Ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την πρόβλεψη πιθανών συγκρούσεων και βίας που σχετίζονται με το νερό παγκοσμίως, έχουν αναπτύξει ερευνητές από έξι οργανισμούς. Το παγκόσμιο εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης για το νερό, την ειρήνη και την ασφάλεια (WPS) που χρηματοδοτήθηκε από την ολλανδική κυβέρνηση και παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συνδυάζει περιβαλλοντικές μεταβλητές όπως οι βροχοπτώσεις και οι κατεστραμμένες καλλιέργειες με πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Στόχος είναι να υπάρχει η δυνατότητα να προβλέπουν τον κίνδυνο βίαιων συγκρούσεων που σχετίζονται με το νερό μέχρι και ένα χρόνο πριν.
Πρόκειται για το πρώτο εργαλείο του είδους του, που εξετάζει τα περιβαλλοντικά δεδομένα, όπως οι βροχοπτώσεις και η ξηρασία, παράλληλα με τις κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές, έναν συνδυασμό που δεν είχαν προηγούμενα εργαλεία που αποσκοπούσαν στην πρόβλεψη συγκρούσεων για το νερό. Διατίθεται ηλεκτρονικά για χρήση από το κοινό, αλλά αποσκοπεί περισσότερο στην ευαισθητοποίηση των πολιτικών, των πολιτών και των κομμάτων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα με το νερό.
Η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για νερό δημιουργεί ήδη εντάσεις – μεταξύ των κοινοτήτων, μεταξύ των γεωργών και των κατοίκων των πόλεων, μεταξύ των ανθρώπων και των κυβερνήσεων. Οι εντάσεις αναμένεται να αυξηθούν καθώς η έλλειψη νερού γίνεται πραγματικότητα για περισσότερους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, μέχρι το 2050, πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι πιθανό να βιώσουν την έλλειψη νερού.
Πρόσφατα στατιστικά στοιχεία από το Pacific Institute thinktank στην Καλιφόρνια δείχνουν ότι η βία που συνδέεται με το νερό έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Ειδικότερα, τα καταγεγραμμένα περιστατικά έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια, σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
«Το μοντέλο μηχανικής μάθησης είναι εκπαιδευμένο να εντοπίζει τα μοντέλα που χρησιμοποιούν ιστορικά δεδομένα σχετικά με τις βίαιες συγκρούσεις και τον πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, δημογραφικό και υδάτινο κίνδυνο», δήλωσε στον Guardian ο Charles Iceland. «Αναλύει πάνω από 80 δείκτες, πηγαίνοντας πίσω μέχρι και 20 χρόνια. Στη συνέχεια, είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει όσα έχει “μάθει” για τις συσχετίσεις μεταξύ αυτών των μεταβλητών για να προβλέψει συγκρούσεις τους επόμενους 12 μήνες, δεδομένων των σημερινών συνθηκών», πρόσθεσε.
«Στο Μάλι ανησυχούμε για τα σχέδια της κυβέρνησης και των γειτονικών χωρών για την κατασκευή φραγμάτων, την επέκταση του Office du Niger [ που επιβλέπει έργα διαχείρισης υδάτων] και σχετικών καναλιών άρδευσης, που θα επηρεάσουν περαιτέρω τη διαθεσιμότητα ύδατος στο εσωτερικό Δέλτα του Νίγηρα. Αυτό θα επηρεάσει πάνω από ένα εκατομμύριο αγρότες, κτηνοτρόφους και ψαράδες που εξαρτώνται πλήρως από το εσωτερικό Δέλτα του Νίγηρα», πρόσθεσε.
Στο Ιράκ από την άλλη, η αποτυχία αντιμετώπισης των ανησυχιών για το νερό και βελτίωσης των υδάτινων υπηρεσιών απειλεί άμεσα την εύθραυστη ειρήνη της χώρας. Αλλά και στη Συρία, η έλλειψη νερού και οι κατεστραμμένες καλλιέργειες έχουν αναγκάσει πολλούς να εγκαταλείψουν τις αγροτικές περιοχές για τις πόλεις, επιδεινώνοντας τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ στο Ιράν, οι κάτοικοι του Khorramshahr και του Abadan διαδήλωσαν για το μολυσμένο πόσιμο νερό.
Η Susanne Schmeier, ανώτερος λέκτορας για το δίκαιο των υδάτων και τη διπλωματία στο IHE Delft, η οποία συμμετείχε επίσης στο έργο WPS, δήλωσε ότι τα προβλήματα ύδατος από μόνα τους δεν δημιουργούν σύγκρουση ή πόλεμο «αλλά μπορούν να επηρεάσουν αν συνδυαστούν με άλλους παράγοντες όπως η φτώχεια και η ανισότητα». «Όταν οι συγκρούσεις κλιμακωθούν, είναι δύσκολο να επιλυθούν και μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ασφάλεια των υδάτων, δημιουργώντας φαύλους κύκλους συγκρούσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έγκαιρη δράση είναι κρίσιμη», είπε.
Η Schmeier δήλωσε ότι υπήρξαν βίαιες συγκρούσεις σε σχέση με τους υδάτινους πόρους μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων και μεταξύ των επαρχιών εντός των ίδιων χωρών. «Στη συνέχεια, η βία ασκείται από μη κρατικούς φορείς, ενδεχομένως παράνομες ομάδες ή από εκπροσώπους ορισμένων τομέων. Τέτοιες τοπικές συγκρούσεις είναι πολύ πιο δύσκολο να ελέγχονται και τείνουν να κλιμακώνονται γρήγορα».
Σημειώνεται, ότι το εργαλείο WPS αναπτύχθηκε σε συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών της Ολλανδίας και του Deltares, της IHE Delft, της International Alert, του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών της Χάγης, του Διεθνούς Ινστιτούτου Υγροτόπων και του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων.
ΜΑΡΘΑ ΚΙΣΚΙΛΑ