Δεν αρκεί η έναρξη λειτουργίας του μετρό για να αλλάξει η καθημερινότητα των μετακινήσεων στην πόλη – Χρειάζεται υποστήριξη, προσαρμογές και διαρκής παρακολούθηση, μαζί με τη συνέχιση του δικτύου από τους αρμόδιους.
Στη Θεσσαλονίκη μπορεί να μετράμε μέρες πια για την έναρξη λειτουργίας του μετρό, με πολλές εκκρεμότητες να ρυθμίζονται την τελευταία στιγμή, ως συνήθως, ωστόσο το ορόσημο της 30ης Νοεμβρίου αναμένεται να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για τις μετακινήσεις στην πόλη, υπό προϋποθέσεις.
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΤΑΣΟΣ ΤΑΣΙΟΥΛΑΣ
Το χειρότερο σενάριο θα ήταν να μπει επιτέλους το μετρό στην καθημερινότητά μας κι αυτή να μην αλλάξει σε τίποτα σε σχέση με σήμερα. Κι αυτό δεν θα έχει να κάνει με το νέο μέσο, αλλά με τις συνολικότερες συνθήκες μετακίνησης και την προσαρμογή τόσο των αρμοδίων, όσο και της κοινωνίας στη νέα αυτή πραγματικότητα.
Θαύματα δεν πρέπει να περιμένει κανείς. Δεν θα αρχίσει η κυκλοφορία του μετρό και αίφνης η πόλη θα ανασάνει κυκλοφοριακά ή οι μετακινήσεις μας θα είναι πιο άνετες, πιο γρήγορες, πιο ανθρώπινες. Αν κάποιοι περιμένουν κάτι τέτοιο πιθανότατα θα απογοητευτούν. Ειδικά μέχρι να ενταχθεί στο δίκτυο του μετρό και η Καλαμαριά. Σε ένα χρόνο μπορούμε να περιμένουμε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.
Στο σήμερα όμως, οι προσδοκίες θα πρέπει να είναι χαμηλές. Πέρα από το εντυπωσιακό της συγκυρίας (αποκτά η πόλη ένα μέσο που πολεμήθηκε, που αμφισβητήθηκε, που μας βγήκε η ψυχή μέχρι να γίνει) και της κατασκευής, το μετρό θα χρειαστεί σημαντική υποστήριξη, ώστε από αυτό να πάρει η πόλη και οι πολίτες τα μεγάλα οφέλη που υπόσχεται ως έργο.
Η υποστήριξη είναι θέμα των αρμοδίων. Ο κόσμος είναι δεδομένο ότι αρχικά θα χρησιμοποιήσει ως ατραξιόν το νέο μέσο και στη συνέχεια όσοι μπορούν να εξυπηρετηθούν προφανώς και θα το εντάξουν στην καθημερινότητα των μετακινήσεών τους. Σε λίγους μήνες από την έναρξη λειτουργίας του θα γνωρίζουμε όλοι κατά πόσο χρησιμοποιείται από τους Θεσσαλονικείς το μετρό, κατά πόσο βολεύει ανά κατηγορία μετακίνησης, κατά πόσο εξυπηρετεί τις ανάγκες μετακινήσεων διαφορετικών κατηγοριών πολιτών (εργαζόμενοι, καταναλωτές, επισκέπτες κτλ.) και κατά πόσο τελικά εξυπηρετεί πραγματικές ανάγκες μετακίνησης περιοχών του πολεοδομικού συγκροτήματος.
Οι υπολογισμοί που έχουν γίνει δίνουν ένα μικρό ποσοστό αύξησης της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς με την ταυτόχρονη λειτουργία μετρό και αστικών λεωφορείων, ποσοστό που προφανώς αφαιρείται από το δυσθεώρητο σήμερα ποσοστό χρήσης ΙΧ αυτοκινήτων για μετακινήσεις στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Πόσο είναι αυτό το ποσοστό; Στην καλύτερη περίπτωση ένα 15%. Αλλάζει τις κυκλοφοριακές συνθήκες της πόλης η αλλαγή τρόπου μετακίνησης ενός μικρού ποσοστού συμπολιτών μας; Προφανώς όχι σημαντικά. Είναι όμως μια αρχή. Μια καλή αρχή.
Αν ανατρέξει κάποιος στις δηλώσεις των αρμοδίων (όσων τουλάχιστον μιλούν με νούμερα και στοιχεία) θα διαπιστώσει πως πραγματικά θεαματικά αποτελέσματα από τη λειτουργία του μετρό θα πρέπει να περιμένουμε μετά και την ένταξη στο δίκτυο της επέκτασης στην Καλαμαριά. Η οποία υπολογίζεται περί το τέλος του 2025.
Μέχρι τότε έχουμε σημαντικό χρόνο προσαρμογής στις υπηρεσίες που παρέχει το μετρό αφενός και αφετέρου έχουμε και μια συνολική διαδικασία λειτουργίας της πόλης με μετρό, στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν οι αρμόδιοι, για να έχουμε τελικά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τον πολίτη και την πόλη.
Τι σημαίνει υποστήριξη του μετρό και προσαρμογή;
Σημαίνει προβλέψεις για την καλύτερη δυνατή τροφοδότηση του νέου μέσου με επιβάτες, καλή συνεργασία αστικών λεωφορείων – μετρό, αξιοπρεπείς και σύγχρονες συνθήκες μετεπιβίβασης, συνέπεια των μέσων μαζικής μεταφοράς, σχέδιο συνεργασίας του μετρό με την περιαστική συγκοινωνία, ολοκληρωμένες λύσεις συνδυαστικής μετακίνησης με ΙΧ και μετρό ή λεωφορείο, παράλληλες παρεμβάσεις διευκόλυνσης της κυκλοφορίας γενικότερα (και των πεζή μετακινήσεων και του ποδηλάτου και των μοτοσικλετών και των αυτοκινήτων) και μια σειρά άλλες δράσεις και υποδομές, οι οποίες τώρα αρχίζουν να υλοποιούνται και μόνον στην πράξη θα αποδειχθεί η αξία τους.
