Η μάχη της Χαιρώνειας και η επικράτηση του Φιλίππου στον Ελλαδικό χώρο.
Γράφει ο Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος Ωραιοκάστρου Παύλος Παπαδόπουλος.
Ο Αμφικτιονικός πόλεμος είχε τελειώσει. Πιθανότατα όσα είχαν συμβεί να είχαν γίνει με υποκίνηση του Φιλίππου. Με δάκτυλο του βασιλιά της Μακεδονίας , οι Αμφισσέοι είχαν κατηγορήσει τους Αθηναίους για ιεροσυλία και ο ρήτορας Αισχύνης τους Αμφισσέους ότι καλλιεργούσαν τα κτήματα του Μαντείου των Δελφών. Η Αμφικτιονία τελικά κατηγόρησε τους Αμφισσαίους Λόκρους ως ιερόσυλους, και ανέθεσε στο Φίλιππο τη διεξαγωγή πολέμου. Η Άμφισσα καταλήφθηκε και ο πόλεμος φαινομενικά τελείωσε. Ένας πόλεμος έκλεινε, όμως μια τελική αναμέτρηση άνοιγε…
Τον Αύγουστο του 338 π.Χ., κατά μήκος του παραπόταμου του Κηφισού, του Αίμωνα, είχαν παραταχτεί όλοι: Βόρειοι και Νότιοι. Αθηναίοι, Θηβαίοι, Μακεδόνες και σύμμαχοι αυτών. Ήταν δεδομένο ότι όλοι αυτοί θα ξεκαθάριζαν τους λογαριασμούς τους. Για τη Μακεδονία η μητέρα των μαχών με τους Νότιους ήταν αναπόφευκτη. Οι Νότιοι, ήταν αναμφίβολα, επηρεασμένοι από τους Θηβαίους, καθώς σε όλα υπερίσχυε η γνώμη των Θηβαίων διοικητών. Κανείς τους δεν είχε καταλάβει ότι ο σκοπός του Φιλίππου δεν ήταν κα κατακτήσει τη νότια Ελλάδα, o βασιλιάς της Μακεδονίας ήθελε να κυριαρχήσει μέχρι του σημείου να τους ενώσει και όλοι μαζί να καταστρέψουν την Περσία. Το βλέμμα του Φιλίππου ήταν ήδη στραμμένο στην Ανατολή…
Μετά την πτώση της Άμφισσας, ο δρόμος για τον Κορινθιακό Κόλπο είχε, κατά κάποιον τρόπο, ανοίξει για το Φίλιππο. Υπήρχαν οι δρόμοι που είχαν ανοίξει οι Μακεδόνες καταδρομείς ανάμεσα στα βουνά. Το να περάσει, όμως, ο κύριος όγκος του στρατού και οι πολιορκητικές μηχανές, με δυσχερή ανεφοδιασμό μέσα από τα βουνά θα ήταν επικίνδυνο. Ανάμεσα στα όρη κρύβονταν θανάσιμοι κίνδυνοι. Ο Φίλιππος είχε ήδη στείλει σε όλη την Πελοπόννησο αγγελιοφόρους προκειμένου να ζητήσει συνδρομή. Όλοι, ακόμη και οι σύμμαχοι του, απάντησαν ότι θα έμεναν ουδέτεροι μπροστά στην επερχόμενη σύγκρουση.
Μετά την αλλαγή του αμυντικού σχηματισμού των Νοτίων, και τη συγκέντρωση στρατευμάτων τους προς την κοιλάδα του Κηφισού, πέντε μίλια νότια των Παραποτάμων, ο δρόμος προς τη Βοιωτία περνούσε αναγκαστικά μέσα από την πεδιάδα της Χαιρώνειας. Εκεί, στη Χαιρώνεια, το ιππικό του Φιλίππου, εξαιτίας του εδάφους, θα πλεονεκτούσε. Ήταν, επίσης, δεδομένο για διάφορους λόγους, οι οποίοι θα εξηγηθούν παρακάτω ότι η σοβαρότερη αντίσταση θα προερχόταν από τους Θηβαίους. Ο Αλέξανδρος θα έπαιρνε το βάπτισμα του πυρός, θα ήταν ο διοικητής του ιππικού και επί της ουσίας θα ηγούταν της αριστερής πτέρυγας του στρατού της Μακεδονίας.
