Οκτώ χρόνια, μετά την αιματηρή ανατροπή του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι (2011), με την παρέμβαση του διεθνούς συνασπισμού υπό το ΝΑΤΟ, η Λιβύη βυθίζεται και πάλι στο χάος ενός πολέμου. Για την ακρίβεια ποτέ δεν βγήκε από αυτό…
Τα τελευταία 24ωρα οι δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ηγέτη της ανατολικής Λιβύης, εξαπέλυσαν μια επίθεση για την κατάληψη της Τρίπολης, της πρωτεύουσας της χώρας και έδρας της κυβέρνησης “εθνικής ενότητας” υπό τον πρωθυπουργό και αντίπαλό του Φαγέζ Αλ Σαράζ. Η εν λόγω κυβέρνηση, που έχει την υποστήριξη ισχυρών πολιτοφυλακών, έχει υπό τον έλεγχό της τη Δυτική Λιβύη και έχει αναγνωριστεί ως η νόμιμη κυβέρνηση από τη διεθνή κοινότητα. Αντίθετα δεν την αναγνωρίζουν οι αρχές της ανατολικής Λιβύης και κυρίως το κοινοβούλιο που εξελέγη το 2014 και το οποίο προήγαγε τον Χάφταρ σε στρατάρχη. Παρά την έκκληση του ΟΗΕ για «ανθρωπιστική εκεχειρία» ώστε να επιτραπεί η απομάκρυνση των αμάχων και των τραυματιών, οι σφοδρές μάχες έξω από την Τρίπολη συνεχίζονται και ήδη δεκάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή του.
Χωρισμένη στα δύο…
Αν και το ίδιο έτος, μετά από εκλογές, το Εθνικό Γενικό Κογκρέσο, στο οποίο είχε παραδοθεί η εξουσία μετά την ανατροπή Καντάφι, αντικαταστάθηκε από ένα κοινοβούλιο στο οποίο κυριαρχούσαν οι αντι-ισλαμιστές, ένας συνασπισμός παραστρατιωτικών οργανώσεων, η “Φατζρ Λίμπια” (“Αυγή της Λιβυης”), μετά από σφοδρές μάχες, καταλαμβάνει την Τρίπολη και επαναφέρει στη θέση του το Εθνικό Γενικό Κογκρέσο αναθέτοντας την εξουσία στον Αμπντάλα αλ Θένι. Οι δυνάμεις που είχαν εκλεγεί αυτοεξορίζονται στην ανατολική Λιβύη και έτσι η χώρα βρέθηκε με δύο αντίπαλες κυβερνήσεις και δύο κοινοβούλια. Τον Δεκέμβριο του 2015, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και των βουλευτών υπογράφουν στο Μαρόκο μια συμφωνία, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Σχηματίζεται έτσι μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας (ΚΕΕ) και τον Μάρτιο του 2016 ο πρωθυπουργός Φάγιεζ αλ Σάρατζ καταφέρνει να εγκατασταθεί στην Τρίπολη. Όμως στην ανατολική Λιβύη, η παράλληλη κυβέρνηση -που στηρίζεται από τον Χάφταρ- και το κοινοβούλιο δεν τον αναγνωρίζουν.
Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 2017, ξεκίνησαν οι επαφές των δύο πλευρών με στόχο την αναζήτηση μιας λύσης ώστε να βγει η χώρα από το χάος. Το σχέδιο που εξέταζαν οι Φάγεζ αλ-Σαράζ και Χαλίφα Χάφταρ ήταν η διοργάνωση εκλογών στο τέλος του 2018, όμως παρά τα βήματα που έγιναν τελική συμφωνία δεν επετεύχθη. Την ίδια περίοδο οι δυνάμεις του Χάφταρ ενισχύονται στην ανατολική Λιβύη. Μάλιστα τον Ιούνιο του 2018, ο στρατός του θέτει υπό “πλήρη έλεγχο” την περιοχή που ονομάζεται “Πετρελαϊκή Ημισέληνος”, στην βορειοανατολική Λιβύη, και καταλαμβάνει την Ντέρνα, το προπύργιο των ακραίων ισλαμιστών και μοναδική πόλη του ανατολικού τμήματος που δεν βρισκόταν υπό τον έλεγχό του. Στις αρχές του 2019 ο Χάφταρ ξεκινα και την επιχείρηση για την κατάληψη της νότιας Λιβύης. Οι δυνάμεις του προελαύνουν και καταλαμβάνουν την βασική πόλη Σέμπχα και την Αλ Σαράρ, μια από τις σημαντικότερες πετρελαϊκές περιοχές της χώρας. Στις αρχές Απριλίου ήρθε και η ώρα για την κατάληψη της Τρίπολης. Η επιχείρηση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Ο Χάφταρ αποτελεί “μαύρο πρόβατο” για τους ισλαμιστές της Λιβύης. Ο πρώτος του στόχος ήταν οι ισλαμιστικές και τζιχαντιστικές ομάδες στη Βεγγάζη, την “πρωτεύουσα” της Ανατολικής Λιβύης. Γύρω του συγκεντρώθηκαν ωστόσο πολλοί αξιωματικοί και εντάχθηκαν στην παραστρατιωτική του δύναμη, με την ονομασία Λιβυκός Εθνικός Στρατός (ΛΕΣ), η οποία έχει σημειώσει μεγάλες νίκες. Στη Βεγγάζη ο Χάφταρ αποτελεί έναν ήρωα, καθώς πρωταγωνίστησε στην εξέγερση εναντίον του Καντάφι. Ωστόσο, τέσσερις δεκαετίες νωρίτερα αυτός ο στρατιώτης που είχε εκπαιδευτεί στην πρώην ΕΣΣΔ συμμετείχε στο πραξικόπημα του 1969 που ανέτρεψε τη μοναρχία του Σενούσι και οδήγησε στην εξουσία τον Καντάφι. Συμμετείχε ακόμη στον πόλεμο μεταξύ Λιβύης και Τσαντ (1978-1987) ως επικεφαλής μιας μονάδας του στρατού, όμως αιχμαλωτίστηκε στην Ουάντι Ντουμ στα σύνορα με το Τσαντ. Τότε ο Καντάφι τον αποκήρυξε ισχυριζόμενος ότι ο στρατηγός δεν ανήκει στον στρατό του.
Τελικά οι Αμερικανοί απελευθερώνουν τον Χάφταρ σε μια επιχείρηση η οποία εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο ακόμη και σήμερα και του προσφέρουν πολιτικό άσυλο στις ΗΠΑ, όπου εντάσσεται στο κίνημα της λιβυκής αντιπολίτευσης. Οι αντίπαλοί του στην Τρίπολη κάνουν τα πάντα για να του υπενθυμίσουν το επεισόδιο αυτό, ονομάζοντας «Ουάντι Ντουμ 2» την επιχείρησή τους για την απώθηση της στρατιωτικής δύναμής του. Ο Χαφτάρ επέστρεψε στην Λιβύη μετά από 20 χρόνια στην εξορία, τον Μάρτιο του 2011 και λίγο μετά την πτώση του Καντάφι 150 αξιωματικοί του στρατού τον κήρυξαν επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων, ένας τίτλος που ποτέ δεν επισημοποιήθηκε. Σύμφωνα με τους επικριτές του, ο Χάφταρ οφείλει τις στρατιωτικές του επιτυχίες στη στήριξη ξένων κρατών, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Γαλλία ή και η Σαουδική Αραβία.
