Η μάχη του Διαστήματος: Άλλος για Άρη τράβηξε κι άλλος για τη Σελήνη

Η εξερεύνηση του διαστήματος δεν είναι σε καμιά περίπτωση καινούργια υπόθεση. Άλλωστε, όπως υπενθυμίζει σε σχετικό άρθρο του ο Guardian, ο πρώτος διαστημικός εξερευνητής στην ιστορία, ο Σοβιετικός Γιούρι Γκαγκάριν ξεκίνησε τα ταξίδια του το 1961, όταν η Βρετανία ασχολείτο ακόμη με τις αποικίες της.

Από τότε περίπου 550 άνθρωποι έχουν επιχειρήσει το διαστημικό ταξίδι, αν και οι απόψεις διίστανται σχετικά με το πόσο μακριά πρέπει να ταξιδέψει κανείς για να πει πως πήγε στο διάστημα, με συνέπεια να μην υπάρχει κοινά αποδεκτός αριθμός. Ήταν η Σοβιετική Ένωση που άρχισε πρώτη τις διαστημικές αποστολές, αλλά ήταν οι ανακοινώσεις του Αμερικάνου προέδρου, Τζον Κένεντι, για αποστολή στη Σελήνη που έθεσαν τη όλη συζήτηση σε νέα βάση. Κάπως έτσι στις 20 Ιουλίου του 1969 το Apollo 11 προσγειώθηκε στον «σκοτεινό γείτονά» μας.

Ούτε μια διαστημική αποστολή μετά το 1972

Δώδεκα άνθρωποι, όλοι Αμερικάνοι, περπάτησαν από τότε στη Σελήνη, αλλά κανείς δεν επέστρεψε εκεί μετά το 1972. Πιο συγκεκριμένα, όπως σημειώνει η βρετανική εφημερίδα, κανείς δεν βγήκε πολύ έξω από την ατμόσφαιρα της Γης από εκείνη τη χρονιά.

Γατί μπορεί να φανταζόμαστε αστροναύτες  να περιφέρονται στο διάστημα ή να χοροπηδούν σε κρατήρες της Σελήνης, όμως η πλειοψηφία αυτών που είναι αρκετά τυχεροί να περιστρέφονται γύρω από τη χαμηλή τροχιά της Γης – σε απόσταση μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων. Εκεί βρίσκεται άλλωστε η μεγάλη πλειοψηφία των δορυφόρων, τρέχοντας με ταχύτητες μερικών χιλιάδων μιλίων την ώρα για να μην υπάρξει πτώση στη γη.

Το στοίχημα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού

Παρά το γεγονός βέβαια πως δεν πραγματοποιούνται μεγάλά διαστημικά ταξίδια, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που ζούνε έξω από την ατμόσφαιρα της Γης κάνοντας διάφορα πειράματα. Από το 1986 υπήρχε ο σοβιετικός διαστημικός σταθμός Mir κι όταν αυτός καταστράφηκε εγκαινιάστηκε ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, όπου από το 2000 υπάρχουν συνεχώς διάφοροι ένοικοι.

Πόσο αντέχει στο διάστημα ένας οργανισμός;

Η αλήθεια, όπως τονίζεται στο δημοσίευμα, είναι πως μέχρι να αντιληφθούμε πλήρως την επίδραση της έλλειψης βαρύτητας στον ανθρώπινο οργανισμό, θα είναι πρακτικά αδύνατο να οργανωθούν αποστολές σε πλανήτες όπως ο Άρης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του βετεράνου αστροναύτη Σκοτ Κέλλυ, ο οποίος πέρασε έναν ολόκληρο χρόνο στον Διεθνή Διαστημικό σταθμό προσπαθώντας να διαπιστώσει τις επιπτώσεις της παραμονής στο διάστημα στον ανθρώπινο οργανισμό. Μπορεί να μην κατέχει το ρεκόρ παραμονής στο διάστημα, όπως ο Γκαραντί Παντάλικα, που βρέθηκε επί δυόμιση χρόνια σε διαστημικές αποστολές, αλλά είχε μια βασική ιδιαιτερότητα, έναν δίδυμο αδελφό.

Με βάση τις επιστημονικές αναλύσεις με βάση τις συγκρίσεις μεταξύ των δυο αδελφών λοιπόν διαπιστώθηκε   πως η κατάσταση οστών, μυών και άλλων μερών του σώματος επιδεινώνεται στο διάστημα. Ακόμη κι η ύπαρξη γυμναστηρίου στον διαστημικό σταθμό δεν στάθηκε ικανή να βελτιώσει την κατάσταση, ενώ παρουσιάστηκαν προβλήματα ακόμη και στην όραση. Τα καλά νέα είναι πως όλα τα παραπάνω συμπτώματα υποχώρησαν γρήγορα με την επιστροφή του Κέλλυ στη Γη.