Ο Φίλιππος έλεγε ότι οι δυνάμεις των αντιπάλων ήταν ισοδύναμες, οι Νότιοι όμως υπερτερούσαν. Και για τους Νότιους η μάχη θα ήταν μονόδρομος, καθώς αντιμετώπιζαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όσον αφορά τη διατήρηση ενός μεγάλου στρατού.Οι παρατάξεις.
Οι Νότιοι παρέταξαν συνολικά 35.000 πεζούς και 2.000 ιππείς. Η οπλιτική φάλαγγα παρατάχτηκε διαγώνια ως προς τον άξονα της κοιλάδας με μέτωπο βορειοδυτικά. Στο αριστερό κέρας της παράταξης ήταν οι Αθηναίοι, στο κέντρο οι σύμμαχοι (Αχαιοί, Κορίνθιοι, Αμφισσέοι, Φωκείς Μεγαρείς και οι μισθοφόροι που ήταν στην υπηρεσία των Αθηναίων), ενώ στο δεξί κέρας οι Θηβαίοι. Στρατηγός των αθηναϊκών δυνάμεων ήταν ο άγνωστος μέχρι τότε (δεν είχε ακουστεί αλλού) Στρατοκλής. Στρατηγός των Θηβαίων ήταν ο Θεαγένης (φανατικός αντιμακεδόνας). Οι πιο σοβαροί Αθηναίοι στρατηγοί είχαν πεθάνει. Ίσως, ο πιο αξιόλογος Αθηναίος στρατηγός ήταν ο Χάρης, ο οποίος είχε όμως υποδεέστερη θέση, καθώς ήταν διοικητής των μισθοφόρων. Για τους Νότιους θα ήταν εφικτό να κερδηθεί η μάχη εάν είχαν αξιόλογη διοίκηση, η οποία όμως δεν υπήρχε. Χαρακτηριστικά όσον αφορά την ικανότητα των Αθηναίων στρατηγών επί του πεδίου της μάχης θα πούμε ότι ένας ακόμη στρατηγός, ο Λυσικλής, κατηγορήθηκε μετά τη μάχη για δειλία.
Οι βόρειοι παρέταξαν 30.000 πεζούς και 2.000 ιππείς. Οι Νότιοι ήταν πολυπληθέστεροι, όμως οι Βόρειοι αποδείχτηκαν επί του πεδίου της μάχης ποιοτικότεροι.
Στο δεξί κέρας απέναντι από τους Αθηναίους παρατάχτηκαν οι Υπασπιστές (ήταν το ευέλικτο πεζικό, στρατιώτες υψηλού κύρους), με αρχηγό τον ίδιο το Φίλιππο. Στο αριστερό κέρας απέναντι από τους Θηβαίους παρατάχτηκαν οι Πεζέταιροι, με επικεφαλείς τους πιο ικανούς στρατηγούς, και το μακεδονικό ιππικό. Αρχηγός του ιππικού αλλά και ολόκληρης της αριστερής πτέρυγας θα ήταν ο διάδοχος του Φιλίππου, ο Αλέξανδρος.
Οι Βόρειοι υστερούσαν αριθμητικά και είχαν λιγότερο προστατευτικές στολές, το ατού τους ήταν όμως οι σάρισες, καθώς επίσης και το γεγονός ότι ο στρατός τους ήταν έμπειρος και καλύτερα εκπαιδευμένος. Οι περισσότερο ευέλικτες μακεδονικές μονάδες θα απασχολούσαν τις λιγότερο εμπειροπόλεμες εχθρικές δυνάμεις. Από την άλλη, και σύμφωνα με το σχέδιο του Φιλίππου οι ισχυρότερες μονάδες θα έπλητταν και θα ανέτρεπαν τις ισχυρότερες του εχθρού.
Ήταν βέβαιο ότι οι Αθηναίοι δεν είχαν την πολεμική πείρα των πατέρων και των προγόνων τους Μετά τη μάχη της Μαντίνειας (πριν 24 χρόνια) επιστρατεύονταν μόνο μικρές μονάδες. Οι Θηβαίοι ήταν πιο αξιόλογοι, καθώς είχαν πρόσφατη πολεμική πείρα, έπασχαν όμως από ηγεσία. Χαρακτηριστικό είναι το ότι ο Θηβαίος αρχιστράτηγος δεν έκανε πουθενά αισθητή την παρουσία του στη μάχη.Η μάχη.
