Οι καπνοβιομηχανίες… «ατμίζουν» την ΕΕ

Στις 12 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταχώρισε μια «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών» με τίτλο «Ας ζητήσουμε εξυπνότερη νομοθεσία για το άτμισμα!».

Στόχος της πρωτοβουλίας, σύμφωνα με την περιληπτική εκδοχή που έδωσε στη δημοσιότητα η Επιτροπή, είναι «να θεσπίσει ειδική νομοθεσία, η οποία διαχωρίζει σαφώς τα προϊόντα ατμίσματος από τα προϊόντα καπνού και τα φαρμακευτικά προϊόντα». Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας καλούν την Επιτροπή, που συμπληρώνοντας την οδηγία του 2014 για τα καπνικά προϊόντα έθεσε περιοριστικούς κανονισμους για τα προϊόντα ατμίσματος, να εξασφαλίσει «νέα νομοθεσία (σσ. για τα προϊόντα ατμίσματος) βασιζόμενη στην υποχρεωτική συμμόρφωση με αξιόπιστα πρότυπα ποιότητας των προϊόντων, ασφάλειας και κατασκευής, καθώς και με υπεύθυνες πρακτικές εμπορικής προώθησης που εξασφαλίζουν την προστασία των νέων».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρίνισε ότι καταχωρεί την πρωτοβουλία μόνο ως προς «το νομικά παραδεκτό της πρότασης» και ότι «κατά το παρόν στάδιο, η Επιτροπή δεν αναλύει την ουσία της πρότασης». Σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία της ΕΕ, από τις 20 Φεβρουαρίου ξεκίνησε η δωδεκάμηνη συγκέντρωση υπογραφών υποστήριξης της πρωτοβουλίας και αν συγκεντρώσει ένα εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης από τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να αντιδράσει εντός τριών μηνών, είτε θετικά, είτε όχι.

Το νόμιμο και το ηθικό

«Οι προϋποθέσεις για το παραδεκτό μιας πρωτοβουλίας είναι ότι η προτεινόμενη δράση δεν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής να υποβάλλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης, ότι δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη και ότι δεν αντίκειται με προφανή τρόπο στις αξίες της Ένωσης» προσθέτει η Επιτροπή. Αυτή η τελευταία επισήμανση είναι σημαντική, διότι, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Politico, η εν λόγω πρωτοβουλία και η καμπάνια που την ακολουθεί, χρηματοδοτήθηκε με 10.000 ευρώ από την Imperial Brands, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες καπνού παγκοσμίως, ενώ, τα άτομα που αναφέρονται στην πρωτοβουλία περιλαμβάνουν τον επικεφαλής του τμήματος της Imperial Brands για τις υποθέσεις που αφορούν τις σχέσεις της εταιρείας με την ΕΕ Imperial Brands, καθώς και εκπροσώπους ομάδων πίεσης της ατμικής βιομηχανίας από διάφορες χώρες.

Πιο απλά, τα παραπάνω σημαίνουν, ότι λομπίστες της καπνοβιομηχανίας – η οποία είναι ταυτόχρονα πλέον και ατμο-βιομηχανία – πιέζουν ώστε το άτμισμα να εξαιρεθεί των απαγορεύσεων που ακολουθούν το κάπνισμα. Ο λόγος είναι απλός: Καθώς οι κανονισμοί της ΕΕ συμπιέζουν τις πωλήσεις τσιγάρων, άρα και την κερδοφορία του κλάδου, οι καπνοβιομηχανίες επεκτείνονται σε ατμικά προϊόντα καταβάλλοντας τεράστιες προσπάθειες για να αποφύγουν την απαγορευτική «μοίρα» του παραδοσιακού καπνίσματος. Η πρωτοβουλία αυτή λοιπόν, η οποία απαιτεί χαλαρότερους ελέγχους στα ατμικά προϊόντα, αποτελεί μέρος αυτής της προσπάθειας.

Το δημοσίευμα αναφέρει ότι στην πρωτοβουλία περιλαμβάνονται τα ονόματα των Ντάστιν Ντάλμαν (Dustin Dahlmann) και Μόζε Τζιακομέλο (Mosè Giacomello), εκπροσώπων των γερμανικών και ιταλικών καπνοβιομηχανικών ομοσπονδιών και του Βαλέριο Φορκόνι (Valerio Forconi), επικεφαλής του τμήματος εταιρικών υποθέσεων της ΕΕ και εγγεγραμμένου λομπίστα της Imperial Brands.

Ο Φορκόνι δήλωσε ότι η Imperial υποστηρίζει τον «ακτιβισμό από τα κάτω» με τη χρηματοδότηση της καμπάνιας και ότι τα άτομα της πρωτοβουλίας ενεργούν με προσωπική ευθύνη. Ωστόσο, το Observatory Corporate Europe, μια ομάδα παρακολούθησης των επιχειρηματικών λόμπι στην ΕΕ, θεωρεί την πρωτοβουλία ως μια «βάναυση» παραβίαση του συστήματος. Η συμμετοχή ατόμων με άμεσους δεσμούς με τις βιομηχανίες καπνού και ατμικών προϊόντων στην εν λόγω πρωτοβουλία την υποβιβάζει στο επίπεδο του παραλογισμού, λέει ο Ολιβιέ Χεντεμαν (Olivier Hoedeman), ερευνητής στο OCE. «Η Imperial Brands έχει κατοχυρωμένα εμπορικά συμφέροντα να αποκλείσει τα ατμικά προϊόντα από την κοινοτική οδηγία για τα προϊόντα καπνού και καταχράται ένα δημοκρατικό εργαλείο για τη συμμετοχή των πολιτών ώστε να τα εξυπηρετήσει» ανέφερε.