Δυσβάσταχτο το κόστος

Με δεδομένο πάντως ότι το κόστος των διαστημικών προγραμμάτων παραμένει πολύ μεγάλο, μόνο οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα διαθέτουν κάτι τέτοιο τη δεδομένη στιγμή. Παρόλα αυτά, έχουν μεταφέρει ανθρώπους από 40 χώρες σε ένα τέτοιο ταξίδι, μεταξύ των οποίων ένα μέλος της σαουδαραβικής βασιλικής οικογένειας κι έναν 28χρονο Νοτιοαφρικάνο εκατομμυριούχο.

Το κόστος βέβαια των διαστημικών αποστολών είναι… «αστρονομικό». Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός κόστισε 159 δις. Δολάρια, ενώ το πρόγραμμα των διαστημικών λεωφορείων της NASA, παρότι αρχικά υπολογίστηκε σε μερικές δεκάδες εκατομμύρια δολάρια ανά πτήση, τελικά κατέληξε να κοστίζει περίπου 1,6 δις ανά πτήση. Με αυτά τα δεδομένα, οι αμερικάνικη κυβέρνηση επέλεξε άλλο μονοπάτι, συνεργαζόμενη με τη Ρωσική Διαστημική υπηρεσία για να χρησιμοποιεί το διαστημικό λεωφορείο Soyuz.

Τα σημαντικά επιτεύγματα… εκτός διαστήματος

Παρότι βέβαια το εν λόγω «σπορ» φαίνεται υπερβολικά ακριβό, είναι αλήθεια πως οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν προβάλλουν αρκετά τα σημαντικά επιτεύγματά τους. Σχεδόν κάθε τομέας της ανθρώπινης προόδου έχει ωφεληθεί από τις διαστημικές αποστολές. Από τον αμυντικό σχεδιασμό ενάντια σε επιθέσεις, τους μικροεπεξεργαστές του Apollo που βρίσκονται σήμερα σε όλα τα smartphone μέχρι οι ωφέλειες στο τομέα ης υγείας από την παρακολούθηση των αστροναυτών.

Την ίδια στιγμή, κάποιοι ισχυρίζονται πως η εν λόγω δραστηριότητα παράγει πλούτο αν εμπλέξει κανείς spin off εταιρίες στη διαστημική έρευνα και την αυξανόμενη εμπορική διαστημική βιομηχανία. Από την άλλη, θα πρέπει να σημειωθεί πως ακόμη και ο μεγαλύτερος παίκτης στον τομέα, η NASA δεν έχει περικόψει σε μεγάλο βαθμό τις δαπάνες της.

Όλοι μαζί και… η Κίνα χώρια

Την ίδια ώρα, η εξερεύνηση του διαστήματος αποτελεί όλο και περισσότερο πεδίο συνεργασίας μεταξύ των χωρών, ιδιαίτερα μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Ιδιαίτερα ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός  συνεργασία μεταξύ πέντε διαστημικών οργανισμών (Nasa, Roscosmos, Jaxa της Ιαπωνίας, πανευρωπαϊκή υπηρεσία ESA και του Καναδικού Οργανισμού Διαστήματος.

Από την άλλη, εξαίρεση αποτελεί η Κίνα, που προχωράει μόνη της στις διαστημικές της φιλοδοξίες και δε στέλνει αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το 2006 το Πεκίνο είχε δοκιμάσει τη χρήση λέιζερ για να «τυφλώσει» ή ακόμη και να βλάψει αμερικάνικους δορυφόρους, αναγκάζοντας Αμερικάνους νομοθέτες να απαγορέψουν τη συνεργασία μεταξύ της Nasa και της κινέζικης διαστημικής υπηρεσίας.

Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον οποιασδήποτε αποτελεσματικής ανθρώπινης διαστημικής πτήσης είναι ασφαλώς πιθανό να είναι συνεργατικό παρά ανταγωνιστικό. Από το 2011, οι εθνικοί διαστημικοί οργανισμοί σε 14 χώρες προσπάθησαν να συντονίσουν τα όνειρά τους σε ένα ενιαίο όραμα: μια αποστολή στον Άρη.

Ο απρόσιτος Άρης, η προσιτή της Σελήνης

Παρ’ όλα αυτά, μια τέτοια αποστολή στον Άρη φαντάζει τη δεδομένη στιγμή αρκετά μακρινή. Πολλοί τονίζουν πως προτεραιότητα πρέπει να είναι να υπάρξει μια νέα αποστολή στη Σελήνη. «Είναι το μοναδικό λογικό βήμα», λέει ο In Crawford, καθηγητής πλανητικής επιστήμης και αστροβιολογίας στο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. «Είμαστε όλοι υπέρ της αποστολής στον Άρη, αλλά από την άποψη της τεχνολογίας, της ικανότητας, της εμπειρίας – νομίζω ότι είναι ακόμα μακριά».

Ακόμη όμως και μια αποστολή στην Σελήνη χρειάζεται την απαραίτητη προετοιμασία. Το Global Exploration Roadmap για παράδειγμα προτείνει τη δημιουργία ενός διαστημικού σταθμού για να αποτελεί βάση για τους αστροναύτες. Κάτι σαν τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό δηλαδή, μόνο που θα περιστρέφεται γύρω από τη Σελήνη.