Η πεδιάδα της Χαιρώνειας ήταν κοντά στο σημερινό χωριό Χαιρώνεια. Ο ομώνυμος αρχαίος οικισμός είχε πάρει το όνομα του από τον επώνυμο ήρωα Χαίρωνα, ο οποίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Θηρώς. Τον Χαίρωνα, που ήταν ιπποδαμαστής, είχε απαγγείλει ο αρχαίος Βοιωτός ποιητής Ησίοδος. Η Χαιρώνεια ονομαζόταν και Κάπρα, επειδή στην περιοχή υπήρχαν πολλοί κάπροι (αγριογούρουνα).
Η πεδιάδα ήταν αρκετά πλατιά. Προς τη βόρεια άκρη της κυλούσε ο ποταμός Κηφισός. Ορισμένοι ακανόνιστοι λόφοι στα νότια της πεδιάδας φύλαγαν το στρατό των Νοτίων. Κατά κύριο λόγο η θέση έδινε ασφάλεια στα πλευρά τους από το πολύ καλό ιππικό της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας (δε χρησιμοποιήθηκε στη μάχη). Η κοιλάδα του Κηφισού ήταν σχεδόν επίπεδη. Επρόκειτο για ένα καλό πεδίο σύγκρουσης. Ο Φίλιππος και οι Έλληνες διοικητές ανυπομονούσαν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους. Η μάχη έγινε την αυγή της 2 Αυγούστου του 338 π.Χ.
Ο Φίλιππος έβλεπε τις συμμαχικές θέσεις. Παρατηρώντας το πεδίο της μάχης κατανόησε ότι η μάχη έπρεπε να έχει έστω και λίγη κινητικότητα. Μερικά μικρά ρήγματα στο φράχτη από τις λόγχες των Ελλήνων οπλιτών θα μπορούσαν να δώσουν στο ιππικό τη δυνατότητα για αποφασιστικά χτυπήματα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της μάχης η πρωτοβουλία των κινήσεων θα ανήκε στο Φίλιππο. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας εφάρμοσε πλήρως το σχέδιο του, κάνοντας ανάλογα με τις περιστάσεις τις απαιτούμενες τροποποιήσεις.
Η μάχη ξεκίνησε αρκετά νωρίς το πρωί. Το μεσαίο και το αριστερό άκρο του Φιλίππου υποχώρησε με παραπλανητικούς ελιγμούς. Το δεξιό άκρο του Φιλίππου θα έπρεπε σε πρώτη φάση να συγκρατήσει τους Αθηναίους που είχε απέναντι του. Σύμφωνα επίσης με το αρχικό πλάνο του Φιλίππου, οι Θηβαίοι, οι οποίοι ήταν στην άλλη πλευρά θα έπρεπε να απομονωθούν από τους Μακεδόνες.
Ο Φίλιππος κατάφερε να δώσει στους αντιπάλους του, και ιδιαίτερα στους Αθηναίους την εντύπωση ότι νικούν. Καθώς υποχωρούσε με κατεύθυνση βορειοδυτικά τα στρατεύματα των Αθηναίων κινούνταν μπροστά και αριστερά. Το κέντρο των Νοτίων, για να μην αποκοπεί κινούνταν, επίσης, μπροστά και αριστερά. Την κίνηση αυτή μιμήθηκαν αναγκαστικά και οι Βοιωτοί, με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος να δημιουργηθεί κενό ανάμεσα στη θηβαϊκή φάλαγγα και τα υπόλοιπα βοιωτικά στρατεύματα.
Όσο οι Μακεδόνες υποχωρούσαν ο Στρατοκλής ενθουσιάστηκε και κραύγαζε συνέχεια «Εις Μακεδονίαν! Να μη σταματήσουμε αν δεν τους αποκλείσουμε στη Μακεδονία!! (Πολύαινος, Στρατηγική, 4.2)». Κατά την καταδίωξη το μέτωπο των Αθηναίων επεκτεινόταν με κίνδυνο να διαρραγεί. Η επέκταση αυτή ήταν ο αρχικός στόχος του Φιλίππου. Είχαν αρχίσει να χάνουν τη συνοχή τους και την επαφή με το θηβαϊκό στρατό.
Οι Μακεδόνες υποχώρησαν μέχρι το σημείο το οποίο είχε ορίσει ο Φίλιππος σε προγενέστερο χρόνο. Το σημείο αυτό ήταν ο Χείμαρρος του Αίμωνα, η όχθη του οποίου ήταν το υψηλότερο έδαφος στο πεδίο της μάχης. Οι επιτιθέμενοι Αθηναίοι είχαν μείνει πια σχεδόν μόνοι τους. Σε λίγο θα ξεκινούσε η αντεπίθεση και η συντριβή των Αθηναίων.
