Λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο του Αισχύλου, γράφει ο διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος Ωραιοκάστρου Παύλος Παπαδόπουλος.
Καθώς το καλοκαίρι έχει μπει για τα καλά και η παρουσίαση έργων αρχαίου δράματος είναι σε έξαρση στα διάφορα αρχαία θέατρα, θα σας παρουσιάσω ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα ενός από τους τρεις μεγάλους τραγικούς ποιητές: Του Αισχύλου του γιου του Ευφορίωνα…
Ο Αισχύλος θεωρείται από πολλούς μελετητές ο πατέρας της τραγωδίας. Ο ποιητής γεννήθηκε το 524/5 στην Ελευσίνα, η γέννηση του στην περιοχή της Ελευσίνας προκάλεσε εκτενείς συζητήσεις σχετικές με τη συμμετοχή και τη μύηση του στα μυστήρια. Πατέρας του Αισχύλου ήταν ο ευγενής γαιοκτήμονας Ευφορίωνας, του γένους των Κοδριδών. Ο Ευφορίωνας ήταν εύπορος και σίγουρα παρείχε καλή παιδεία στον Αισχύλο.
Σε νεαρή ηλικία ο αθηναίος ποιητής έζησε την κατάλυση της τυραννίας των Πεισιστρατίδων. Η πόλη της Αθήνας (η οποία πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι είχε από καιρό περιλάβει στην επικράτειά της ολόκληρη την Αττική, συμπεριλαμβανομένης και της Ελευσίνας) ήταν πάνω από είκοσι χρόνια υπό την εξουσία πρώτα του Πεισίστρατου και έπειτα, μετά το θάνατό του, το528/7 π.Χ., του γιου του Ιππία1. Οι Πεισιτρατίδες ήταν όμως αυτοί οι οποίοι καθιέρωσαν τους δραματικούς αγώνες κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εορτών.
Ο μεγάλος τραγικός ποιητής, επίσης, πολέμησε κατά τους περσικούς πολέμους, ενώ γενικά έζησε σε μία εποχή που έγιναν σοβαρά πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα. Ο Αισχύλος ανήκει στην ένδοξη γενιά των Αθηναίων, οι οποίοι δύο φορές απώθησαν τα πολυάριθμα στρατεύματα των Περσών2. Η νίκη κατά των Περσών υπήρξε το ξεκίνημα της χρυσής εποχής των Αθηνών. Ο Lesky εγγράφει την προσωπικότητα του Αισχύλου στο περιβάλλον εντός του οποίου διαμορφώθηκε αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στην ιστορική συγκυρία των περσικών πολέμων, της νίκης κατά των Περσών και των επικρατούντων αισθημάτων στην Αθήνα3. Η δραματουργία του Αισχύλου συντελέστηκε κατά την περίοδο των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη και του Εφιάλτη, οπότε και έλαβε χώρα η εμπέδωση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα.
Αργότερα ταξίδεψε στη Σικελία, όπου ο τύραννος των Συρακουσών Ιέρων ίδρυσε την Αίτνα, ύστερα από πρόσκληση του Ιέρωνα. Εκεί ο Αισχύλος δίδαξε τους Πέρσες ύστερα από απαίτηση του Ιέρωνα. Στη Σικελία ο ποιητής μετέβη δύο φορές, την πρώτη φορά στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα, όπου συνέγραψε το έργο Αίτναιες, με αφορμή την ίδρυση της πόλης Αίτνας από τον Ιέρωνα και τη δεύτερη φορά το 456/65. Ο Αισχύλος πέθανε στη Γέλα της Σικελίας το 456/5 π.Χ., θύμα ενός παράδοξου ατυχήματος, όπως μαρτυρεί η παράδοση, ο ποιητής σκοτώθηκε από ένα καύκαλο χελώνας που άφησε από τα νύχια του ένας αετός πετώντας πάνω από το κεφάλι του. Ο τάφος έγινε προσκύνημα και οι συμπολίτες του θέσπισαν νόμο, σύμφωνα με τον οποίο μπορούσε να συμμετάσχει όποιος ήθελε σε διαγωνισμό με τα έργα του Αισχύλου4.
Σε ηλικία 26 ετών, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο Αισχύλος συνέθεσε την πρώτη τραγωδία. Όπως προαναφέρθηκε θεωρήθηκε ο δημιουργός της τραγωδίας, έγραψε 73 ή 90 δράματα και κέρδισε 13 νίκες στους δραματικούς αγώνες. Από το έργο του ποιητή σώζονται επτά ολόκληρες τραγωδίες και αρκετά αποσπάσματα από άλλα έργα του. Πρώτη συμμετοχή του Αισχύλου στους τραγικούς αγώνες υπήρξε το 499/6 π.Χ., ενώ την πέτυχε πρώτη νίκη του το 484 π.Χ. Το πρώτο βραβείο ο Αισχύλος το κέρδισε 28 φορές. Με το έργο του Αισχύλου σηματοδοτείται μετάβαση της τραγωδίας από την αρχαϊκή στην κλασική εποχή.
Η δημοκρατική Αθήνα και πιο συγκεκριμένα ο δήμος των Αθηναίων αποτελούσε εν μέρει το θέμα των δραματικών αυτών παραστάσεων. Οπωσδήποτε όμως ήταν ο παραγγελιοδότης, ο παραλήπτης και ο θεατής, αυτής της πρώτης στην ιστορία και ανεπανάληπτης δημιουργίας5. Το μυθικό Άργος που ήταν η πηγή έμπνευσης του Αισχύλου αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη με την εποχή του Αθήνα. Ο Αισχύλος προχώρησε σε αρκετές καινοτομίες όσον αφορά τη δραματουργική σύνθεση. Ο ποιητής μείωσε τα χορικά καθώς και τη σύνθεση του Χορού και αύξησε το διάλογο. Προσέθεσε επίσης σκηνικές μηχανές, το δεύτερο ηθοποιό και καθιέρωσε τέλος την τριλογία.
Πηγές:
1) ΑΔΡΙΑΝΟΥ Ε., ΞΙΦΑΡΑ Π., Αρχαίο ελληνικό θέατρο, ο δραματικός λόγος από τον Αισχύλο ως το Μένανδρο, εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 2001
2) Ιστορία των Ελλήνων, κλασική εποχή τ.3, εκδ. Δομή, Αθήνα 2004
3) SAID S., κ.α., Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας τ.1, μετάφρ. Γ. Ξανθάκη-Δ.Τσιλιβέρδη-Β. Πόθου, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2001
4) SCHULLER W., Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, μετάφρ. Α Καμαρά-Χ.Κοκκινά, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2001
5) SOMMERSTEIN A., Η ζωή και το έργο του Αισχύλου, μετάφρ. Π. Πολυκάρπου, εκδ. Guttenberg, Αθήνα 2017
Παύλος Παπαδόπουλος, Ανώτερος Αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών.