Από τη άλλη η κατάκτηση του Άρη ενέχει πολλές δυσκολίες, ενώ πρέπει να περιμένουμε και καθυστερήσεις στη διαδικασία. «Τα ταξίδια στο διάστημα αποφασίζονται από ένα συνδυασμό του τι θέλουν να κάνουν οι άνθρωποι και της πραγματικότητας, του χρόνου και των προϋπολογισμών», λέει ο Henry Hertzfeld, διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο George Washington της Ουάσιγκτον και πρώην αναλυτής πολιτικής στη Νάσα. «Η ιδέα του να πάμε στον Άρη υπήρχε εδώ και πολύ καιρό. Εάν ρίξετε μια ματιά στους σχεδιασμούς, είναι σαφώς ένα μακροπρόθεσμο όραμα χωρίς ημερομηνία. Αλλά μάλλον απουσιάζει η τεχνολογία για να κρατάμε τους ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα τόσο μακριά στο διάστημα».

Δισεκατομμυριούχοι κι εταιρίες-κολοσσοί έτοιμοι να μπουν στο παιχνίδι

Υπάρχει όμως κι ένας νέος παίκτης: εκτός δηλαδή από τα παραδοσιακά κράτη, όπως ΗΠΑ – Ρωσία, τα νεοεισερχόμενα, όπως η Κίνα αλλά και η Ινδία, στο παιχνίδι μπαίνουν κι εκπρόσωποι της ιδιωτικής οικονομίας. Πολλοί δισεκατομμυριούχοι, όπως ο ιδρυτής της Tesla, Elon Musk,  ο διευθύνων σύμβουλος του Amazon Jeff Bezos και ο αφεντικό της Virgin Richard Branson θέλουν όλοι να οργανώσουν αποστολές στο διάστημα. Οι εταιρείες τους, SpaceX, Blue Origin και Virgin Galactic, έχουν ως στόχο να καταστήσουν φθηνότερο το ταξίδι των ανθρώπων στο διάστημα.

Παράλληλα, συμμετέχουν σε μια σειρά από εμπορικές εταιρίες διαστημικών πτήσεων που ήδη εργάζονται ως εργολάβοι για τις εθνικές υπηρεσίες διαστήματος, την ίδια στιγμή που εκπρόσωποι της βαριά βιομηχανίας, η Boeing και η Lockheed Martin έχουν πέσει στη μάχη για την κατασκευή διαστημικών αεροσκαφών. Σε ανάλογη κατεύθυνση κινούνται η Space X καθώς και η Falcon Heavy. Κάπως έτσι μοιάζει όλο και πιο πιθανό, τη στιγμή που ο Διεθνής Διαστημικός θα αχρηστευθεί  μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, αρκετές ιδιωτικές εταιρίες  να επιχειρήσουν είτε την ανοικοδόμησή του είτε την κατασκευή νέων σταθμών.

Καθώς οι κυβερνητικές υπηρεσίες λοιπόν δίνουν προτεραιότητα στη Σελήνη, άλλοι κοιτάζουν κατ ‘ευθείαν τον Άρη. Ο Musk έχει δηλώσει ότι ο στόχος της ζωής του είναι να δημιουργήσει μια ακμάζουσα αποικία του Άρη ως ασφαλής για την ανθρωπότητα σε περίπτωση καταστροφικού γεγονότος στη Γη. Για το σκοπό αυτό, το SpaceX αναπτύσσει το Big Falcon Rocket (BFR), το οποίο ισχυρίζεται ότι θα μπορούσε να στείλει πληρώματα πτήσης στον κόκκινο πλανήτη μέχρι τα μέσα του 2020. Ο Musk λέει ότι η BFR είναι εν μέρει εμπνευσμένη από τον πύραυλο του Tin Tin και θα είναι ο μεγαλύτερος που έχει κατασκευαστεί ποτέ σε ύψος 40 ορόφων και ικανός να μεταφέρει μέχρι και 100 επιβάτες ανά ταξίδι, ανάλογα με την ποσότητα των αποσκευών που θέλουν να τοποθετήσουν στο κάδο.

Εκτός πάντως από τα επιχειρηματικά σχέδια, υπάρχουν κι άλλου είδους προσεγγίσεις γύρω από την αποστολή στη Σελήνη. Όπως εκείνη του Ιάπωνα δισεκατομμυριούχου μόδας και συλλέκτη έργων τέχνης, Yusaku Maezawa, ο οποίος χρηματοδοτεί μια τέτοια αποστολή προγραμματισμένη για το 2023 και λέει ότι πρόκειται να προσκαλέσει καλλιτέχνες μαζί του για το ταξίδι μιας εβδομάδας για να μυήσει το κοινό στο θαύμα του σύμπαντος μας.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΕΡΒΑΣ

Μοίρασε το άρθρο!