Οι σύμμαχοι των Νοτίων στο κέντρο είχαν φτάσει στα όρια τους. Είχαν αρχίσει να δέχονται πολλές επιθέσεις, εδώ και κάποια ώρα από τον Αλέξανδρο. Κάποιοι πιέζονταν και υποχωρούσαν, ενώ άλλοι ακολουθούσαν, προελαύνοντας τους Αθηναίους.
Τότε, με εντολή του Φιλίππου, στο σημείο που είχε προκαθορίσει ο ίδιος, οι Μακεδόνες έκαναν μεταβολή. Το σώμα των Υπασπιστών έκανε μεταβολή και επίθεση στους Αθηναίους. Ο Φίλιππος διέταξε του δεξιού του άκρου να επιτεθούν στους Αθηναίους που υποχωρώντας αποκλείστηκαν στο φαράγγι του Αίμωνος, στην πλαγιά του Θούριου (από εκεί θα διέφευγαν τελικά στη Λιβαδειά). Η μακεδονική φάλαγγα αναδιπλώθηκε, οι Αθηναίοι καθηλώθηκαν και τελικά συντρίφτηκαν. Ο Φίλιππος, στην κυριολεξία, θα τους σκόρπιζε και θα τους έτρεπε σε άτακτη φυγή. Όλα αυτά όμως θα γινόταν με την νευραλγική συνδρομή του Αλέξανδρου.
Ανατολικότερα, δημιουργήθηκε ένα μικρό κενό ανάμεσα στα μικρά βοιωτικά στρατεύματα και τη θηβαϊκή φάλαγγα. Σε αυτό το κενό εισχώρησε ο Αλέξανδρος με τους εταίρους (ιππικό) και απώθησε τους Θηβαίους στις όχθες του Κηφισού. Το μακεδονικό ιππικό θα εκμεταλλευόταν και τα ανοίγματα που είχαν γίνει στις γραμμές των Αθηναίων. Την πρώτη επίθεση στα κενά έκανε ο Αλέξανδρος.
Στη Χαιρώνεια, ο Αλέξανδρος θα αποδείκνυε ότι ήταν πολεμιστής. Μετά το τακτικό κόλπο του Φιλίππου, θα αναλάμβανε αυτός το κύριο βάρος της συντριβής του εχθρού. Οι Βοιωτοί, όπως προαναφέραμε, βλέποντας λανθασμένα, την έκβαση της μάχης να εξελίσσεται καλά, επιτέθηκαν και άφησαν έκθετο τον Ιερό Λόχο. Ο Αλέξανδρος καθοδηγούμενος από νεανικό ενθουσιασμό και όχι από λογική, προσέβαλε πρώτος τον Ιερό Λόχο. Επιτέθηκε στον αποκομμένο Ιερό Λόχο των Θηβαίων και ταυτόχρονα πλαγιοκοπούσε τους υπόλοιπους Βοιωτούς. Με παράφορες επιθέσεις από την αρχή προκαλούσε βαριές απώλειες στους Βοιωτούς.
Πρώτος, ο Αλέξανδρος, με το ιππικό, χτύπησε τον Ιερό Λόχο. Οι Θηβαίοι που απάρτιζαν τον Ιερό Λόχο κράτησαν τη συνοχή τους και πέθαναν σχεδόν όλοι. Παρέμειναν στη θέση τους και εξολοθρεύτηκαν. Ο γιος του Φιλίππου είχε συντρίψει την περίφημη Ιερή Θηβαϊκή Φάλαγγα.
Τον Αλέξανδρο καθοδήγησε η άκρατη φιλοδοξία, η ζήλια για τον πατέρα του και το πάθος του να τον ξεπεράσει. Ακόμη και η τελική καταστροφή των Αθηναίων μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι οφειλόταν σ’ αυτόν.Μετά τη μάχη.
Οι Έλληνες υποχώρησαν για τη Λιβαδειά, δέκα χιλιόμετρα νοτιότερα. Ο στρατός των Ελλήνων είχε υποστεί βαριές απώλειες και δε θα μπορούσε να πολεμήσει ξανά. Είχαν πληγεί ανεπανόρθωτα. Είχαν χάσει το παιχνίδι.
