Τι γίνεται αν το δικό σου παιδί είναι ο «νταής» του σχολείου;

Έλα, μωρέ. Παιδιά είναι…». Πόσες φορές γονείς έχουν πει την συγκεκριμένη φράση όταν το δικό τους παιδί έρχεται σε αντιπαράθεση με ένα άλλο. Πράγματι μπορεί να είναι μια στιγμιαία παιδική παρεξήγηση, αλλά μπορεί κι όχι… Οποιοδήποτε παιδί μπορεί να ασκεί ή να είναι θύμα bullyng.

Τι είναι bullying; Οι φραστικές επιθέσεις, οι χειρονομίες, οι προσβολές, οι απειλές, ο εκβιασμός, η καταστροφή ή κλοπή προσωπικών αντικειμένων, ο αποκλεισμός συγκεκριμένων παιδιών από παρέες ή δραστηριότητες και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις η σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση.

Το bullying έχει 3 βασικά χαρακτηριστικά: πρόθεση, επανάληψη και εξουσία. Αυτός που ασκεί εκφοβισμό σκοπεύει να προκαλέσει πόνο, είτε διά της σωματικής βίας ή με ενοχλητικές λέξεις ή συμπεριφορές, και συνήθως το κάνει επανειλημμένα. Τα αγόρια είναι πιο πιθανό να να γίνουν θύτες και τα κορίτσια να πέσουν θύματα. Το bullying είναι ένα πρότυπο συμπεριφοράς και όχι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Για αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα του σχολείου αλλά ολόκληρης της κοινωνίας.

Η πιο πρόσφατη περιπτωση που είδε το φως της δημοσιότητας είναι αυτή ενός 16χρονου παιδιού από την Πάτρα, που μετά από τον ξυλοδαρμό του από εναν συμμαθητή του αλλά και τον διαδικτυακο διασυρμό του, ανέβηκε στην ταράτσα του σπιτιού του με σκοπό να αυτοκτονησει. Ευτυχώς οι γονείς  του κατάλαβαν τι συνέβαινε και τον πρόλαβαν πριν πέσει στο κενό. 

Αν και είναι πιο εύκολο κάποιος να υποψιαστεί ότι το παιδί του έπεσε θύμα bullying, πολλοί γονείς δυσκολεύονται να πιστέψουν και κυρίως να αποδεχτούν το γεγονός ότι τα δικά τους παιδιά πιθανόν να κάνουν bullying σε άλλα. Τι γίνεται όμως αν το δικό σου παιδί είναι ο «νταής» του σχολείου;

Ποια παιδιά ασκούν bullying

Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, η επιστημονική βιβλιογραφία, περιέγραφε ένα πολύ συγκεκριμένο τύπο παιδιού που ασκεί bullying: ένα πολύ επιθετικό παιδί που έχει προβλήματα αυτοεκτίμησης και που μπορεί να έχει δεχτεί βία ή παραμέληση από το οικογενειακό του περιβάλλον. Αυτή η εικόνα έχει αρχίσει όμως να αλλάζει πια.

Ο ορισμός του bullying που υιοθετούν όλο και περισσότερο οι ακαδημαϊκοί δηλώνει ότι είναι μια μορφή επιθετικότητας μεταξύ ατόμων ή ομάδων που έχουν διαφορετικά επίπεδα εξουσίας. Πρόκειται για έναν ορισμό που ίσως αδυνατεί να συλλάβει τις φοβερές επιπτώσεις που έχει για τα θύματα ο εκφοβισμός ή τους περίπλοκους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι γίνονται εκφοβιστές κατά πρώτο λόγο. Αλλά ένα βασικό στοιχείο είναι η διαφορά στην ισχύ τους.

Η εικόνα των ερευνητών για τον τυπικό νταή του σχολείου έχει γίνει πιο ξεκάθαρη τα τελευταία χρόνια. Όπως παρατηρούν, ο σχολικός εκφοβiσμός μπορεί να έχει μακιαβελικά στοιχεία. Παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα επιθετικότητας, αλλά ασκούν bullying, μπορεί να έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, να είναι συχνά χαρισματικά και να να είναι αποδεκτά από τους δασκάλους τους. Πρόκειται για παιδιά που απέχουν πολύ από αυτό που στερεοτυπικά έχουμε στο μυαλό μας. Τα παιδιά που ασκούν bullying συνήθως προέρχονται από μια ανώτερη κοινωνική θέση ή θέση εξουσίας. Αυτά τα παιδιά μπορούν να ενεργοποιούν αλά καρτ εκφοβιστικές συμπεριφορές για να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους.

Άλλες έρευνες υποστηρίζουν ότι συχνά το να γίνει ένα παιδί «νταής» έχει να κάνει περισσότερο με τον εαυτό του παρά με το θύμα. Σε μία έρευνα που έγινε για τον σχολικό εκφοβισμό με συμμετέχοντες μαθητές από την Ιταλία και την Ισπανία, τα παιδιά κλήθηκαν να σκεφτούν το bullying από την πλευρά εκείνου που το ασκεί. Οι μαθητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο και να κατατάξουν τους συμμαθητές τους σε λίστες αυτών που πιθανόν να ασκούσαν bulling, αυτών που πιο πιθανό θα ήταν να δεχτούν εκφοβισμό και αυτών που δεν θα εμπλέκονταν σε μια τέτοια κατάσταση. Τα παιδιά των οποίων το όνομα φιγούραρε στην πρώτη λίστα, που ήταν δηλαδή πιο πιθανό να ασκήσουν bullying, ήταν πιο πιθανό να δηλώσουν ότι αν ασκούσαν εκφοβισμό «θα αισθανόντουσαν ωραία γιατί θα τραβούσαν την προσοχή των άλλων παιδιών», «δεν θα αισθανόντουσαν ενοχές και δεν θα το σκεφτόντουσαν» ή «δεν θα τα ένοιαζε γιατί το θύμα τους δεν θα υπέφερε από αυτό».

