Εν αρχή ην η μπάλα… Η στρογγυλή θεά γοήτευσε τα πλήθη από τις απαρχές του ποδοσφαίρου. Ο βασιλιάς των σπορ όμως, άργησε λίγο να αποκτήσει τη διοργάνωση που του άξιζε. Κι αυτή δεν είναι άλλη από το Παγκόσμιο Κύπελλο, που ξεκινάει σε λίγες στη Ρωσία. Με αφομή το Μουντιάλ της Ρωσίας, το Tvxs.gr παρουσιάζει ένα αφιέρωμα με όλες τις διοργανώσεις και όσα συνέβησαν σε αυτές, αθλητικά και πολιτικά, από το 1930 έως σήμερα.
Η αρχή…
Τότε εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Ζιλ Ριμέ. Εκλέχθηκε πρόεδρος της FIFA και βάλθηκε να κάνει πράξη αυτό που ίσως πολλοί είχαν σκεφτεί αλλά κανείς δεν είχε κάνει. Το όνειρο του ήταν το ποδόσφαιρο να ενώσει όλο τον πλανήτη σε μια παγκόσμια γιορτή. Με τον Ριμέ αλλά και τον «ακούραστο», όπως τον χαρακτήριζαν, γραμματέα της Γαλλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, Ανρί Ντελονέ (υπήρξε ο εμπνευστής του Euro) στην ατμομηχανή οι προτάσεις για τη διοργάνωση ενός παγκοσμίου κυπέλλου άρχισαν να πέφτουν βροχή.
Και εγέννετο Μουντιάλ
Μία από τις προτάσεις αυτές θεωρήθηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ωθώντας την εκτελεστική επιτροπή της FIFA που συνεδρίασε στο Άμστερνταμ στις 28 Μαΐου 1928 να εγκρίνει τη διοργάνωση του πρώτου παγκόσμιου κυπέλλου. Αυτό που έμενε ήταν να επιλεγεί η διοργανώτρια χώρα. Η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Σουηδία υπέβαλαν τις υποψηφιότητές τους.
Από την πρώτη αυτή διοργάνωση δεν έλειψαν τα προβλήματα. Η Ευρώπη βρισκόταν εν μέσω οικονομικής κρίσης. Το υπερατλαντικό ταξίδι ήταν ακριβό για τις ομοσπονδίες και οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι θα έπρεπε να στερηθούν τους καλύτερους παίκτες τους για δύο μήνες. Όλο και περισσότερες χώρες άρχισαν να παίρνουν πίσω την απόφασή τους να συμμετάσχουν και χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες από τον Ριμέ για να εξασφαλίσει ότι τουλάχιστον τέσσερις ευρωπαϊκές ομάδες – η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ρουμανία και η Γιουγκοσλαβία – θα πήγαιναν τελικά στην Ουρουγουάη.
Αυτό έφερε την έντονη αντίδραση της Ουρουγουάης που αν και στέφθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια στο κύπελλο που η ίδια διοργάνωσε υπήρξε και η πρώτη – και μοναδική – χώρα στα χρονικά που αρνήθηκε να υπερασπιστεί τον τίτλο της στην επόμενη διοργάνωση. Πάντως το πρώτο παγκόσμιο κύπελλο αποδείχτηκε μια αξιοσημείωτη επιτυχία τόσο από αθλητική, όσο και από οικονομική άποψη. Όλα ξεκίνησαν στις 18 Ιουλίου του 1930, όταν στο ολοκαίνουργιο Εστάδιο Σεντενάριο (Στάδιο της Εκατονταετηρίδας) στο Μοντεβιδέο ακούστηκε η πρώτη σφυρίχτρα…
Παγκόσμια ποδοσφαιρική γιορτή
Είναι αλήθεια πώς παρά τις κατά καιρούς πολεμικές ποδοσφαιρικές διαμάχες – η πολιτική πάντα έβρισκε χώρο για να γλιστρήσει στα γήπεδα – το Μουντιάλ έγινε ακριβώς αυτό που ο Ριμέ δήλωνε πως ήθελε να γίνει. Μια παγκόσμια ποδοσφαιρική γιορτή. Κάθε τέσσερα χρόνια ο ποδοσφαιρόφιλος πλανήτης ζει και αναπνέει στους ρυθμούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Το 2018 είναι μια τέτοια χρονιά. Η αντίστροφη μέτρηση για το Μουντιάλ της Ρωσίας έχει ήδη αρχίσει. Στις 14 Ιουνίου θα ακουστεί το πρώτο σφύριγμα και στις 15 Ιουλίου θα στεφθεί η επόμενη παγκόσμια πρωταθλήτρια.