Χίλιοι Αθηναίοι είχαν σκοτωθεί και άλλοι δύο χιλιάδες είχαν αιχμαλωτισθεί. Βαριές ήταν επίσης και οι απώλειες για τους συμμάχους και κυρίως για τους Αχαιούς, στο κέντρο της παράταξης των Νοτίων. Η συμμαχία των Νοτίων ήταν αδύνατο να συγκροτήσει νέο στρατό, ο πόλεμος γι αυτούς είχε χαθεί. Ο καθένας τώρα θα άρχιζε να κοιτάζει τον εαυτό του. Η σωστή τακτική, οργάνωση, ο καλύτερος οπλισμός και η εμπειρία είχαν δώσει τη νίκη στους Μακεδόνες.
Οι Μακεδόνες έριξαν τις σάρισες στην άκρη και σκούπισαν τον ιδρώτα. Το ίδιο βράδυ έφαγαν, και με πρώτο το Φίλιππο ήπιαν και ξαναήπιαν. Ο Φίλιππος κατανάλωσε μεγάλη ποσότητα κρασιού. Μεθυσμένος και στεφανωμένος επιθεώρησε το πεδίο της μάχης μαζί με άλλους αξιωματικούς. Βλέποντας τους σωρούς των νεκρών, γελούσε δυνατά και μιλούσε υποτιμητικά για τους εχθρούς του. Εκείνο το βράδυ, ο Φίλιππος, ανακατωμένος μέσα σε σουρωμένους Μακεδόνες και σαστισμένους Αθηναίους αιχμαλώτους (όλα αυτά στα μάτια του ξεμέθυστου δεν έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα) έκανε ότι βλακεία του ερχόταν στο μυαλό. Κάποια στιγμή τον προσέγγισε ο Αθηναίος Δημάδης και άρχισε να τον φωνάζει ειρωνικά «Θερσίτη» και «Αγαμέμνονα». Ο Φίλιππος δεν τον έσφαξε, παρά την κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει, αλλά συνεργάστηκε μαζί του. Ο Δημάδης, αργότερα, στην Αθήνα, θα έπειθε την εκκλησία του Δήμου να δεχτεί τους ευνοϊκούς όρους του. Ο Δήμος επέλεξε εκτός από το Δημάδη άλλους δύο συμπαθείς προς το Φίλιππο άντρες να διαπραγματευτούν: το Φωκίωνα και τον Αισχύνη.Η επόμενη μέρα μετά τη μάχη της Χαιρώνειας.
Ο Φίλιππος δεν κινήθηκε ούτε την επόμενη μέρα ούτε την επόμενη εβδομάδα, προκειμένου να διαλύσει το στρατό των Νοτίων. Από δω και στο εξής θα λειτουργούσε ως πολιτικός. Ο ίδιος ο Φίλιππος δε θα πολυπίεζε για αλλαγή καθεστώτων, οι ηττημένες πόλεις θα είχαν εσωτερικές, περισσότερο, πιέσεις από τις φιλομακεδονικές παρατάξεις.
Σε λίγο οι ελληνικές πόλεις θα παραδίδονταν τρομαγμένες στη Μακεδονία. Θα προσέγγιζαν μία προς μία το Φίλιππο για να προσφέρουν Ειρήνη με τους όρους του. Δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Θα ήταν συμβιβαστικοί, αλλά, παράλληλα, η μνησικακία τους εναντίων της Μακεδονίας θα αυξάνονταν.
Στην Αθήνα οι πολίτες είχαν υποστεί, μετά τη συντριβή στη Χαιρώνεια, σοκ. Ανέλαβε ο Υπερείδης και μίλησε με θάρρος στην Εκκλησία του Δήμου. Οι Αθηναίοι αναθάρρησαν από τα λόγια του. Στην Αττική εκείνες τις μέρες ήταν έτοιμοι να λάβουν μέτρα απελπισίας. Σε λίγο όμως εκεί θα προσφερόταν μια καλή εναλλακτική λύση από το Φίλιππο. Στη Θήβα, τώρα, οπού από πριν υπήρχαν ισχυρές αντιδράσεις μετά τον πόλεμο, εξαιτίας της ήττας υπέβοσκε εξέγερση. Από τη Θήβα ήρθαν πρώτοι αντιπρόσωποι, στους νικητές, και ζήτησαν να εξαγοράσουν τους νεκρούς. Η ενέργεια αυτή καθιστούσε τους Θηβαίους προσωρινά ουδέτερους. Η Κόρινθος ετοιμαζόταν για μάχη μέχρις εσχάτων.
