Η εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένει ένα από τα πιο καθοριστικά γεγονότα της σύγχρονης Ελλάδας. Πριν ακόμη ηχήσει ο θόρυβος των τανκς και πριν χαραχτούν στη συλλογική μνήμη οι εικόνες της 17ης Νοεμβρίου, οι εφημερίδες της εποχής κατέγραφαν τον παλμό μιας κοινωνίας που «έβραζε». Στις σελίδες της ιστορικής εφημερίδας «Μακεδονίας» αποτυπώνεται ο χτύπος μιας εποχής που άλλαζε: φοιτητές που συγκεντρώνονται, συνθήματα που δυναμώνουν, μια νεολαία που αποφασίζει να σταθεί απέναντι στη δικτατορία. Από τις 14 έως τις 17 Νοεμβρίου 1973, η εφημερίδα καταγράφει βήμα προς βήμα την κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα
ΓΡΑΦΕΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΡΜΑΡΑ
14 Nοεμβρίου 1973: «Συγκεντρώσεις φοιτητών της εμπορικής και του πολυτεχνείου»
Η «Μακεδονία» της 14ης Νοεμβρίου κυκλοφορεί με πρωτοσέλιδο «Συγκεντρώσεις φοιτητών της εμπορικής και του πολυτεχνείου – Πανό με αντιαμερικανικά συνθήματα και υπέρ της ελευθερίας». Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι φοιτητές διαδηλώνουν με πανό με αντιαμερικανικά συνθήματα και «υπέρ της ελευθερίας», δείχνοντας ότι το κίνημα έχει ήδη λάβει πολιτικό χαρακτήρα με σαφή αντιδικτατορική στόχευση. Η εφημερίδα σημειώνει ότι η νεολαία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή με την έκφραση «Νέαι συγκεντρώσεις αναμορφώνονται αποσπάσματι», περιγράφοντας ότι ομάδες φοιτητών ξεπηδούν συνεχώς από διάφορες σχολές και ενώνονται σε μεγαλύτερα μπλοκ διαδηλωτών.
15 Νοεμβρίου 1973: «Πολυπληθείς συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις φοιτητών εις τας Αθήνας»
Η εφημερίδα της 15ης Νοεμβρίου καταγράφει ένα κλίμα ολοένα και πιο τεταμένο. Με τον κεντρικό τίτλο «Πολυπληθείς συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις φοιτητών εις τας Αθήνας», το πρωτοσέλιδο παρουσιάζει συνεχείς πορείες, συνελεύσεις και κινητοποιήσεις στις ανώτατες σχολές της χώρας. Στο ρεπορτάζ γίνεται αναφορά σε «εκρηυαν αντικυβερνητικά συνθήματα», ενώ σημειώνεται ότι «η αστυνομία παρηκολούθει, αλλά δεν επενέβη».
Η εφημερίδα υπογραμμίζει ότι φοιτητές «όλων σχεδόν των ανωτάτων σχολών» συμμετέχουν πλέον στις κινητοποιήσεις, ενώ οι συνελεύσεις και τα συντονιστικά συνεχίζονται αδιάκοπα. Οι διαδηλώσεις μέσα και έξω από τα αμφιθέατρα έχουν γίνει καθημερινότητα, με τους φοιτητές να εκδίδουν ανακοινώσεις και να μιλούν ανοιχτά για ελευθερίες και δημοκρατία. Το ρεπορτάζ μεταφέρει εικόνες από το κέντρο των Αθηνών, όπου πορείες και πανό διαδέχονται το ένα το άλλο, ενώ γίνεται λόγος για «έκρηξιν αντιδράσεων» που προκαλεί η πολιτική κατάσταση.