Μέχρι τότε υπάρχει ακόμη χρόνος που μπορεί να γεμίσει ευχάριστα με την ιστορία και τις κορυφαίες στιγμές των Παγκοσμίων Κυπέλλων. Η αρχή φυσικά γίνεται από εκείνο, το πρώτο Μουντιάλ του 1930 στην Ουρουγουάη.
Ουρουγουάη, η πρώτη οικοδέσποινα
Το Μουντιάλ της Ουρουγουάης διεξήχθη από τις 13 έως τις 30 Ιουλίου 1930 με τη συμμετοχή δεκατριών ομάδων, επτά από τη Νότια Αμερική, τέσσερις από την Ευρώπη και δύο από τη Βόρεια Αμερική.
Η παρθενική διοργάνωση του κορυφαίου ποδοσφαιρικού θεσμού σημαδεύτηκε από την απουσία της αφρόκρεμας του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Έλειπαν η Ιταλία, η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία και η Γερμανία, μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Επιπλέον, οι βρετανικές χώρες (Αγγλία, Σκωτία, Ιρλανδία, Ουαλία και Έϊρε) δεν συμμετείχαν καθώς εκείνη την εποχή είχαν αποχωρήσει από την FIFA.
Επίσης από τα γήπεδα της Ουρουγουάης έλειψε τρόπον τινά και η κραταιά Βραζιλία! Η κόντρα μεταξύ των ομοσπονδιών του Ρίο ντε Τζανέιρο και του Σάο Πάολο ήταν η αιτία που στο Μουντιάλ η εθνική ομάδα της χώρας κατέβηκε χωρίς τους πρωτοκλασάτους παίκτες της.
Η κλήρωση των ομίλων έγινε στις 11 Ιουλίου, δύο μόλις ημέρες πριν την έναρξη των αγώνων. Κληρώθηκε ένας όμιλος των τεσσάρων και τρεις όμιλοι των τριών ομάδων. Ο πρώτος κάθε ομίλου προκρινόταν στην ημιτελική φάση.
Ο πρώτος αγώνας και ο πρώτος σκόρερ
Στις 13 Ιουλίου στις 14:00 το μεσημέρι ώρα Μοντεβιδέο έγινε η σέντρα της μεγαλύτερης ποδοσφαιρικής διοργάνωσης του πλανήτη. Αντίπαλες ομάδες στο γήπεδο «Ποσίτος» ήταν η Γαλλία και το Μεξικό με διαιτητή τον Ουρουγουανό Ντομίνγκο Λομπάρντι. Το πρώτο γκολ του αγώνα έμελε να είναι γαλλικό… Στο 19’ ο Λουσιέν Λοράν έγινε ο πρώτος παίκτης που σκόραρε ποτέ σε Παγκόσμιο Κύπελλο. Οι τρικολόρε πήραν τελικά και τη νίκη με 4-1. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γαλλία συμμετείχε χωρίς προπονητή στο Μουντιάλ γιατί ο τότε ομοσπονδιακός τεχνικός Γκαστόν Μπαρό που ήταν καθηγητής μουσικής, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει άδεια από το Ωδείο του Παρισιού όπου και εργαζόταν.
Η πορεία προς τον τελικό
Στον πρώτο όμιλο, στην πρώτη θέση τερμάτισε η Αργεντινή με τρεις νίκες σε τρεις αγώνες. Σημαντικότερος ήταν ο αγώνας με τη Γαλλία. Το ματς δεν στερήθηκε απρόοπτων. Μόλις στο 10’ ο Γάλλος τερματοφύλακας Αλέξις Τεπό τραυματίστηκε στο σαγόνι και αποχώρησε από το γήπεδο. Εκείνη την εποχή απαγορεύονταν οι αλλαγές. Έτσι οι Γάλλοι αγωνίστηκαν με 10 παίκτες και με τερματοφύλακα τον μέσο Σαντρέλ. Η Αργεντινή άνοιξε το σκορ στο 81’ και μόλις στο 84’ ο διαιτητής σφύριξε τη λήξη! Οι Γάλλοι εξαγριώθηκαν κι ο διαιτητής κάλεσε τελικά τους παίκτες να παίξουν τα υπόλοιπα λεπτά. Στον άλλο αγώνα η Χιλή επικράτησε του Μεξικού εύκολα με 3-0.
Στον δεύτερο αγώνα της Αργεντινής στο τουρνουά οπού αντιμετώπισε το Μεξικό, δόθηκε το πρώτο πέναλτι στη διοργάνωση. Στον ίδιο αγώνα ο Αργεντινός Γκιγιέρμο Στάμπιλε ο οποίος αναδείχθηκε και πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης σημείωσε χατ τρικ το οποίο θεωρούνταν από τη FIFA το πρώτο χατ τρικ της διοργάνωσης μέχρι το 2006, οπότε και αποδόθηκε τελικά στον Αμερικανό Πάτνουντ. Η Αργεντινή επικράτησε του Μεξικού με το επιβλητικό 6-3. Στους άλλους δύο αγώνες του ομίλου η Χιλή επικράτησε της Γαλλίας με 1-0 και η Αργεντινή της Χιλής με 3-1. Η Αργεντινή προκρίθηκε στα ημιτελικά.
