Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΙΩΤΗ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

29195

Μακεδονικός Αγών

Ομιλία στον Ιερό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου την 14η Οκτωβρίου 2017

Δημήτριος Παπαδόπουλος (Σταυριώτης)

Σήμερα είναι η ημέρα που ορίστηκε για να κρατήσουμε ζωντανή την ανάμνηση του Μακεδονικού Αγώνα. Εάν τώρα ζούμε σε τούτον τον τόπο κι ο τόπος αυτός είναι Ελλάδα, πρέπει όλοι να γνωρίζουμε ότι το οφείλουμε σε κάποιους ανθρώπους που στάθηκαν γενναίοι και θυσιάστηκαν για το σκοπό αυτό.

Ο Αγώνας, που σήμερα τιμούμε, είναι η προσπάθεια της χώρας μας να διατηρήσει ζωντανή την ελληνική συνείδηση των κατοίκων της Μακεδονίας. Οι Μακεδονομάχοι, είναι εκείνοι οι άνδρες και οι γυναίκες που με αυταπάρνηση και γενναιότητα στήριξαν τον σκοπό αυτό, θυσιάζοντας και τη ζωή τους ακόμη.

Ας θυμηθούμε, αγαπητοί συμπολίτες, πώς ήταν η υπάρχουσα κατάσταση στον τόπο που ζούμε εμείς σήμερα και που ακόμη ανήκε στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκατό χρόνια πριν, η Αυτοκρατορία αυτή έπνεε τα λοίσθια. Αργοπέθαινε… Της απέμειναν ωστόσο κάποιες κτήσεις που κάλυπταν το ένα πέμπτο των Βαλκανίων. Στην Ήπειρο, Θράκη, Μακεδονία και Αλβανία. Κι αυτές τις κτήσεις τις εποφθαλμιούσαν τα γειτονικά κράτη με τις αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές τους:

Οι Έλληνες συγκρούονταν με τους Βούλγαρους για την περιοχή της Θράκης.

Οι Έλληνες πάλι ήταν αντιμέτωποι με τους Σέρβους και τους Βούλγαρους για την Μακεδονία και με τους Αλβανούς για την Ήπειρο.

Κι ας μην ξεχνάμε και τους Ρουμάνους που διεκδικούσαν του πατρότητα του Βλάχικου στοιχείου εν Ελλάδι.

Όλα μαζί τα βαλκανικά κράτη για να πετύχουν τους στόχους τους, επιδίωκαν την υποστήριξη της μιας ή της άλλη δύναμης. Και οι δε δυνάμεις, την επρόσφεραν απλόχερα και με το παραπάνω, αφού πρώτα εξασφάλιζαν τα δικά τους συμφέροντα.

Στα διπλωματικά σαλόνια της Ευρώπης, όταν γινόταν λόγος για την περιοχή μας, τα Βαλκάνια, η κυρίαρχη έκφραση ήταν: ‘’Η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης’’…

Αυτό, ήταν σε γενικές γραμμές το πολιτικό περιβάλλον στις αρχές του περασμένου αιώνα. Όσο για τους πολίτες αυτών των περιοχών, μπορούμε όλοι να φανταστούμε την αβεβαιότητα μέσα στην οποία ζούσαν. Δεν ήξεραν κυριολεκτικά τι θα τους ξημερώσει.

Εδώ, ο τόπο μας, η Μακεδονία, ήταν ανάστατη. Οι αντιπαράθεσή μας με τους Βούλγαρους ήταν ανηλεής. Οι Βούλγαροι υπήρξαν οι πιο δραστήριοι, οι πιο επικίνδυνοι και οι πιο αιμοσταγείς. Ήξεραν καλά ότι κυρίως τους Έλληνες είχαν να φοβηθούν στη διεκδίκηση της Μακεδονίας και εναντίον τους στράφηκαν. Δούλευαν επί πολλά έτη συστηματικά και επίμονα. Οι Ρουμάνοι επίσης… αυτοί είχαν βάλει σκοπό να προσεταιριστούν όσους περισσότερους μπορούσαν από το πολυάριθμο βλάχικο στοιχείο της Μακεδονίας, εκμεταλλευόμενοι την γλωσσική συγγένεια της Βλάχικης και της Ρουμανικής, καθώς είναι αμφότερες λατινογενείς γλώσσες. Το χρήμα έρεε άφθονο από τις δυό χώρες…

