Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο προσπάθησαν να καταστείλουν την πώληση ανθρώπινων οργάνων για μεταμοσχεύσεις. Αλλά οι απελπισμένοι παραλήπτες, οι επίσης απελπισμένοι δωρητές που δέχονται τα χρήματα και οι πρωταγωνιστές του διεθνούς εγκλήματος έχουν διατηρήσει αυτήν την παράνομη βιομηχανία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.
Η «άνθηση» του συγκεκριμένου εμπορίου είναι τόσο μεγάλη, που ακόμη και στις αναπυγμένες ΗΠΑ, ικανός αριθμός συγγενών αποφεύγει την πανάκριβη ταφή των ανθρώπων του, παραχωρώντας έναντι ενός τιμήματος το άψυχο σώμα, σε εταιρείες που έχουν αναπτύξει τις δραστηριότητές τους στο ίντερνετ.
«Μετά από μερικά e-mails, ένας έμπορος ανθρωπίνων οργάνων πούλησε στον δημοσιογράφο του Reuters, Brian Grow, δύο κεφάλια και μια σπονδυλική στήλη. Η σπονδυλική στήλη προήλθε από έναν νεαρό άνδρα. Οι γονείς του ήταν τόσο φτωχοί που δεν μπορούσαν καν να τον θάψουν. Και λένε πως δεν γνώριζαν πως το σώμα του επρόκειτο να πωληθεί», ανέφερε το ρεπορτάζ του Reuters. Οι γονείς του ήταν τόσο φτωχοί που δεν μπορούσαν να τον θάψουν ή να τον αποτεφρώσουν. Έτσι αποφάσισαν να δωρίσουν τα όργανά του σε έναν οργανισμό που ονομάζεται «Restore Life USA». Ο οργανισμός πουλά σώματα που έχουν δωριστεί, είτε ολόκληρα, είτε όργανο – όργανο. Αποδέκτες είναι ερευνητές, πανεπιστήμια, ερευνητικές εγκαταστάσεις και άλλα.
Το ρεπορτάζ ολοκληρώνει με τη διαπίστωση ότι δεν παραβιάζονται νόμοι και ο έμπορος δεν διατρέχει κανέναν νομικό κίνδυνο, διότι ναι μεν είναι παράνομη η διακίνηση ανθρωπίνων οργάνων στις ΗΠΑ, ωστόσο κανείς νόμος δεν απαγορεύει την πώληση οργάνων που έχουν δωρηθεί για έρευνα.
«Μου υποσχέθηκαν 6000 δολάρια για τα νεφρά μου, αλλά έχω λάβει μόνο 1.250»
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δημοσίευσε πρόσφατα μια έκθεση στην οποία εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η εμπορία οργάνων παραμένει σε μεγάλο βαθμό ατιμώρητη. Ζήτησε δε αυξημένη διεθνή συνεργασία για την εξάρθρωση των εγκληματικών δικτύων τα οποία διακινούν τα ανθρώπινα όργανα από κράτη κυρίως της Ασίας, της Μέσης Ανατολής ή της Αφρικής, που μαστίζονται από τον πόλεμο, την αναγκαστική μετανάστευση, την καταστροφή οικογενειακών δομών και την οικονομική ανασφάλεια.
«Μου υποσχέθηκαν 6000 δολάρια για τα νεφρά μου, αλλά έχω λάβει μόνο 1.250. Έπρεπε να ζήσω την οικογένειά μου. Είχα χάσει κάθε ελπίδα να βρω δουλειά και ήθελα ένα κεφάλαιο για να ξεκινήσω κάτι δικό μου», δηλώνει ο 20χρονος Μοχάμαντ από το Ιράκ ο οποίος πούλησε τα νεφρά του στα αδίστακτα κυκλώματα εμπόρων οργάνων. Πολλοί Ιρακινοί έχουν πουλήσει τα νεφρά τους ή άλλα όργανα, τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ενώ και ο ΟΗΕ καταγράφει περιπτώσεις ιδιαίτερα στα στρατόπεδα προσφύγων όπου οι διακινητές προσεγγίζουν τα θύματά τους είτε δελεάζοντας τους με χρήματα είτε με ψευδείς υποσχέσεις για τη μεταφορά τους σε ασφαλέστερους προορισμούς. Δωροδοκούν μάλιστα επαγγελματίες της υγείας προκειμένου να προχωρήσουν στις παράνομες μεταμοσχεύσεις, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
«Είμαι από τη Συρία και μένω στην Τουρκία. Θα ήθελα να δώσω το λοβό των νεφρών και του ήπατος μου. Έχω ομάδα αίματος Α+. Δεν μιλάω τούρκικα. Δεν έχω φίλους Δεν έχω σπίτι ούτε δουλειά. Έχω μεγάλα προβλήματα. Είμαι υπό πίεση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να πάρω χρήματα για μένα παρά για να πουλήσω το σώμα μου», δήλωσε στη Γερμανική δημόσια τηλεόραση ο νεαρός Αχμέτ, που βρίσκεται στα σύνορα της Τουρκίας. Το ποσό που έχει συμφωνήσει για τη μεταμόσχευση είναι 12.500 δολάρια. Άγνωστο βέβαια είναι αν ποτέ ο Αχμέτ πάρει αυτά τα χρήματα. Και αυτό γιατί σπάνια οι διακινητές οργάνων τηρούν τις οικονομικές συμφωνίες τους. Τις περισσότερες φορές εξαναγκάζουν τους ανθρώπους να τους δώσουν τα όργανα τους ενώ όταν τους προτείνουν να τα αγοράσουν, την ώρα της πληρωμής είτε εξαφανίζονται και δεν τους πληρώνουν είτε δίνουν μικρότερο ποσό από αυτό που είχαν συμφωνήσει.