Στον δεύτερο όμιλο συμμετείχαν η Βραζιλία, η Βολιβία και η Γιουγκοσλαβία. Μεγάλο φαβορί του ομίλου ήταν η Βραζιλία. Παρόλα αυτά ξεκίνησε με ήττα από τη Γιουγκοσλαβία με 2-1. Η πιο αδύναμη ομάδα του ομίλου ήταν η Βολιβία. Πηγαίνοντας στο παγκόσμιο κύπελλο δεν είχε ποτέ προηγουμένως νικήσει έναν διεθνή αγώνα. Συμμετείχε στο πρώτο παγκόσμιο κύπελλο δηλώνοντας απλά συμμετοχή και για να τιμήσει τους οικοδεσπότες φορούσε φανέλες με τυπωμένα γράμματα τα οποία σχημάτιζαν τη φράση Viva Uruguay, όταν οι παίκτες στέκονταν σε μία σειρά. Η Βολιβία ηττήθηκε και στα δύο παιχνίδια που έδωσε με σκορ 4-0. Πρώτη στον όμιλο τερμάτισε η Γιουγκοσλαβία η οποία σημείωσε δύο νίκες στους δύο αγώνες που έδωσε.
Στον τρίτο όμιλο συμμετείχε η οικοδέσποινα Ουρουγουάη μαζί με το Περού και τη Ρουμανία. Στον εναρκτήριο αγώνα του ομίλου η Ρουμανία επιβλήθηκε του Περού με σκορ 3-1. Αυτός ο αγώνας είχε τη μικρότερη προσέλευση κόσμου στην ιστορία των παγκοσμίων κυπέλλων καθώς τον αγώνα παρακολούθησαν μόλις 300 θεατές. Η Ουρουγουάη, αν και οικοδέσποινα δεν αγωνίστηκε στο ξεκίνημα της διοργάνωσης αλλά καθυστέρησε πέντε μέρες να δώσει τον πρώτο της αγώνα περιμένοντας να ολοκληρωθεί το στάδιο «Σεντενάριο».
Το νέο στάδιο φιλοξένησε όλους τους αγώνες της Ουρουγουάης στη διοργάνωση. Η ομάδα της Ουρουγουάης πραγματοποίησε προετοιμασία τεσσάρων εβδομάδων κατά τη διάρκεια της οποίας δεν επιτρεπόταν στους παίκτες να απομακρυνθούν από τον χώρο διαμονής της ομάδας. Ο τερματοφύλακας Ανδρέ Μαζάλι αποβλήθηκε από την ομάδα γιατί έσπασε την απαγόρευση και επισκέφτηκε τη σύζυγό του. Στους δύο αγώνες που έδωσε η Ουρουγουάη επιβλήθηκε 1-0 του Περού και 4-0 της Ρουμανίας και τερμάτισε πρώτη στον όμιλο, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή της στα ημιτελικά της διοργάνωσης.
Στον τέταρτο όμιλο συμμετείχαν οι Η.Π.Α., η Παραγουάη και το Βέλγιο. Οι Αμερικανοί επικράτησαν των δύο αντιπάλων τους νικώντας και στους δύο αγώνες με σκορ 3 – 0. Η εύκολη νίκη μάλιστα απέναντι στο Βέλγιο ήταν απροσδόκητη και ο τύπος της εποχής χαρακτήρισε το αποτέλεσμα έκπληξη. Οι Βέλγοι διαμαρτύρονταν για το δεύτερο γκολ των Αμερικανών θεωρώντας το ως οφσάιντ. Στη νίκη των Αμερικανών απέναντι στην Παραγουάη σημειώθηκε και το πρώτο χατ – τρικ στην ιστορία των Παγκοσμίων κυπέλλων από τον Μπερτ Πάτνουντ. Στον τελευταίο αγώνα του ομίλου που ήταν αδιάφορος βαθμολογικά καθώς οι Η.Π.Α. είχαν ήδη κατακτήσει την πρώτη θέση η Παραγουάη επικράτησε του Βελγίου με σκορ 1-0.
Ημιτελικά και το πρώτο ποδοσφαιρικό έγκλημα
Η ημιτελική φάση αποδείχθηκε για την Αργεντινή και την Ουρουγουάη ευκολότερη από τους ομίλους, για διαφορετικούς λόγους. Στον αγώνα της Αργεντινής με τις Η.Π.Α. το πρώτο ημίχρονο έληξε 1-0 υπέρ της Αργεντινής ενώ στο δεύτερο διαμορφώθηκε το τελικό 6-1.