Στα χρόνια λίγο πριν τον Μακεδονικό Αγώνα, η μικρή Ελλάς, είχε βγει τραυματισμένη και καταχρεωμένη από τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Αδυνατούσε να βοηθήσει ουσιαστικά τους Έλληνες της Μακεδονίας. Δεν αδιαφορούσε, απλώς τα μέσα της ήταν πενιχρά. Οι έχοντες συνείδηση ελληνική Μακεδόνες, δέχονταν παντοειδείς και αφόρητες πιέσεις. Όχι μόνον ψυχολογικές, αλλά συχνότατα και απειλές για την ίδια την ύπαρξή τους!

Υπάρχει εδώ, ένα κρίσιμο, ένα καίριο ερώτημα: ποια ήταν η εθνική συνείδηση της πλειοψηφίας των κατοίκων της Μακεδονίας, την εποχή εκείνη; Ειπώθηκε από κάποιον διαπρεπή επιστήμονα, πιθανόν πολύ σωστά, το εξής:

‘’Εκτός από την ίδια τη συνείδησή του, δεν υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος για να καθοριστεί η εθνότητα ή εθνικότητα κάποιου ατόμου’’.

Μ’ άλλα λόγια, τι πιστεύει κανείς μέσα στα βάθη της καρδιάς για το τι είναι, μόνον εκείνος μπορεί να το ξέρει.

Τελικά η Ιστορία απέδειξε ότι η πλειονότητα των κατοίκων της Μακεδονίας είχαν ελληνική συνείδηση. Όχι μόνον γιατί οι Βαλκανικοί πόλεμοι που ακολούθησαν τον Μακεδονικό Αγώνα, στεφάνωσαν με νίκη τα ελληνικά όπλα, αλλά διότι, παρόλο που, οι διεθνείς συσχετισμοί δυνάμεων, και οι χρονικές συγκυρίες έδειχναν ότι η υπόθεση της Μακεδονίας ήταν χαμένη για τους Έλληνες, ωστόσο, αυτό δεν συνέβη. Γιατί; Απλούστατα διότι, η πλειονότητα των Μακεδόνων είχε εδραιωμένη ελληνική συνείδηση.

Μια είναι η μορφή εκείνη που ξεχωρίζει στον Μακεδονικό Αγώνα. Εκείνη του Παύλου Μελά. Γιατί όμως; Μήπως πέτυχε κάποια περιφανή στρατιωτική νίκη; Μήπως έδρασε καθοριστικά σε διπλωματικό ή σε πολιτικό επίπεδο;

Όχι! Δεν συνέβησαν αυτά. Τι έγινε λοιπόν; Γιατί θεωρούμε τον Παύλο Μελά εξέχουσα μορφή του αγώνος;

Ας δούμε…

Γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1870. Ήταν ένα από τα επτά παιδιά του ηπειρώτη έμπορου Μιχαήλ Μελά και της Ελένης Βουτσινά, που ήταν κόρη εύπορου κεφαλλονίτη εμπόρου από την Οδησσό. Παντρεύτηκε την Ναταλία Δραγούμη, θυγατέρα του μέλλοντα πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη και αδελφή του Ίωνα Δραγούμη με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά.

Το 1886 εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός το 1891. Όπως όλοι καταλαβαίνουμε, ο νεαρός αυτός άνδρας ήταν μέλος της εξέχουσας ελίτ των Αθηνών, με ατράνταχτη οικονομική δύναμη και εξασφαλισμένη στρατιωτική σταδιοδρομία. Μπορούσε να παραμείνει κουρνιασμένος στην θαλπωρή της πρωτεύουσας και να κολλά στο πέτο του τα γαλόνια και τα παράσημα καθώς τα χρόνια θα περνούσαν. Να ζήσει μια γαλήνια οικογενειακή ζωή και να χαίρεται την άξια γυναίκα και τα νεογέννητα παιδιά του.