Στην Περσία, τέλος, ο Αρταξέρξης είχε δολοφονηθεί από τον ευνούχο Βάγωα. Μέχρι το Νοέμβριο η περσική αυτοκρατορία θα ήταν σε κατάσταση αναρχίας. Ο Βάγωας συνέχισε να κινεί τα νήματα μέσω του ηγεμόνα Άρση, που είχε τοποθετήσει αυτός.Η ειρήνη με τη Θήβα.
Ο Φίλιππος σίγουρα θα κατέστρεφε τη Θήβα, εάν οι Θηβαίοι δεν έδειχναν ρεαλισμό. Γενικά απέναντι στους Θηβαίους έδειξε μεγάλη πολιτική σύνεση. Όπως προαναφέρθηκε εξελισσόταν άγριος πολιτικός διωγμός του αντιμακεδονικού κόμματος, από το Φίλιππο και τους Βοιωτούς πράκτορες του που θεωρήθηκε υπαίτιο για την καταστροφή.
Η Θήβα ήταν έδρα της κυβέρνησης του Βοιωτικού Κοινού. Επιβίωσε παρά το γεγονός ότι το Κοινό ήταν υπό την κυριαρχία της Θήβας μια επικίνδυνη στρατιωτική δύναμη. Επρόκειτο για μια θηβαϊκή αυτοκρατορία σε εμβρυακή μορφή.
Ήρθε, λοιπόν, η ώρα των μέτρων για τη Θήβα:
1) Ο Φίλιππος ανασυγκρότησε τον Ορχομενό, τις Πλαταιές και τους Θεσπιές, πόλεις εχθρικές για τη Θήβα.
2) Η κυβέρνηση της Θήβας θα άλλαζε και θα αναλάμβαναν οι φιλομακεδόνες (κυβέρνηση ανδρείκελων). Οι αρχηγοί της αντιμακεδονικής παράταξης θα εξορίζονταν. Ολόκληρη η αντιμακεδονική παράταξη θα εξοντώνονταν η θα εξοριζόταν. Παράλληλα με την καταδίωξη των Αντιμακεδόνων θα επέστρεφαν εκατοντάδες εξόριστοι.
3) Θα εγκαθίστατο μακεδονική φρουρά στη Θήβα. Θα έμπαινε στην ακρόπολη της Καδμείας. Σε νευραλγικά επίσης σημεία της ευρύτερης περιοχής θα έμεναν μερικές μακεδονικές μονάδες.Η αντιμετώπιση της Αθήνας από το Φίλιππο.
Ο Φίλιππος φέρθηκε ιπποτικά στους Αθηναίους αιχμαλώτους. Οι αιχμάλωτοι παραδόθηκαν στην Αθήνα χωρίς λύτρα. Δύο χιλιάδες Αθηναίοι αιχμάλωτοι θα απελευθερώνονταν θα επέστρεφαν ατσαλάκωτοι στην πόλη τους. Κάτι τέτοιο θα είχε θετικό αντίκτυπο σε εκατοντάδες αθηναϊκές οικογένειες.
Θετικό αντίκτυπο σε εκατοντάδες αθηναϊκές οικογένειες είχε και η επιστροφή της τέφρας των νεκρών. Ο Φίλιππος είχε διατάξει να καούν οι Αθηναίοι νεκροί με τιμές. Η τέφρα τους θα μεταφερόταν στη Αθήνα μαζί με προτάσεις για ειρήνη. Μετά τη λήξη της μάχης ο Αλέξανδρος συνόδευσε την τέφρα των νεκρών Αθηναίων στην Αθήνα. Μαζί μ’ αυτόν στην Αθήνα μετέβη ολόκληρη πρεσβεία. Ο Αλέξανδρος μπήκε στην Αθήνα στεφανωμένος και πλαισιωμένος από τον Αντίπατρο και τον Αλκίμαχο. Η πόλη της Αθήνας και ιδιαίτερα η Ακρόπολη έκανε τεράστια εντύπωση στον Αλέξανδρο. Ο Δημοσθένης επιλέχθηκε από το Δήμο να εκφωνήσει τον επιτάφιο των νεκρών στρατιωτών.