16 Νοεμβρίου 1973: «Για 3η μέρα το Πολυτεχνείο κατεχέται από σπουδαστάς»
Η ιστορικ΄γ «Μακεδονία» της 16ης Νοεμβρίου περιγράφει ένα κλίμα αυξανόμενης έντασης με κεντρικός τίτλος «Για 3η μέρα το Πολυτεχνείο κατεχέται από σπουδαστάς» και αποτυπώνει την αποφασιστικότητα και τη μαζικότητα της φοιτητικής εξέγερσης. Στο κείμενο σημειώνεται ότι «εγγενεύθη ο σάλος εις την ανώτατην παιδείαν», φράση που υπογραμμίζει τη ραγδαία εξάπλωση του φαινομένου σε όλες τις σχολές και τα πανεπιστήμια της χώρας.
Η εφημερίδα αναφέρει επίσης ότι «και στην Πάτρα 800 φοιτηταί εκλείσθησαν εις το πανεπιστήμιον», επιβεβαιώνοντας ότι το φοιτητικό κίνημα έχει αποκτήσει ξεκάθαρο πανελλήνιο χαρακτήρα. Το ρεπορτάζ μεταφέρει εικόνες από το Μετσόβιο, όπου «χιλιάδες λαού συνεκεντρώθησαν γύρω από το Πολυτεχνείο». Οι συγκεντρώσεις χαρακτηρίζονται ως «σαφείς αντικυβερνητικές εκδηλώσεις», δείχνοντας πως πλέον δεν πρόκειται απλώς για μια φοιτητική κατάληψη, αλλά για μια μαζική λαϊκή διαμαρτυρία. Οι φωτογραφίες του πρωτοσέλιδου απεικονίζουν πυκνά πλήθη, υψωμένες σημαίες και πανό, ενώ γίνεται αναφορά στις συνεχείς ροές πολιτών που σπεύδουν να ενισχύσουν τους φοιτητές.
17 Νοεμβρίου 1973: «Εάωρη ‘Μάχη’ στην Αθήνα»
Η πρωτεύουσα έζησε μία από τις δραματικότερες νύχτες της νεότερης ιστορίας της, όπως καταγράφει και το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Μακεδονία» με τον τίτλο «Εάωρη ‘Μάχη’ στην Αθήνα». Τα γεγονότα λαμβάνουν πλέον «πρωτοφανή πολιτικήν μορφήν», ενώ η ένταση κορυφώνεται ώρα με την ώρα. Από νωρίς το απόγευμα, οι δρόμοι γύρω από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο μετατρέπονται σε πεδίο σφοδρών συγκρούσεων, με διαδηλωτές και δυνάμεις ασφαλείας να εμπλέκονται σε συνεχή επεισόδια.
Παρά την απουσία επίσημων ανακοινώσεων, κυκλοφορούν ήδη «ανεπιβεβαίωτοι φήμαι περί δύο νεκρών», ενώ η εφημερίδα σημειώνει ότι «δεκάδες οι τραυματισθέντες εκατέρωθεν». Οι δρόμοι της πόλης αντηχούν από «πυροβολισμούς, δακρυγόνα, ιπποδρομήματα», σε μια προσπάθεια των δυνάμεων ασφαλείας να διαλύσουν το πλήθος και να επαναφέρουν τον έλεγχο στο κέντρο.
Το Πολυτεχνείο σε κατάσταση πολιορκίας
Το Πολυτεχνείο, επίκεντρο των φοιτητικών κινητοποιήσεων, παραμένει όλη τη νύχτα υπό κατάληψη. «Και η Πολυτεχνική ετέληφθη υπό 2.000 φοιτητών», αναφέρει η «Μακεδονία», παρουσιάζοντας μια εικόνα πρωτοφανούς μαζικότητας και οργάνωσης. Οι φοιτητές έχουν υψώσει οδοφράγματα, ενώ από τα μεγάφωνα ακούγονται ανακοινώσεις «με καθαράς πολιτικάς θέσεις». Η παρουσία των αρχών είναι ασφυκτική. «Τεθωρακισμένοι εκύκλωσαν την νύκτα το Πολυτεχνείον», σημειώνει το ρεπορτάζ, περιγράφοντας μια εικόνα στρατιωτικής επιχειρήσεως στην καρδιά της πόλης.