Και σε ό,τι αφορά στην προσαρμογή αυτή σημαίνει ότι οι αρμόδιοι θα πρέπει να είναι για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα σε εγρήγορση ώστε άμεσα να διορθώνουν τυχόν δυσλειτουργίες του συνολικού συστήματος μετακινήσεων, να είναι σε θέση μέσα από στενή συνεργασία να αλλάζουν τον σχεδιασμό και να έχουν τη βούληση να προχωρήσουν ακόμα και σε επώδυνες συγκρούσεις, προκειμένου να κάνουν ό,τι απαιτείται ανά περίσταση.
Διότι κοινός στόχος (πρέπει να) είναι η βέλτιστη λειτουργία του συστήματος μετακινήσεων της Θεσσαλονίκης και η αξιοποίηση των θετικών που κομίζει η είσοδος του μετρό στην καθημερινότητά μας.
Πραγματικά με ξεπερνά ότι ορισμένοι ακόμα επιμένουν να είναι πολέμιοι του νέου μέσου, αλλά αυτό είναι δικό τους ζήτημα. Αν κάποιος συνομιλήσει με απλούς πολίτες θα διαπιστώσει ότι περιμένουν με ανυπομονησία (πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς…) την έναρξη λειτουργίας του μετρό.
Βλέποντας κάποιος τις εικόνες από τον σταθμό Βενιζέλου, ο οποίος δίχασε την πόλη για πολλά χρόνια, στο ρεπορτάζ του συναδέλφου, Πασχάλη Μεντίζη, εδώ στη Voria.gr, πραγματικά θέλει να επισκεφτεί αυτόν το σταθμό, πραγματικά θέλει να μπει στο μετρό και να ζήσει μια ωραία εμπειρία. Δεν εννοώ ότι τελικά είχαν δίκιο αυτοί που «κέρδισαν» αυτή τη μάχη με τις αρχαιότητες, με τον τεμαχισμό, την απομάκρυνση και την επανατοποθέτηση. Ούτε πρέπει κάποιοι να αισθάνονται νικητές και κάποιοι άλλοι ηττημένοι. Στο μέλλον θα μπορέσουμε πιο ψύχραιμα να κάνουμε ξανά αυτή τη συζήτηση για την Ιστορία που τεμαχίστηκε, για το τι θα γινόταν αν ήταν αλλιώς τα πράγματα, για το τελικό αποτέλεσμα κτλ. Δεν είμαι αισιόδοξος ότι μπορεί κάποιος να αλλάξει άποψη, αλλά είμαι βέβαιος πως θα μπορούμε πια να μιλάμε στη βάση συγκεκριμένου αποτελέσματος κι όχι στη βάση θεωριών.
Σε ό,τι με αφορά προτιμώ έναν σταθμό μουσείο από έναν εγκαταλειμμένο αρχαιολογικό χώρο, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι στην ίδια πόλη. Αν διατηρούνταν τα αρχαία, αν συντηρούνταν τα αρχαία, αν αναδεικνύονταν χωρίς να πειραχτούν τα αρχαία… Με τα «αν» δεν γίνεται δουλειά. Μια βόλτα κάτω από την Γ’ Σεπτεμβρίου θα σας πείσει. Κι ανάθεμα κι αν ξέρει κάποιος τι υπάρχει εκεί στην κάθοδο από την Εγνατία προς το συνεδριακό κέντρο «Ι. Βελλίδης» κάτω από τον δρόμο και σε ποια κατάσταση βρίσκεται. Όπως συμβαίνει και σε πολλά άλλα σημεία της Θεσσαλονίκης, όπου «διατηρούνται» οι αρχαιότητες, όπου «προστατεύονται» οι αρχαιότητες και μια φορά κι έναν καιρό θα «αναδειχθούν» οι αρχαιότητες.
Επαναλαμβάνω αυτή είναι μια διαρκής κουβέντα, ένας διαχρονικός προβληματισμός στη Θεσσαλονίκη και με την Ιστορία που κουβαλάει αυτός ο τόπος. Τώρα επιβάλλεται να προσαρμοστεί η πόλη στη νέα πραγματικότητα με το πρώτο μέσο σταθερής τροχιάς σε λειτουργία, έπειτα από πολλές δεκαετίες. Διότι ας μην ξεχνάμε ότι μέσο σταθερής τροχιάς, επίγειο κι όχι υπόγειο, είχαμε στη Θεσσαλονίκη και ήταν το τραμ, αλλά ξηλώθηκε.
Να δούμε πώς θα τα πάει η πόλη και όλοι μας με το μετρό και να κάνουμε αν είναι δυνατόν και τα επόμενα βήματα, εφόσον αποδειχθεί το όφελος του νέου μέσου. Και τα επόμενα βήματα μπορούν να είναι και ο δυτικός προαστιακός σιδηρόδρομος και η επέκταση του μετρό και πιθανώς το τραμ και ίσως κάποια στιγμή μια θαλάσσια συγκοινωνία, μέχρι και ένα τελεφερίκ. Κάτι σαν μια Θεσσαλονίκη βγαλμένη από όνειρο, σαν ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή και όχι. Αν είναι να κάνεις το όνειρο ας είναι έγχρωμο…