Το Politico γράφει ότι η Imperial Brands (πρώην Imperial Tobacco Group που παράγει τα τσιγάρα Gauloises και τα πούρα Montecristo) επεκτάθηκε στον ατμικό κλάδο μέσω της θυγατρικής Fontem Ventures, η οποία προωθεί τη μάρκα Blu. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία είναι οι δύο μεγαλύτερες αγορές της, ενώ η εταιρεία πουλά τα προϊόντα της επίσης στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία. Για τον Φορκόνι όμως, αυτή η «λαϊκή», όπως την αποκαλεί, πρωτοβουλία προσπαθεί να «φωτίσει» τον «παραλογισμό του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου».

 Αλλαγή τακτικής

H καμπάνια υποστηρίζει ότι η Επιτροπή πρέπει να καταρτίσει μια πολιτική που να εξασφαλίζει την «πρόσβαση σε λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις χωρίς καπνό», μέσω «ειδικής νομοθεσίας που να βασίζεται σε τεκμήρια». Αν και οι πάντες καταλαβαίνουν ότι από πίσω κρύβονται οι Big Tobacco  (σσ. μεγαλύτερες καπνοβιομηχανίες του κόσμου: Philip Morris International, British American Tobacco, Imperial Brands, Japan Tobacco International, China Tobacco), ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι, ενώ οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να ξεκινήσουν «πρωτοβουλίες πολιτών», δεν υπάρχει κανένας κανόνας που να απαγορεύει στους υπαλλήλους τους να το κάνουν με την προσωπική τους ιδιότητα.

Το δημοσίευμα θυμίζει ότι από την δεκαετία του 1950, οι καπνοβιομηχανίες προέβαλαν εμφατικά τον ισχυρισμό περί επιστημονικής «αβεβαιότητας» και προσπάθησαν σκληρά να υποβαθμίσουν της σχέση μεταξύ του καπνίσματος και του καρκίνου του πνεύμονα, καθώς  και της νικοτίνης με τον εθισμό. Με το άτμισμα, αλλάζουν την τακτική τους. Όλες οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες γυρίζουν προς το άτμισμα, όπως η Altria (μητρική εταιρεία της Philip Morris), η British American Tobacco και η Japan International Tobacco. Παράλληλα, χρησιμοποιούν πλέον επιχειρήματα που άπτονται της δημόσιας υγείας για να τεκμηριώσουν την υπόθεση ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι «λιγότερο επιβλαβή» από τα παραδοσιακά.

Επιστημονική «αμηχανία»

Αρκετές επιστημονικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το άτμισμα είναι λιγότερο επιβλαβές από το παραδοσιακό κάπνισμα. Ωστόσο, υπάρχουν και μελέτες που διαπιστώνουν πως είναι εξίσου επικίνδυνο, ενώ ερευνητές αλλά και αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαίου Επιτρόπου Υγείας, Βίτενις Αντριουκάιτις(Vytenis Andriukaitis), καλούν τον κόσμο να είναι προσεκτικός.

Η καπνοβιομηχανία ενισχύει την επιχειρηματολογία της παραπέμποντας σε μια έκθεση του 2015 της Public Health England, η οποία διαπίστωσε ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι «περίπου 95% ασφαλέστερα» από τα παραδοσιακά. «Ο αριθμός αυτός δεν έχει καμία αξιοπιστία», δήλωσε ο Μάρτιν Μακ Κι (Martin McKee), καθηγητής δημόσιας υγείας στο London School of Hygiene and Tropical Medicine, ο οποίος αμφισβητεί τη μεθοδολογία της αγγλικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας, που έχει εγκρίνει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. «Η Αγγλία είναι εντελώς εκτός σύνδεσης με τον υπόλοιπο κόσμο» συμπλήρωσε. Σημειώνεται πως η Αυστραλία και η Σιγκαπούρη έχουν απαγορεύσει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και οι ΗΠΑ κυνηγούν όλα τα σχετικά αρωματικά  προϊόντα, επικαλούμενες ότι απευθύνονται σε ανήλικους. 

«Το άτμισμα μπορεί να μην φέρει τον ίδιο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα όπως το κάπνισμα, αλλά υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις καρδιαγγειακές παθήσεις γι’ αυτό νομίζω ότι πρέπει να υιοθετηθεί η αρχή της προφύλαξης» λέει ο Μακ Κι. Μια εναλλακτική λύση, συμπληρώνει, θα ήταν η νομοθετική ρύθμιση των ηλεκτρονικών τσιγάρων ως φαρμάκων, εάν αποδειχθεί ότι θα μπορούσαν να αποτοξινώσουν πλήρως τους καπνιστές από την νικοτίνη.

Η βιομηχανία αντιδρά σε αυτό καθώς θα σήμαινε πολύ αυστηρότερο ρυθμιστικό έλεγχο. Η Πρωτοβουλία δηλώνει ότι το άτμισμα πρέπει να εξετάζεται χωριστά από τα φαρμακευτικά προϊόντα.  Με τα 10.000 ευρώ της Imperial στήθηκε ήδη η ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας, ενώ ανέθεσε σε συμβουλευτική εταιρεία να εκπονήσει στρατηγικές προώθησης του ατμίσματος. Η ίδια αναφέρει σε έκθεσή της, ότι δαπάνησε περισσότερα από 700 εκατομμύρια αγγλικές λίρες επενδύοντας σε προϊόντα επόμενης γενιάς. Τα λεφτά λοιπόν είναι πολλά. Η επιστήμη δεν έχει καταλήξει. Το ερώτημα είναι πλέον τι θα πράξει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μοίρασε το άρθρο!