Το λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος τα άφησε όλα αυτά κι ήρθε στην πολύπαθη Μακεδονία. Ήρθε να βοηθήσει τον αγώνα που έδινε η πατρίδα μας για να την επαναφέρει στην αγκαλιά της. Ντύθηκε βλάχικα. Φόρεσε το αρβανιτοβλάχικο τζιαμαντάνι (δηλαδή το μαύρο γιλέκο από δίμητο υφαντό), κρέμασε κι από επάνω τα κιουτσέκια (τις αλυσίδες δηλαδή που στερέωναν το ρολόι και τα φλουριά), έβαλε και το σιγκούνι και τη φουστανέλα και τα τσαρούχια. Κι έγινεν ο ζωέμπορος με τ’ όνομα Πέτρος Δέδες. Έτσι μεταμφιεσμένος ξεκίνησε τη δράση του. Οργώνει τη Μακεδονία! Τα βουνά της, τους κάμπους της. Συναντιέται και με τον Κορομηλά, τον πρόξενο της Ελλάδος στη Σαλονίκη (θυμίζω ότι η Θεσσαλονίκη τότε ήταν ακόμη τουρκική) συζητούν τον τρόπο δράσης τους και μετά την επάνοδό του εξ Αθηνών, ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα ενάντια στου Βουλγάρους, όπως διατάχθηκε.

Δεν θα ήθελα σήμερα να σταθώ στην στρατιωτική δράση και στον θάνατο του ήρωα Παύλου Μελά. Θεωρώ πως ιδιαίτερη αξία έχει να επισημάνουμε κάποιες άλλες εξ ίσου σημαντικές πτυχές της θυσίας του.

Για σκεφθείτε; Ένας γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, ένας άρχοντας, τριγυρνά στα βουνά της Μακεδονίας υφίσταται τα πάνδεινα πάνω στα κακοτράχαλα βουνά και εμψυχώνει τους γκραικομάνους, τους πιστούς Έλληνες δηλαδή. Και τι νοιώθουν εκείνοι; Βλέπουν ότι δεν έχουν απομείνει μόνοι τους να πολεμήσουν έναν υπέρτερο εχθρό, αλλά έχουν βοήθεια, ανθρώπους από την Αθήνα, απ’ την Ελλάδα, να τους σταθούν, να τους βοηθήσουν. Κρήτες, Μανιάτες, Στερεοελλαδίτες… Παίρνουν κουράγιο, δύναμη!

Παίρνουν δύναμη να αντιμετωπίσουν τα βουλγαρικά κομιτάτα που συνεργάζονται με την ρουμάνικη προπαγάνδα που τότε οργίαζε στα μέρη της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Δίχως την αναμενόμενη επιτυχία, ωστόσο… Είναι χαρακτηριστικό αυτό γράφει στην αναφορά του, ο έλληνας πρόξενος στη Σαλονίκη στις 6 Μαρτίου του 1904 προς τον Υπουργό Εξωτερικών στην Αθήνα: ‘’…εν γένει οι εντάυθα ελληνόβλαχοι θεωρούντες ότι ουδέν κοινόν έχουσιν προς τους Ρουμάνους, επιδεικνύουν ακμαίον εθνικόν φρόνημα και δεν παύουσιν να εργάζονται προς εκμηδενισμόν των ενεργειών της ρουμάνικης προπαγάνδας…’’. Ανάλογες ήταν και οι αναφορές του Πρόξενου Κορομηλά.

Ίσως η αξία της θυσίας του Πάυλου Μελά, τελικά, να προσμετρά περισσότερο σε συμβολικό επίπεδο, απ’ οτιδήποτε άλλο. Ο θάνατός του σηματοδότησε ένα απίστευτο κύμα εθελοντισμού στην παλιά Ελλάδα και η Μακεδονία έγινε υπόθεση του κάθε Έλληνα.

Όταν αναφέρεται όμως κάποιος στον Μακεδονικό Αγώνα, δεν μπορεί να παραβλέψει τον ρόλο της Εκκλησίας μας, του Πατριαρχείου μας, που δίχως ίχνος υπερβολής, μπορούμε να πούμε πως, διατήρησε άσβεστη την φλόγα της ελληνικής εθνικής συνείδησης τα χρόνια εκείνα. Η Εκκλησία με τους ιερείς της.

