Σήμερα ζουν στη Ελλάδα περίπου 3.300 ασυνόδευτα ανήλικα, εκ των οποίων το 93,6% είναι αγόρια, ενώ το 8,2% είναι κάτω των 14 ετών, σύμφωνα με τα στοιχειά του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ). Τα περισσότερα ασυνόδευτα προέρχονται από το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και τη Συρία. Από αυτά τα παιδιά μόλις τα 1.191 βρίσκονται σε δομές φιλοξενίας μακράς και βραχείας διαμονής. Τα υπόλοιπα 2.241 περιμένουν σε λίστα αναμονής για να φιλοξενηθούν σε κάποια οργανωμένη δομή. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΕΚΚΑ τον Αύγουστο του 2018, 138 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονταν σε αστυνομικά τμήματα ανά τη χώρα, 306 εντός των hotspots μαζί με άγνωστους ενηλίκους, 159 έμεναν

σε ανοικτά κέντρα φιλοξενίας και 256 σε συγκεκριμένες «safe zones». Επιπλέον, 404 είχαν μεταφερθεί σε «επείγουσες θέσεις φιλοξενίας», δηλαδή σε ξενοδοχεία, όπου δεν λαμβάνουν την στήριξη και την βοήθεια που χρειάζονταν. Σημειώνεται, ότι οι δομές φιλοξενίας ανηλίκων που βρίσκονται σε λειτουργία είναι 53, συνολικής δυναμικότητας 1.175 θέσεων. Από αυτές οι 28 βρίσκονται στην Αττική, εννιά στη Λέσβο, τέσσερις στην Κεντρική Μακεδονία, ενώ οι υπόλοιπες σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Παράλληλα, ο συνολικός αριθμός θέσεων σε δομές φιλοξενίας και διαμερίσματα δεν φαίνεται να έχει αυξηθεί ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, καθώς τον Νοέμβριο του 2017 έφταναν τις 1.130 και τον Αύγουστο του 2018 τις 1.191.

Tο προσωπικό των ξενώνων ανέφερε ότι πολλά ασυνόδευτα παιδιά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το άγχος ή το θυμό που απορρέει από την αβεβαιότητα και το φόβο για το μέλλον τους, καθώς και αισθήματα απελπισίας και μοναξιάς μετά τον αποχωρισμό από τις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Στην αύξηση της ψυχοκοινωνικής πίεσης των παιδιών συμβάλλουν επίσης –άμεσα ή έμμεσα- οι συνθήκες στις οποίες βρέθηκαν μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα, όπως οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου και η επακόλουθη κατάσταση αδράνειας στην οποία περιέρχονται, οι αντιφατικές πληροφορίες που λαμβάνουν σχετικά με τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου, η απουσία ενός ατόμου (ενός επιτρόπου, για παράδειγμα) για να τα συμβουλεύσει και να τους παρέχει συνεχή στήριξη κατά την παραμονή τους στην Ελλάδα, το άγχος της συγκατοίκησης με έως και 30 άλλα παιδιά στους ξενώνες, οι περιορισμένες ευκαιρίες αυτονομίας (συχνά, για παράδειγμα, δεν έχουν καθόλου χρήματα), οι περιορισμένες ευκαιρίες πρόσβασης σε κατάλληλη εκπαίδευση ή επαγγελματική κατάρτιση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντιμετώπιση διακριτικής μεταχείρισης. «Τα παιδιά αυτά υφίστανται παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους εντός των συνόρων μας, που μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες για την ψυχική τους υγεία και ανάπτυξη. Οι παραβιάσεις προκύπτουν από τις πρακτικές κράτησης αντί για την παροχή προστασίας