Ένα αρρωστημένο σύστημα κερδοσκοπεί αναζητώντας στους δρόμους του Καΐρουαπελπισμένους ανθρώπους που θα πουλούσαν τα όργανά τους για μια καλύτερη ζωή -συχνά με την ελπίδα να φτάσουν στην Ευρώπη.
Κανείς δεν μιλάει όμως ανοιχτά για αυτό το πρόβλημα στην Αίγυπτο. Όσοι το κάνουν, συχνά συκοφαντούνται ως ψεύτες. Πάντως δεν είναι μόνο οι συμμορίες που εποφθαλμιούν τα νεφρά ή το ήπαρ απελπισμένων και άπορων ανθρώπων. Ένα ολόκληρο σύμπλεγμα γιατρών, νοσοκομείων και μεσαζόντων συνθέτει τη δομή ενός εγκληματικού συστήματος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε χαρακτηρίσει την Αίγυπτο ως ένα από τα σταυροδρόμια του διεθνούς εμπορίου οργάνων. Τα θύματα είναι συχνά πρόσφυγες και μετανάστες από αφρικανικές χώρες.
«Κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι απέναντι στο σύστημα» λέει ο Μοχάμεντ Μεναλλά, διευθυντής της αιγυπτιακής οργάνωσης για τα δικαιώματα των προσφύγων Tadamon, στη Deutsche Welle. Ο ίδιος γνωρίζει το δίκτυο των μεσαζόντων, γιατρών και νοσοκομείων που εμπλέκονται. Στην Αίγυπτο απαγορεύεται μεν η πώληση οργάνων, ωστόσο επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις η δωρεά. Αυτό εκμεταλλεύονται τα εγκληματικά δίκτυα. Μεσάζοντες αναζητούν πρόθυμους δωρητές και τους παραπέμπουν στα νοσοκομεία. Τα θύματα είναι συνήθως μεταξύ 20 και 40 και ελπίζουν να λάβουν ως αντίτιμο από 5.000 έως 7.000 δολάρια. Οι δυνητικοί παραλήπτες -συνήθως πλούσιοι Άραβες του Κόλπου- απευθύνονται στα εμπλεκόμενα νοσοκομεία, τα οποία εν μέρει είναι και κρατικά. Στα χαρτιά γίνεται λόγος για δωρεά οργάνων και όχι για αγοραπωλησία. Τα μεγαλύτερο κέρδος αποκομίζουν οι γιατροί και διευθυντές των νοσοκομείων. Η αστυνομία κάνει ευκαιριακές έρευνες και ενίοτε συλλαμβάνει πιθανούς συνεργούς. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή συνεχίζεται και πάλι.
10.000 παράνομες μεταμοσχεύσεις κάθε χρόνο
Υπάρχουν όμως και εκείνες οι περιπτώσεις όπου τα θύματα δεν γνωρίζουν ότι τους αφαιρούνται τα όργανα. Πρόκειται εξάλλου για ευάλωτα άτομα, φτωχούς ή αστέγους που νοσηλεύονται για άλλο λόγο. «Τα μέλη αυτής της διαδικασίας σπάνια μπορούν να εντοπιστούν με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο αυτή τη στιγμή να γνωρίζουμε την πραγματική διάσταση της κάθε εγκληματικής ομάδας», επισημαίνουν ειδικοί της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.
Το σίγουρο είναι πως περίπου 10.000 παράνομες μεταμοσχεύσεις πραγματοποιούνται παγκόσμια κάθε χρόνο με όργανα που αποκτώνται από δότες οι οποίοι είτε εξαναγκάζονται είτε δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τις ολέθριες συνέπειες που θα έχει για τη ζωή τους η απόφασή τους αυτή. Πακιστάν, Ινδία, Ιράν, το Ιράκ, τις Φιλιππίνες είναι μερικές μόνο από τις χώρες στις οποίες οι παράνομες μεταμοσχεύσεις αποτελούν μία πραγματικότητα. Η Αίγυπτος κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις της θλιβερής λίστας του παγκόσμιου λαθρεμπορίου οργάνων.
Επειδή όμως η ζήτηση είναι αυτή που διαμορφώνει και την προσφορά, οι ευθύνες διαχέονται και στις χώρες της Ευρώπης που γίνονται «δέκτες» των παράνομα μεταμοσχευθέντων οργάνων. Το 10% των οργάνων που μεταμοσχεύονται παγκοσμίως, όπως αναφέρει έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, προέρχεται από μία μεγάλη «μαύρη αγορά» που δεν γνωρίζει ηθικούς φραγμούς και βεβαίως δεν έχει σύνορα.
Στην ταινία που ακολουθεί, η People and Power διερευνά ένα δίκτυο παράνομων συναλλαγών οργάνων στο Κοσσυφοπέδιο, την Τουρκία και το Ισραήλ και προσπαθεί να ανακαλύψει πως οι Αρχές παλεύουν να σταματήσουν το έγκλημα.