Υπάρχει ένα πλήθος ρασοφόρων που προσμετρούν ανεκτίμητη προσφορά. Απ’ όλους όμως, ξεχωρίζει ο Γερμανός Καραβαγγέλης. Πρόκειται για μια μορφή που όταν κανείς εξετάζει την δράση του, μένει έκπληκτος από την μόρφωση που διέθετε, το οξυδερκές πολιτικό ένστικτο και βέβαια την ανδρειοσύνη, την γενναιότητά του!

Κι εμείς οι Πόντιοι πρόσφυγες, έχουμε ένα επιπλέον λόγο να είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι και ευγνώμονες για την προσφορά του. Ξέρετε, η Οθωμανική Κυβέρνηση είχε απαιτήσει από τον Πατριάρχη την απομάκρυνσή του από την Μητρόπολη της Καστοριάς, εξ αιτίας της δράσης του. Το Πατριαρχείο αναγκάστηκε να δεχθεί και τον τοποθέτησε Μητροπολίτη Αμάσειας με έδρα την Σαμψούντα. Κι εκεί όμως, ο Καραβαγγέλης ακολούθησε την ίδια τακτική. Πολεμούσε αντί τους Βούλγαρους, τους Τούρκους ατάκτους που λυμαίνονταν τον Πόντο. Μάλιστα συνελήφθη και στάλθηκε σιδηροδέσμιος στην Κωνσταντινούπολη και φυλακίστηκε για αρκετό χρονικό διάστημα.

Αγαπητοί συνδημότες…

Θα σας ειπώ τι πιστεύω: η πατρίδα μας εκείνα δύσκολα χρόνια, είχε την τύχη να διαθέτει τους κατάλληλους ανθρώπους, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη χρονική στιγμή.

Ας συγκρατήσουμε τα ονόματα: Ένας ικανότατος διπλωμάτης-πολιτικός, ο Λάμπρος Κορομηλάς. Ένας κληρικός με απίστευτη τόλμη και αποφασιστικότητα, ο Γερμανός Καραβαγγέλης. Κι ένας στρατιωτικός, ο ήρωας Παύλος Μελάς!

Και να ενθυμούμαστε ότι αυτοί και αρκετοί άλλοι επώνυμοι, μαζί με ένα πλήθος ανώνυμων πατριωτών, προετοίμασαν το έδαφος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας μερικά χρόνια μετά.

Και κλείνοντας, μια τελευταία επισήμανση: οφείλουμε, ακλουθώντας το παράδειγμα των Μακεδονομάχων, να δώσουμε ο καθείς ξεχωριστά στην πατρίδα μας κάτι… κάτι από αυτά που της χρωστούμε… διότι αυτή η πατρίδα μας έδωσε, και μας δίνει ακόμη τόσα πολλά, που το χρέος μας απέναντί της δεν πρόκειται να ξεπληρωθεί ποτέ!

Τι μας έδωσε; Και τι μας δίνει ακόμη;

Μας έδωσε την γλώσσα την Ελληνική! Την πιο πλούσια και την πιο δυνατή απ’ όλες που υπάρχουν στη γη. Ας τη φυλάξουμε… ας μην την αφήσουμε να φτωχύνει…

Μας έδωσε τούτη την γης όπου ζούμε, πού ‘ναι η πιο ευλογημένη. (Ένας σπουδαίος Γάλλος Ιστορικός, ο Φερνάλ Μπροντέλ, χαρακτήρισε εύστοχα τη χώρα μας, ως ‘’το πιο περιζήτητο μαγαζάκι της Μεσογείου’’). Και τούτη η γη ξέρει να μας θρέφει. Ας την ποτίσουμε με τον ιδρώτα μας, πριν μας ζητήσει η Ιστορία και πάλι, να την ποτίσουμε με το αίμα μας…

Και τέλος… μας έδωσε την πίστη την Ορθόδοξη που μας δίδαξε να είμαστε πρώτα απ’ όλα Άνθρωποι! Αγαθοί και αλληλέγγυοι…

Σας ευχαριστώ…

 

Μοίρασε το άρθρο!