Οι εξελίξεις προκαλούν άμεσες τοποθετήσεις από τους πολιτικούς αρχηγούς, οι οποίοι σύμφωνα με τη «Μακεδονία» «συμπαρίστανται οι ηγέται των κομμάτων». Στους δρόμους, χιλιάδες πολίτες έχουν συρρεύσει γύρω από το Πολυτεχνείο, στηρίζοντας τους φοιτητές και ενισχύοντας το κύμα αντίστασης. Οι φωτογραφίες του πρωτοσέλιδου αποτυπώνουν πλήθη με υψωμένες γροθιές, πανό και συνθήματα, μεταφέροντας το κλίμα αποφασιστικότητας αλλά και συγκίνησης που κυριαρχεί. Τα γεγονότα, όπως αποτυπώνονται στα φύλλα της «Μακεδονίας», καταδεικνύουν ότι η Αθήνα ζει έναν «εγκαινισμόν αιματηρών εκδηλώσεων» που σηματοδοτούν μια νέα, κρίσιμη φάση για την Ελλάδα.
18 Νοεμβρίου 1973: «Στρατιωτικός Νόμος – 5 οι νεκροί»
Η επομένη μέρα βρίσκει τη χώρα σε καθεστώς απόλυτης επιβολής. Με έκτακτο διάταγμα, η κυβέρνηση κηρύσσει Στρατιωτικό Νόμο σε όλη την επικράτεια, επιβάλλοντας αυστηρούς περιορισμούς κυκλοφορίας και απαγόρευση συναθροίσεων. Στους δρόμους της Αθήνας παραμένουν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ οι περιπολίες αυξάνονται σε όλη τη χώρα. Η «Μακεδονία» δημοσιεύει τις πρώτες επίσημες πληροφορίες για τον απολογισμό των συγκρούσεων. Σύμφωνα με την αστυνομία, πέντε άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και 202 έχουν τραυματιστεί.
Οι αρχές επιχειρούν να ελέγξουν την πληροφόρηση· χαρακτηριστικό είναι το σημείωμα της λογοκρισίας: «Απαγορεύεται η δημοσίευσις ανυπευθύνων πληροφοριών». Το ενημερωτικό τοπίο περιορίζεται δραστικά και κάθε ανακοίνωση περνά από αυστηρό έλεγχο. Παράλληλα, η κυβέρνηση δίνει τη δική της εκδοχή για τα γεγονότα της νύχτας. Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι συνεχίζεται η έρευνα για τους συλληφθέντες, ενώ ενισχύονται τα μέτρα ασφαλείας σε κομβικά σημεία της πρωτεύουσας.
Η «Μακεδονία» συνεχίζει τις επόμενες ημέρες να παρακολουθεί και να καταγράφει λεπτομερώς τις εξελίξεις γύρω από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Μέσα από καθημερινά φύλλα ενημερώνει για τον αυξημένο αριθμό θυμάτων, τους τραυματίες, τις συλλήψεις, τις πρώτες δίκες στα έκτακτα στρατοδικεία, καθώς και τις έρευνες των αρχών στο ίδρυμα. Το ρεπορτάζ μεταφέρει το συνεχές κλίμα έντασης και αβεβαιότητας, ενώ αποτυπώνει τις προσπάθειες της κυβέρνησης να επαναφέρει τον έλεγχο και τις αντιδράσεις της κοινωνίας. Μέσα από αυτές τις σελίδες, οι αναγνώστες παρακολουθούν την καθημερινή διάσταση μιας κρίσιμης ιστορικής στιγμής, που επηρεάζει βαθιά τη χώρα και την πολιτική ζωή, καταγράφοντας με ακρίβεια την πορεία των γεγονότων και το βάρος των επιπτώσεων του Στρατιωτικού Νόμου στην ελληνική κοινωνία.