Αν το παιδί σας είναι ιδιαίτερα κτητικό και θέλει να κυριαρχεί πάντα η γνώμη του, αν συμπεριφέρεται με επιθετικό τρόπο στα αδερφάκια του ή σε άλλα μικρότερα παιδιά, αν προσπαθεί να επιβάλλει την παρουσία του στους γύρω του με άσχημο τρόπο και αν δεν αισθάνεται ποτέ την ανάγκη να ζητά «συγγνώμη» για τις λάθος πράξεις του, τότε καλό θα ήταν να κάνατε μια κουβέντα μαζί του για να δείτε αν κάτι το απασχολεί και να του εξηγήσετε πώς πρέπει να φέρεται και κυρίως, για να ξεκαθαρίσετε τι είναι αποδεκτό και τι όχι.

Από την άλλη πλευρά, τα πιο ευάλωτα παιδιά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πέσουν θύματα εκφοβισμού. Αυτά είναι συχνά παιδιά από περιθωριοποιημένες κοινότητες, παιδιά από φτωχές οικογένειες, παιδιά με διαφορετικές ταυτότητες φύλου, παιδιά με αναπηρίες ή παιδιά μεταναστών και προσφύγων.

Ο εκφοβισμός μπορεί να συμβεί στον πραγματικό ή στον ψηφιακό κόσμο. Μπορεί να συμβεί στο σχολείο, στη γειτονιά ή σε οποιασδήποτε ηλεκτρονική πλατφόρμας όπου τα παιδιά αλληλεπιδρούν. Μάλιστα στην πραγματικότητα, ο σχολικός εκφοβισμός και ο κυβερνο-εκφοβισμός έχουν αρχίσει να διασταυρώνονται τόσο πολύ, που ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι γίνονται το ένα και το αυτό – ειδικά τώρα που τα παιδιά συχνά έχουν τα κινητά τηλέφωνά τους μαζί τους ακόμα και στο σχολείο.

Τι να κάνετε αν το παιδί σας ασκεί bullying;

Τι πρέπει λοιπόν να κάνετε αν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας μπορεί να εκφοβίζει άλλα παιδιά; Θα πρέπει να διερευνήσετε τα κίνητρα που γεννούν μια τέτοια συμπεριφορά.

Πρώτα από όλα θα πρέπει να εξετάσετε αν η δική σας συμπεριφορά μπορεί να επηρεάζει το παιδί σας, με αποτέλεσμα αυτό να μοντελοποιεί μια αναπαραγωγή του τρόπου με τον οποίο εσείς φέρεστε.

Σε κάθε περίπτωση:

  • Επικοινωνήστε με το παιδί σας. Αν καταλάβετε γιατί έχει μια τέτοια συμπεριφορά θα το βοηθήσετε αι να την αλλάξει. Εάν δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που νιώθει καλό είναι να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.
  • Ζητήστε από το παιδί σας να σας περιγράψει ένα περιστατικό που το αναστάτωσε και αφού σς πει πως αντέδρασε, παρουσιάστε του εποικοδομητικούς τρόπους αντίδρασης. Προτρέψτε το παιδί σας να σκεφτεί το περιστατικό που περιγράφει από την πλευρά του παιδιού που δέχτηκε τη βία.
  • Σε καμία περίπτωση μην «πληρώσετε» το παιδί σας με το ίδιο νόμισμα. Αντιθέτως ενθαρρύνετέ το να καταλάβει τι έκανε και να ζητήσει συγγνώμη από τα παιδιά που εκφόβισε.
  • Μία καλή επιλογή είναι να φροντίσετε να στήσετε γύρω από το παιδί σας ένα δίκτυο φίλων από τους οποίους θα παίρνουν το καλό παράδειγμα. Οι ισχυρές σχέσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών είναι επίσης καθοριστικής σημασίας, καθώς είναι εκείνοι που μπορούν να καλλιεργήσουν το αίσθημα του ανήκειν σε μία ομάδα στα παιδιά.
  • Μιλήστε με το σχολείο και καταστρώστε ένα πλάνο δράσης μαζί.

Το παν είναι η πρόληψη

Όπως προαναφέρθηκε κάθε παιδί μπορεί να γίνει θύτης ή θύμα bulling. Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για αυτή την θλιβερή πραγματικότητα; Το παν είναι η πρόληψη! Όπως σημειώνει η UNICEF στον οδηγό της για το bullying, το πρώτο βήμα για να μην βρεθεί το παιδί μας είτε στη μία είτε στην άλλη θέση, είναι ότι πρέπει να γνωρίζει το πρόβλημα.

Οι γονείς θα πρέπει να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους ενάντια στην κουλτούρα του εκφοβισμού. Θα πρέπει επίσης να τους μιλούν ανοιχτά ώστε εκείνα να αισθάνονται άνετα να πουν στους μεγαλύτερούς τους εάν δέχτηκαν bullying ή έγιναν μάρτυρες ενός τέτοιου περιστατικού. Στο bullying υπάρχουν τρεις πρωταγωνιστές: ο δράστης, το θύμα και ο παρευρισκόμενος, άλλωστε. Οι γονείς θα πρέπει επίσης να καλλιεργήσουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών αλλά και να τα ενθαρρύνουν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που θα τους τονώσουν την ομαδική αντίληψη αλλά και τον σεβασμό για τους άλλους.

Μοίρασε το άρθρο!