Ο άλλος ημιτελικός μεταξύ Ουρουγουάης και Γιουγκοσλαβίας έληξε 2-1 στο πρώτο ημίχρονο υπέρ της Ουρουγουάης. Ωστόσο, η Γιουγκοσλαβία ήταν πολύ καλή κι έπαιζε επιθετικό ποδόσφαιρο. Από την άλλη ο διαιτητής ήταν πολύ φοβισμένος και έπαιζε… έδρα. Ακύρωσε ως οφσάιντ ένα γκολ των Γιουγκοσλάβων κάτι που χαρακτηρίστηκε το πρώτο ποδοσφαιρικό έγκλημα σε Μουντιάλ. Πάντως στο δεύτερο ημίχρονο η Ουρουγουάη σημείωσε άλλα τέσσερα γκολ φτάνοντας στο εντυπωσιακό 6-1.
Τελικά στον πρώτο τελικό παγκοσμίου κυπέλλου, προκρίθηκαν οι δύο γειτονικές χώρες Αργεντινή και Ουρουγουάη που είχαν και «ανοικτούς λογαριασμούς» από τον τελικό της Ολυμπιάδας του 1928.
Ουρουγουάη, η πρώτη «βασίλισσα»
Από τις 27 Ιουλίου οπότε και αναδείχτηκε το ζευγάρι του τελικού Αργεντινή και Ουρουγουάη βρίσκονταν εν βρασμώ στις δυο όχθες του ποταμού Ρίο ντε λα Πλάτα. Οι Αργεντινοί ναύλωναν καράβια προκειμένου να μεταβούν από το Μπουένος Άιρες στο Μοντεβίδεο.
Τα δέκα πορθμεία που έκαναν τη διαδρομή Μπουένος Άιρες – Μοντεβιδέο αποδείχθηκαν λίγα για τους Αργεντινούς οπαδούς, οι οποίοι δοκίμαζαν να περάσουν απέναντι με κάθε πιθανό μέσο. Στα τελωνεία της χώρας κατάσχονταν στιλέτα, βεγγαλικά, ρόπαλα ακόμη και ρεβόλβερ.
Τα 90.000 εισιτήρια του τελικού έγιναν ανάρπαστα. Ο φανατισμός ήταν πολύ μεγάλος. Μια εφημερίδα του Μοντεβίδεο έγραφε τη μέρα του τελικού «Δεν μπορούμε να χάσουμε, εμείς είμαστε Ουρουγουανοί κι αυτοί Αργεντινοί»! Οι Αργεντίνοι από την πλευρά τους φώναζαν στο γήπεδο «Νίκη ή θάνατος!».
Εντός του αγωνιστικού χώρου και λίγο πριν την έναρξη απειλήθηκε σύρραξη μεταξύ των δυο ομάδων για την μπάλα! Η FIFA έδωσε τη σολομώντεια λύση αποφασίζοντας το πρώτο ημίχρονο να παιχτεί με τη μπάλα των Αργεντίνων και το δεύτερο με τον Ουρουγουανών! (πρώτη στη φωτό η μπάλα της Αργεντινής και δεύτερη της Ουρουγουάης)
Τελικά ο αγώνας ξεκίνησε στις 15:30 της 30ης Ιουλίου 1930. Η Ουρουγουάη σκόραρε γρήγορα, αλλά η Αργεντινή απάντησε με δύο γκολ και πήγε στα αποδυτήρια όντας μπροστά στο σκορ. Στο δεύτερο ημίχρονο η ροή του αγώνα άλλαξε καθώς με τρία αναπάντητα γκολ και τελικό σκορ 4-2, οι Ουρουγουανοί έγιναν οι πρώτοι παγκόσμιοι πρωταθλητές στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Η επόμενη ημέρα κηρύχθηκε εθνική εορτή στην Ουρουγουάη, ενώ στην Αργεντινή ένα οργισμένο πλήθος επιτέθηκε με πέτρες στο προξενείο της γειτονικής χώρας.
Όσον αφορά την τρίτη θέση, οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι έγινε μικρός τελικός και νίκησε η Γιουγκοσλαβία με 3-1, αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει καταγραφεί επίσημα. Άλλη φήμη υποστηρίζει πως προτάθηκε να γίνει τέτοιος αγώνας, αλλά οι Γιουγκοσλάβοι δεν συμμετείχαν επειδή ήταν οργισμένοι με τη διαιτησία του ημιτελικού για το γκολ που τους ακυρώθηκε. Πάντως στις στατιστικές της FIFA από το 1986 και μετά, οι Η.Π.Α. εμφανίζονται ως τρίτες και η Γιουγκοσλαβία ως τέταρτη.