της κοινωνικής πρόνοιας, από την έλλειψη ή την αναποτελεσματικότητα των διαδικασιών κηδεμονίας και επανένωσης των οικογενειών, καθώς και τις ταπεινωτικές μεθόδους εκτίμησης της ηλικίας», ανέφερε η Ρεγκίνα Γιένσντοτιρ, επικεφαλής του Τμήματος Δικαιωμάτων των Παιδιών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην τοποθέτησή της κατά την ετήσια διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών για τα παιδιά (ENOC). Σημειώνεται, ότι η Στρατηγική του ΣτΕ για τα δικαιώματα του παιδιού (2016-21), το Σχέδιο Δράσης για την προστασία των παιδιών προσφύγων ή μεταναστών στην Ευρώπη (2017-2019) και άλλα μέσα που διαθέτει το Συμβούλιο της Ευρώπης επικεντρώνονται στα πρότυπα για την κηδεμονία, για την εκτίμηση ηλικίας, καθώς και στην ανάπτυξη εργαλείων πολιτικής για το μέλλον (life projects) των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών, στην παροχή φιλικών προς τα παιδιά πληροφοριών, την εξασφάλιση αποτελεσματικής προστασίας και την ενίσχυση της ένταξης των παιδιών που θα παραμείνουν στην Ευρώπη μέσω της παροχής εκπαίδευσης, κατάρτισης και ευκαιριών συμμετοχής στην κοινωνία. Στην παρέμβασή της η κ. Γιένσντοτιρ τόνισε επίσης ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης προσπαθεί να υποστηρίζει τα κράτη-μέλη του, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα του παιδιού θα τηρούνται χωρίς καμία διάκριση λόγω του μεταναστευτικού ή άλλου καθεστώτος των γονέων τους.

Tα Παιδικά Χωριά SOS από τα τέλη του 2015 ανταποκρίθηκαν στην προσφυγική κρίση παρέχοντας ψυχοκοινωνική βοήθεια σε παιδιά και οικογένειες προσφύγων τόσο σε κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα όσο και στη Λέσβο. «Με ομάδα που δημιουργήθηκε αποκλειστικά για την αντιμετώπιση κρίσεων-επειγόντων συνθηκών υποστηρίξαμε ασυνόδευτα και συνοδευόμενα παιδιά και τις οικογένειές τους προσφέροντας φιλοξενία, ψυχολογική στήριξη, άμεση υλική βοήθεια σε είδη πρώτης ανάγκης, εκπαίδευση, υπηρεσίες αντιμετώπισης άγχους κ.ά.», αναφέρει η Έλσα Σταθοπούλου, διευθύντρια Marketing και Εύρεσης Πόρων στα παιδικά χωριά SOS. Οι ξενώνες ξεκίνησαν τη λειτουργία τους το Μάρτιο του 2016 σε διαφορετικά σημεία στη χώρα. Ο χρόνος λειτουργίας κάθε ξενώνα προσαρμόζεται αναλόγως των αναγκών και της οικονομικής δυνατότητας του Σωματείου, ενώ σε κάθε ξενώνα φιλοξενείται διαφορετικός αριθμός παιδιών ηλικίας  5-17 ετών σε κατανομή ανάλογα με το φύλο τους, με γνώμονα τη δυναμική του ξενώνα. Κύριος στόχος είναι μέσα από την αγάπη και την αποδοχή, να

επουλωθούν συναισθηματικά τραύματα και να μάθουν τα παιδιά να εμπιστεύονται και να πιστεύουν στον εαυτό τους και τους άλλους. «Εξειδικευμένη ομάδα υποστηρίζει την ομαλή κοινωνική ένταξη των παιδιών, η οποία περιλαμβάνει κάθε απαραίτητη υπηρεσία προστασίας και ενσωμάτωσης. Όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση και ενισχυτική διδασκαλία, υπηρεσίες υγείας, νομική στήριξη και ψυχολογική υποστήριξη», προσθέτει η κυρία Σαθοπούλου. Σχετικά με τη χρηματοδότηση ανέφερε ότι υπάρχουν ευρωπαϊκοί και μη μηχανισμοί που υποστηρίζουν τα διαφορετικά πεδία δράσης. «Στα Παιδικά Χωριά SOS αξιοποιούμε για τα συγκεκριμένα προγράμματα ένα συνδυασμό από ιδιωτικούς πόρους και εθνικά κονδύλια». Ωστώσο τονίζει ότι δεν υπάρχουν πολλοί εθελοντές, καθώς η επιστημονική ομάδα που δραστηριοποιείται αποτελείται από εξειδικευμένους επαγγελματικές που καλύπτουν όλο το φάσμα των αναγκών. «Λόγω της ιδιαιτερότητας των αναγκών αυτών αλλά και της εντατικής φροντίδας που απαιτεί το πρόγραμμα η πλειοψηφία των υπηρεσιών καλύπτεται από έμμισθο εξειδικευμένο προσωπικό», κατέληξε η κυρία Σταθοπούλου.