Ο Φίλιππος, για τους λόγους του, δε φέρθηκε στην Αθήνα σαν κατακτητής. Παρά την ήττα της η Αθήνα εξακολουθούσε να μην είναι αμελητέα δύναμη. Ο διακανονισμός του Φιλίππου με την Αθήνα ονομάστηκε και Ειρήνη του Δημάδη (Schaefer). Πρέπει να πούμε ότι ο Δήμος της Αθήνας δεν ήταν ο ίδιος με εκείνον που μπορούσε να πεινάσει προκειμένου να μην παραδοθεί στη Σπάρτη. Μετά τη Χαιρώνεια κανείς δεν πείνασε Κανείς δεν πήρε τα όπλα να υπερασπιστεί τα τείχη. Η κυριαρχία στη θάλασσα δε χάθηκε.
Οι όροι ήταν ανέλπιστα επιεικής για τους Αθηναίους. Δεν είχαμε να κάνουμε με άνευ όρων παράδοση, ήταν μια ειρήνη χωρίς ατίμωση. Η ελληνική ομόνοια του Ισοκράτη έπρεπε να επιτευχθεί με την ομόνοια τεσσάρων μεγάλων πόλεων. Οι όροι, που δεν καταγράφηκαν πουθενά ήταν οι εξής:
1) Η δημοκρατία θα διατηρούταν. Η πολιτική ζωή της Αθήνας θα συνεχιζόταν ανέγγιχτη.
2) Ο Ωροπός θα επιστρεφόταν από τους Βοιωτούς στην Αθήνα ξανά.
3) Κανείς Μακεδόνας δε θα έμπαινε στην Αθήνα. Το παράδοξο ήταν ότι ο Φίλιππος δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στην Αττική.
4) Οι φιλομακεδονίζοντες πολιτικοί θα μπορούσαν να κινούνται άνετοι στην Αθήνα. Με την ανοχή του Φιλίππου, όμως, η Αθήνα έγινε άσυλο πολιτικών αντιμακεδόνων φυγάδων.
5) Η αθηναϊκή ισχύς χτυπήθηκε. Η Θράκη θα χανόταν οριστικά για την Αθήνα. Η Καρδία, το Βυζάντιο κλπ θα περνούσαν οριστικά στο Φίλιππο Όπως επίσης και τα Στενά. Ο Αθηναϊκός στόλος θα αποχωρούσε από αυτές τις περιοχές, αλλά δε θα επηρεαζόταν καθόλου το εμπόριο με τη Μαύρη Θάλασσα και η εισαγωγή σιτηρών από τη Νότια Ρωσία. Ο πλούτος της Αθήνας εφεξής θα εξαρτιόταν από τη Μακεδονία. Ο στόλος της Αθήνας, μετά τη στρατιωτική ήττα στη Χαιρώνεια δε θα μπορούσε να κρατήσει τα Στενά. Έφυγε από κει πλην όμως είχε τεράστια σημασία για τη Μακεδονία όσον αφορά την καταπολέμηση της πειρατείας αλλά και για λόγοιυς υψηλής στρατηγικής. Κανόνες υψηλής στρατηγικής ήταν αυτοί που επέβαλαν στο Φίλιππο τη μη επιδίωξη της οριστικής συντριβής της Αθήνας, καθώς ο στόλος της Αθήνας του ήταν απαραίτητος για την εκστρατεία στην Ασία.
6) Οι υπερπόντιες κτήσεις της Αθήνας θα διατηρούνταν. Ίμβρος Σύρος, Λήμνος, Σάμος και Δήλος (υπό ειδικό καθεστώς) θα έμεναν στην κατοχή της Αθήνας.
