα επτά μέλη.
Τα στρατοδικεία, που έχουν στο παρελθόν καταδικάσει σε θάνατο πολλούς αξιωματούχους μεταξύ αυτών και ο πρώην πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές μετά το πραξικόπημα του 1960, θα απαγορευθούν πλην εξαιρέσεων.
Κοινοβούλιο
Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ το όριο ηλικίας του εκλέγεσθαι θα μειωθεί από τα 25 έτη που είναι τώρα στα 18.
Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα κάθε πέντε χρόνια, έναντι τεσσάρων που ισχύει τώρα.
Το κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να μπορεί να καταρτίζει, να τροποποιεί και να καταργεί νόμους. Επίσης θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει προεδρικά διατάγματα για τους τομείς που αφορούν τις διευρυμένες εκτελεστικές του εξουσίες.
Αντίθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους.
Αν ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διενεργηθεί έρευνα, όμως η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με διευρυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Σύμφωνα με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η χώρα θα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μόνο σε περίπτωση «εξέγερσης ενάντια στην πατρίδα» ή όταν σημειώνονται «βίαιες ενέργειες που απειλούν το έθνος με διχασμό».
Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού θέσει σχετικό ερώτημα στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα μπορεί να την παρατείνει, να την αναστέλλει ή να περιορίζει τη διάρκειά της.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ για έξι μήνες, και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για ανώτατη περίοδο 4 μηνών κάθε φορά.
Πρόεδρος ως το 2029;
Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης ορίζει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία των επόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Ο πρόεδρος εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και για δύο φορές το ανώτατο. Πλέον δεν θα είναι υποχρεωμένος να παύει τις σχέσεις του με το κόμμα του.
Ο Ερντογάν, 63 ετών, εκλέχθηκε πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 αφού διετέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας επί 12 χρόνια.
Η τρέχουσα θητεία του ως πρόεδρος δεν θα προσμετράται όταν αλλάξει το σύστημα. Οπότε, ο Ερντογάν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μπορεί θεωρητικά να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029.
Οι σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση
Μετά την επικράτηση του «ναι», οι επικριτές του Ερντογάν στην Ευρώπη είναι βέβαιο ότι θα υποστηρίξουν πως η Τουρκία δεν ικανοποιεί τα απαιτούμενα κριτήρια ένταξης ως προς τη δημοκρατική σταθερότητα, βάζοντας «ταφόπλακα» στην ενταξιακή πορεία της χώρας στην ΕΕ.
Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις χώρες της Ευρώπης είναι άλλωστε ήδη τεταμένες, με τον Τούρκο πρόεδρο να επιτίθεται στη Γερμανία και την Ολλανδία, κάνοντας λόγο για «ναζιστικές» πρακτικές, επειδή απαγόρευσαν συγκεντρώσεις υπέρ του «ναι» στο έδαφός τους.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν εξάλλου ότι, παρά τη νίκη του, ο Τούρκος πρόεδρος είναι πιθανό να προκαλέσει πρόωρες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, που κανονικά είναι προγραμματισμένες για το 2019, οι οποίες ενδέχεται να χαρακτηριστούν από μία ιδιαίτερα σκληρή και βίαια προεκλογική εκστρατεία.
16/04/2017