Ποια θα ήταν όμως η μοίρα του ελληνικού κόσμου αν στη Χαιρώνεια νικούσαν οι Αθηναίοι;Σε αυτό το ερώτημα απαντά, πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου ο Γουσταύος Δρόυσεν: Θα στηνόταν άλλη μία αθηναϊκή συμμαχία, στην καλύτερη περίπτωση αυτόνομων πόλεων που δε θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να επιβληθεί μήτε στους Μακεδόνες μήτε στους βαρβάρους της Ανατολής…
Η μοίρα της Πελοποννήσου και άλλων Ελλήνων.Η Σπάρτη αρνήθηκε να συνεργασθεί με το Φίλιππο. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας δεν πίεσε τη Σπάρτη, την άφησε ανεξάρτητη ώστε να είναι κατά κάποιο τρόπο ανάχωμα στους νέους Πελοποννήσιους συμμάχους του. Μετά την επίσκεψη της αντιπροσωπίας στην Αθήνα είχε στείλει στρατό στην Πελοπόννησο.Ο Φίλιππος σε γενικές γραμμές προώθησε διεκδικήσεις εναντίων της Σπάρτης από πόλεις όπως η Τεγέα, η Μεγάπολη το Άργος και Η Μεσσηνία που είχαν απαιτήσεις εις βάρος της. Αφού προηγούμενος εξάντλησε τη διπλωματία εισέβαλε με τους Πελοποννήσιους συμμάχους του σε σπαρτιατικές περιοχές, περιοχές που κατά κύριο λόγο έδιναν πρόσβαση στη Σπάρτη στη Δυτική και Κεντρική Πελοπόννησο. Τις κατέλαβε και τις έδωσε στους συμμάχους του. Είχε συναντηθεί τέλη Φθινοπώρου του 338 π.Χ. με το βασιλιά της Σπάρτης Άγη προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς του χωρίς πόλεμο. Η Σπάρτη δεν είχε απολύτως τίποτα για να τον αντιμετωπίσει. Έτσι λοιπόν τα σύνορα χαράχτηκαν ξανά, αυτό η Σπάρτη το αποδέχτηκε καθώς δεν είχε άλλη επιλογή. Το γόητρο του Φιλίππου στην Πελοπόννησο αυξήθηκε κατακόρυφα. Η Σπάρτη έχασε πολλά εδάφη και ξαναγύρισε στα σύνορα της Λακωνίας. Έγινε διαίρεση των εδαφών σύμφωνα με την παράδοση, όπως διαιρέθηκε στο παρελθόν στους γιους του Ηρακλή.Οι Αρκάδες ξαναπήραν τα εδάφη που τους είχε αφαιρέσει ο Επαμεινώνδας. Η κοιτίδα των Μακεδόνων, η Κυνουρία, που ήταν επί δύο αιώνες υπό σπαρτιατική κατοχή, επιστράφηκε στο Άργος.Σχετικά με τις Συμπολιτείες , ο Φίλιππος δεν έψαχνε αφορμή για τη διάλυση τους και δεν αντιτιθόταν στην ύπαρξη τους. Σε καμία περίπτωση δεν τον απειλούσαν και αποτελούσαν σταθεροποιητικό παράγοντα στην Ελλάδα. Αντίθετος ήταν μόνο σε μια επικίνδυνη Συμπολιτεία. Θα άφηνε τους Έλληνες να ευχαριστιούνται τις Συμπολιτείες τους γιατί αυτές δεν είχαν πια καμία ισχύ.Εν κατακλείδι.Στην παρούσα φάση όλα πήγαιναν καλά για το Φίλιππο: Η Ολυμπιάδα ήταν η νόμιμη σύζυγος και ο Αλέξανδρος διάδοχος και στρατηγός. Είχε αποδυναμώσει τους δύο κύριους αντιπάλους του (Αθήνα και Σπάρτη) χωρίς να τους εκμηδενίσει. Αυξήθηκε η αυτοπεποίθηση του. Έγινε ηγεμόνας της Ελλάδας απέναντι σε μια ολοένα πιο ανίσχυρη Περσία.Ο Αλέξανδρος, με τη συντριβή της φάλαγγας των Θηβαίων, θα νικούσε τον Επαμεινώνδα, το πρότυπο του Φιλίππου κατά την παραμονή του στη Θήβα. Αντιβασιλιάς στα 16 του, κατά την απουσία του πατέρα του στη Θράκη και στρατηγός του ιππικού στα 18.Η Ολυμπιάδα όμως θα ξεκινούσε από το σημείο αυτό μια ύπουλη προπαγάνδα υπέρ του Αλεξάνδρου, η οποία σταδιακά θα οδηγούσε στη δολοφονία του Φιλίππου.Θα κλείσουμε την ανάλυση μας σημειώνοντας ότι τα γεγονότα της Χαιρώνειας ήταν η απαρχή της παρακμής του σχήματος Πόλη-Κράτος. Της ένωσης των Ελλήνων (η μάχη της Χαιρώνειας θα γεννούσε τον κορινθιακό συνασπισμό, δηλαδή το Συνέδριο της Κορίνθου. Οι περσικές παρεμβάσεις θα τερματιζόταν στην Ελλάδα και θα δημιουργούνταν οι Προϋποθέσεις της εκστρατείας κατά των Περσών.-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
